Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) coraz intensywniej wspiera rozwój gospodarstw rodzinnych, koncentrując się na dzierżawie państwowych gruntów rolnych. Według danych z końca kwietnia 2025 r., w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa (WRSP) znajdowało się niemal 1 mln 328 tys. ha, z czego ponad 1 mln 58 tys. ha jest już wydzierżawione.
Rekordowy rok dzierżawy?
W ciągu pierwszych czterech miesięcy 2025 r. jednostki KOWR wydzierżawiły 24,3 tys. ha gruntów – niemal tyle, ile w całym 2023 r. Najwięcej ziemi wydzierżawiły Oddziały Terenowe we Wrocławiu (2 482 ha), Opolu (1 508 ha) i Poznaniu (1 126 ha). Dzierżawa cieszy się szczególnym zainteresowaniem w przypadku nieruchomości o powierzchni do 100 ha – stanowią one aż 99% wszystkich wydzierżawionych działek.
KOWR prognozuje, że w 2025 r. uda się wydzierżawić rekordowe 60 tys. ha państwowej ziemi. Proces odbywa się głównie w formie przetargów ograniczonych, kierowanych do rolników indywidualnych. Skuteczność przetargów w I kwartale 2025 r. sięgnęła 66%.
Rok 2024 również wyjątkowy
Miniony rok był jednym z najbardziej udanych pod względem dzierżawy. Wydzierżawiono wtedy 43,1 tys. ha, co oznacza wzrost o 67% w porównaniu do 2023 r. Liczba umów dzierżawy wzrosła o 1,3 tys., a łączna powierzchnia w dzierżawie – o 6,7 tys. ha. Ponadto przedłużono 6,2 tys. umów na łączny areał 113,7 tys. ha.
Czynsze dzierżawne stabilne
Od 2021 r. wysokość czynszu dzierżawnego utrzymuje się powyżej 12 dt pszenicy za 1 ha. Choć w latach 2017–2020 notowano niższe stawki, obecnie czynsz pozostaje na stabilnym poziomie, co sprzyja planowaniu działalności przez rolników.
Dlaczego dzierżawa?
Dzierżawa gruntów z zasobu WRSP stanowi atrakcyjną alternatywę wobec zakupu – nie wymaga dużych nakładów finansowych i pozwala przeznaczyć środki na rozwój gospodarstwa. Rolnicy indywidualni najczęściej wykorzystują ją w celu powiększenia lub utworzenia gospodarstw rodzinnych, zgodnie z założeniami ustroju rolnego w Polsce.
Sprzedaż gruntów – mniejsze znaczenie, ale nadal obecna
Po wejściu w życie ustawy z 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży państwowych gruntów rolnych, ta forma rozdysponowania znacząco straciła na znaczeniu. W 2024 r. KOWR sprzedał 4,3 tys. ha, a w pierwszych czterech miesiącach 2025 r. – prawie 1,8 tys. ha. Najwięcej sprzedano w oddziałach we Wrocławiu (247 ha), Gorzowie Wielkopolskim (207 ha) i Warszawie (199 ha). Plan sprzedażowy na 2025 r. zakłada 5,5 tys. ha, z czego 32% już zrealizowano.
Średnia cena sprzedaży ziemi w I kwartale 2025 r. wyniosła 58 425 zł/ha. Najwyższe ceny osiągnięto w woj. małopolskim (101 028 zł/ha), dolnośląskim (69 637 zł/ha) i lubuskim (66 740 zł/ha).
Nieodpłatne przekazania – inwestycje lokalne
W pierwszych miesiącach 2025 r. KOWR przekazał nieodpłatnie prawie 900 ha państwowej ziemi, głównie jednostkom samorządu terytorialnego. Gminy wykorzystują te grunty m.in. na budowę szkół, boisk, oczyszczalni ścieków, dróg czy cmentarzy. W 2024 r. przekazano 500 ha, natomiast do kwietnia 2025 r. – ponad 280 ha.
Grunty nierolne – potencjał inwestycyjny
KOWR oferuje także nieruchomości nierolne, z przeznaczeniem na inwestycje przemysłowe, logistyczne czy mieszkaniowe. W I kwartale 2025 r. sprzedano 183 ha za łączną kwotę 85,05 mln zł. Średnia cena wyniosła 465,1 tys. zł/ha. Najwięcej sprzedano w OT we Wrocławiu (60 ha) i Warszawie (23 ha), a 86% nabywców stanowili inwestorzy indywidualni. Plan roczny zakłada sprzedaż 870 ha, z czego 21% zostało już zrealizowane.
KOWR wspiera rozwój polskiego rolnictwa
Dzięki intensyfikacji dzierżawy i przejrzystym zasadom rozdysponowania gruntów, KOWR odgrywa istotną rolę w rozwoju gospodarstw rodzinnych i lokalnych społeczności. Utrzymanie zasobu w aktywnym użytkowaniu, przy jednoczesnym ograniczeniu sprzedaży, wpisuje się w długofalową strategię racjonalnego gospodarowania państwową ziemią.
