Jak skutecznie chronić ziarno przed szkodnikami magazynowymi? Sprawdzone metody

Szkodniki magazynowe stanowią jedno z największych zagrożeń dla przechowywanych zbóż i innych produktów rolnych. Mimo rozwoju technologii i nowoczesnych rozwiązań w zakresie magazynowania, rocznie powodują straty na poziomie 8–10% światowych zbiorów zbóż. W Polsce sam wołek zbożowy odpowiada za uszkodzenie około 5% zgromadzonego ziarna. Szkodniki nie tylko obniżają ilość i jakość produktu, ale również sprzyjają rozwojowi pleśni i mikroorganizmów, co zwiększa ryzyko powstawania szkodliwych mykotoksyn.

Zasady integrowanej ochrony magazynów

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Unii Europejskiej od 2014 roku, profesjonalni użytkownicy środków ochrony roślin, także w sektorze magazynowym, zobowiązani są do stosowania zasad integrowanej ochrony. Oznacza to preferowanie metod niechemicznych oraz ograniczanie stosowania pestycydów do niezbędnego minimum.

Profilaktyka – podstawa skutecznej ochrony

Najważniejszym elementem zwalczania szkodników jest zapobieganie. W magazynach szczególny nacisk należy położyć na:

• higienę magazynów i urządzeń,
• czyszczenie oraz odpowiednie suszenie ziarna,
• regularne monitorowanie obecności szkodników,
• stosowanie odmian odpornych na szkodniki.

Do wykrywania szkodników wykorzystuje się obserwację wzrokową, przesiewanie przez sita o drobnych oczkach oraz metody takie jak barwienie czy hodowla próbki w cieplarce. Coraz popularniejsze i mniej pracochłonne są pułapki feromonowe, lepowe i podłogowe.

Metody niechemiczne zwalczania szkodników

• Higiena i czyszczenie – usuwanie resztek ziarna, kurzu i pajęczyn ogranicza miejsca bytowania szkodników.
• Kontrolowane warunki przechowywania – suszenie ziarna oraz utrzymywanie niskiej temperatury (poniżej 10°C) przedłużają okres bezpiecznego magazynowania.
• Kontrolowana atmosfera – redukcja tlenu do poziomu poniżej 1% (np. przez zastosowanie azotu) lub obniżenie zawartości tlenu do poniżej 8% (CO₂) skutecznie eliminuje szkodniki po 2–3 tygodniach ekspozycji.
• Ekstremalne temperatury – zamrażanie (-15°C) lub podgrzewanie powyżej 50°C powoduje szybką śmierć owadów, stosowane głównie w małych ilościach.
• Metody fizyczne i biologiczne – choć mają ograniczone zastosowanie, promieniowanie UV, dźwięk, pułapki oraz naturalni wrogowie szkodników mogą wspierać ochronę magazynów.

Metody chemiczne – skuteczność i odpowiedzialność

W przypadku silnego porażenia magazynu, metody chemiczne pozostają istotnym narzędziem zwalczania.

• Fumigacja – stosowanie fosforowodoru, który dociera do ukrytych stadiów szkodników (jaja, larwy) wewnątrz ziarna. Wymaga szczelnego magazynu i kwalifikacji operatora.
• Dezynsekcja powierzchni – insektycydy kontaktowe (np. pirymifos metylowy) stosowane w formie oprysków lub świec dymnych, które docierają do trudno dostępnych miejsc.
• Opryskiwanie ziarna – wykonywane podczas transportu na taśmie; opryskiwanie gotowych pryzm jest zabronione.

Decyzje o zastosowaniu środków ochrony roślin podejmuje się na podstawie monitoringu i progów szkodliwości (np. 2 owady/kg ziarna), co pozwala ograniczyć nadmierne stosowanie pestycydów i ryzyko rozwoju odporności.

Podsumowanie

Skuteczna ochrona przed szkodnikami magazynowymi wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego:

• utrzymanie czystości obiektów magazynowych,
• odpowiednie przygotowanie i przechowywanie ziarna,
• regularny monitoring populacji szkodników,
• świadomy wybór metod niechemicznych i chemicznych,
• profesjonalizm i rotację stosowanych środków ochrony roślin.

Integrowane metody zwalczania szkodników to przyszłość skutecznej ochrony żywności – gwarantują bezpieczeństwo zbiorów oraz zdrowie ludzi i zwierząt, przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego.