Jak ustrzec się przed zakupem nielegalnych środków ochrony roślin?

Ruszyła szósta edycja wspólnej kampanii edukacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Policji oraz Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin przeciwko nielegalnym, w tym podrobionym środkom ochrony roślin – pod hasłem Kupując podróbki, tracisz wiele razy!

Wkrótce w rolnictwie rozpocznie się kolejny sezon prac polowych. Już teraz rolnicy skrupulatnie planują tegoroczną produkcję, aby przyniosła ona zdrowe plony o wysokiej jakości. Wiele gospodarstw zamierza zakupić środki ochrony roślin, co czyni okazję dla przestępców, którzy anonimowo oferują nielegalne produkty w Internecie w wyjątkowo atrakcyjnych cenach. Należy jednak pamiętać, że sprzedaż środków ochrony roślin dokonywana poza punktem stałej lokalizacji (sprzedaż obwoźna i obnośna na targowiskach) jest zabroniona, a dystrybucja za pośrednictwem Internetu często bywa nadużywana do wprowadzania do obrotu nielegalnych środków ochrony roślin. Nielegalne również jest sprowadzanie środków ochrony roślin z zagranicy bez zezwolenia albo pozwolenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Rolnikowi za stosowanie nielegalnych środków ochrony roślin grożą wysokie mandaty karne oraz utrata dopłat unijnych

Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin oraz firmy zrzeszone w stowarzyszeniu przestrzegają rolników przed nadmiernym zaufaniem do atrakcyjnych ofert podkreślając, że potencjalna oszczędność może przerodzić się w poważne koszty. Stosowanie produktów niewiadomego pochodzenia może skutkować utratą plonu, zatruciem gleby, wód gruntowych, utratą dopłat i koniecznością utylizacji uprawy. Trudno też przewidzieć konsekwencje zdrowotne dla rolnika wykonującego zabieg. Co więcej rolnikowi za stosowanie nielegalnych środków ochrony roślin grożą wysokie mandaty karne, utrata dopłat unijnych, a gdy organy ścigania udowodnią, że doszło do przestępstwa, będzie również ponosił odpowiedzialność karną. 

– Jak ustrzec się przed zakupem nielegalnego produktu? Przede wszystkim trzeba sprawdzić, czy dany środek ochrony roślin jest zarejestrowany przez MRiRW. Produkt legalny i oryginalny będzie miał etykietę w języku polskim, trwale przytwierdzoną do opakowania. Rolnik powinien zawsze pamiętać o tym, że każdy sprzedawca ma obowiązek wystawić dowód zakupu – radzi Joanna Gałązka z Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin.

Rolniku, zanim kupisz środki ochrony roślin przez Internet – sprawdź sprzedawcę!

 Aby nie paść ofiarą zakupu nielegalnych produktów w Internecie, należy zwrócić szczególną uwagę na kilka kwestii. Sprzedawca oferujący środki ochrony roślin nie może być anonimowy. W swojej ofercie powinien umieszczać co najmniej nazwę swojej firmy, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz siedzibę albo adres. Kolejnym obowiązkiem podmiotu, który chciałby sprzedawać środki ochrony roślin jest uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wprowadzania środków ochrony roślin do obrotu lub konfekcjonowania tych środków prowadzonego przez PIORiN. Sprzedawca może sprzedawać wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu w Polsce przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, umieszczone w rejestrze środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu zezwoleniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 

W ofercie internetowej sprzedawca zobowiązany jest do zamieszczenia niezbędnych klauzul informacyjnych. Zobowiązuje się do podania w treści ogłoszenia, że zakupu środków ochrony roślin mogą dokonywać jedynie osoby pełnoletnie i posiadające kwalifikacje wymagane od osób nabywających środki ochrony roślin określone w art. 28 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin.

„Wszystkie sklepy i hurtownie prowadzące sprzedaż środków ochrony roślin powinny być zarejestrowane przez wojewódzkie inspektoraty. Łatwo jest zweryfikować czy dany podmiot działa legalnie. Można to zrobić poprzez strony internetowe wojewódzkich inspektoratów lub telefoniczne. Zachęcamy rolników, aby każdorazowo weryfikowali wszelkie promocyjne okazje – szczególnie, gdy wcześniej nie kupowali środków od tego konkretnego sprzedawcy” – podkreśla Joanna Tumińska, Dyrektor Biura Ochrony Roślin i Nawozów w Głównym Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Podrobione środki ochrony roślin przypominają oryginalne produkty wyłącznie w zewnętrznej warstwie opakowania. Natomiast w składzie podróbek mogą być zawarte toksyczne substancje, które nigdy nie przeszłyby restrykcyjnych badań rejestracyjnych. Może nie być w nich w ogóle substancji czynnej albo może być ich kilka. Etykieta podrobionego środka, skopiowana nielegalnie z oryginalnego produktu, nie odzwierciedla zawartości opakowania. Trzeba pamiętać, że w przypadku środków ochrony roślin każda, nawet najdrobniejsza zmiana składu, czyni poważną różnicę. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, jak bardzo skrupulatnie zbadane i sprawdzane są oryginalne środki ochrony roślin, zanim znajdą się na rynku.

Transport substancji niebezpiecznych – co trzeba wiedzieć?

Przewóz paliw, gazów, środków ochrony roślin i innych towarów niebezpiecznych jest ściśle regulowany. Aby transportować takie towary zgodnie z prawem, trzeba uzyskać świadectwo dopuszczenia pojazdu ADR. ADR to międzynarodowa konwencja, która dotyczy drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych. Osoba, która chce samodzielnie przewozić towary niebezpieczne, oprócz świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR musi także posiadać zaświadczenie ADR dla kierowcy. Rolnicy, którzy kupili środki ochrony roślin w sklepie i przewożą je samodzielne, są wyłączeni spod przepisów ADR o ile transportują środki w opakowaniach detalicznych i w taki sposób, aby nie dopuścić do rozlania preparatów. 

Zakup nielegalnych, w tym podrobionych środków ochrony roślin przez Internet stwarza niebezpieczeństwo dla listonoszy, kurierów i innych osób transportujących takie produkty. Z jednej strony kierowca może nieświadomie przewozić niebezpieczne substancje w sposób nieprawidłowy, stwarzając zagrożenie dla siebie i innych uczestników ruchu oraz dla środowiska. Z drugiej strony osoba, która narusza obowiązki lub warunki wynikające z przepisów ADR, podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do 10 000 zł.

W walce z nielegalnymi środkami ochrony roślin ważna jest współpraca

Źródłem nielegalnych środków ochrony roślin w Polsce jest najczęściej import. Dlatego też kluczowa w walce z podróbkami jest współpraca sektora rządowego i prywatnego oraz instytucji państwowych na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. Istotną rolę w działaniach prewencyjnych odgrywa Krajowa Administracja Skarbowa (KAS). Dzięki skutecznym kontrolom w 2023 roku KAS udaremniła wprowadzenie na rynek 941 kg/l środków ochrony roślin pochodzących z przemytu. 

„Współpraca pomiędzy Krajową Administracją Skarbową, Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Policją oraz producentami prowadzi do większej skuteczności w walce z nielegalnymi środkami ochrony roślin. Stosowanie nielegalnych, w tym podrobionych środków ochrony roślin może mieć poważne skutki dla środowiska oraz zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. Celem naszej współpracy jest edukacja rolników, ale też zwiększenie presji na osoby wprowadzające na rynek nielegalne środki i skuteczne zniechęcenie ich do tego procederu. Dlatego KAS kolejny raz angażuje się we wspólną kampanię edukacyjną” – mówi sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, szef Krajowej Administracji Skarbowej Marcin Łoboda.

Jednym z ustawowych zadań Policji jest inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie przestępstwom, wykroczeniom oraz zjawiskom kryminogennym. Nieprawidłowości związane ze środkami ochrony roślin mogą prowadzić do naruszenia przepisów administracyjnych i karnych.

„Policja w ramach swoich ustawowych zadań podejmuje czynności mające na celu zwalczanie przestępczości godzącej w obszar własności intelektualnej i przemysłowej, w tym m.in. dotyczącej nielegalnego obrotu środkami ochrony roślin, ich podrabianiem, konfekcjonowaniem oraz innych czynności sprawczych mogących spowodować zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, zwierząt oraz środowiska naturalnego. Jednym z głównych przedsięwzięć mających na celu zwalczanie powyższych działań przestępczych jest uczestnictwo Policji w cyklicznej międzynarodowej operacji SILVER AXE, która jest koordynowana przez Europol. Wraz z innymi służbami i instytucjami krajowymi oraz międzynarodowymi Polska Policja kierunkuje swoje działania na wyeliminowanie z rynków nielegalnych, w tym podrobionych środków ochrony roślin. Ważnym aspektem zwalczania tego rodzaju przestępczości jest przeprowadzenie pod auspicjami PSOR kampanii edukacyjnej, która w znaczącym stopniu przyczynia się do ograniczenia niniejszego procederu oraz zwiększa świadomość społeczeństwa w zakresie szkodliwości dla zdrowia i życia ludzi, zwierząt oraz środowiska, stosowania nielegalnych, w tym podrobionych środków ochrony roślin” – poinformował przedstawiciel Biura Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej Komendy Głównej Policji.

Kompendium wiedzy na temat oryginalnych środków ochrony roślin, a także odpowiedzialnego oraz zgodnego z prawem zakupu i stosowania środków ochrony roślin znajduje się m.in. na platformie edukacyjnej Akademia PSOR.  

Źródło: PIORiN