Wysoka wartość odżywcza oraz walory smakowe czynią orzechy włoskie jednymi z najbardziej poszukiwanych owoców do spożycia w stanie świeżym. Są też doskonałym surowcem dla przemysłu cukierniczego.
W związku z dużą zawartością tłuszczu od 50 do 70% i białka około 20% jądra orzecha włoskiego mają bardzo wysoką wartość kaloryczną (około 680 kcal/100g i prawie 3,5 –krotnie przewyższa wartość mięsa wołowego i 1,5 -krotnie mięsa wieprzowego). Ponadto tłuszcze i białka występują w postaci łatwo strawnej, dzięki czemu orzechy należą do grupy dietetycznych pokarmów (zalecane dla dzieci, ludzi chorych, osłabionych). Orzechy włoskie są także bogate w sole mineralne około 2%, zwłaszcza fosforu, potasu, wapnia i magnezu oraz wśród mikroelementów zawierają selen, który wraz z witaminą E opóźnia procesy starzenia, a także witaminy z grupy B (szczególnie B1 ,B2, B5, B6, B12), A, C i niewielkie ilości węglowodanów (w tym cukrów) co zwiększa ich wartość odżywczą. Częste spożywanie orzechów włoskich znacznie obniża ryzyko zawału serca i zwapnienia tętnic.
Wszystkie składniki są łatwo przyswajalne przez organizm ludzki. Łacińskie przysłowie brzmi omnia in nuce – wszystko w orzechu. Orzechy włoskie nazywano nie tylko pierwszym chlebem ale i chlebem przyszłości. Orzechy należy spożywać razem z soczystymi owocami i warzywami, które zwiększają ich odżywcze i lecznicze walory.
Orzech laskowy zaś ze względu na wysokie wartości odżywcze oraz ich właściwości dietetyczno-lecznicze kwalifikuje je do coraz szerszego stosowania w żywieniu ludzi chorych i osłabionych. Zaleca się je dla ludzi chorych na nerki, cukrzycę, owrzodzenie żołądka, dzieciom osłabionym wymagającym intensywnego żywienia, a także cierpiącym na anemię.
Ludziom wyczerpanym nerwowo, pracującym intensywnie i osobom starszym. Wpływają na ograniczenie otyłości oraz zapobiegają przedwczesnemu występowaniu sklerozy. Orzechy laskowe zawierają tłuszcze od 55 do 75% (oleju) bogatego w nienasycone kwasy tłuszczowe, takie jak kwas oleinowy oraz kwas linolowy, których nasz organizm nie potrafi zsyntetyzować i musi otrzymać w pokarmie. Kwas linolowy spełnia doniosłą rolę w przemianie tłuszczów i cholesterolu oraz w istotnym stopniu zmniejsza skłonności do tworzenia się zakrzepów krwi. Bardzo dobrze przyswajalne przez organizm ludzki białko witaminy A, B, C oraz E– określoną mianem witaminy młodości oraz sole mineralne.
Orzech laskowy ma bardzo duże znaczenie w przemyśle cukierniczym choćby do wyrobu czekolad z orzechami. Podstawową sprawą przy uprawie leszczyny jest dobór stanowiska zwracając uwagę na konfigurację terenu, żyzność gleby, odczyn gleby, poziom wody gruntowej i wystawę. Spośród wszystkich roślin sadowniczych orzech laskowy – leszczyna zaczyna na wiosnę najwcześniej wegetację. W łagodniejsze zimy zakwita już w lutym, marcu. W niesprzyjających warunkach glebowo-klimatycznych, w okresach suszy mogą wystąpić i w takich przypadkach występują objawy niedoborowe pierwiastków jak: potasu, magnezu, a także groźnej choroby – Moniliozy leszczyny. W takich przypadkach należy dokarmiać dolistnie zarówno makro- jak i mikroelementami. W okresie wzrostu zawiązków należy dokarmiać dolistnie.
Natomiast uprawa orzecha włoskiego udaje się najlepiej na glebach żyznych, przewiewnych i głębokich. Uważany jest za jedno z najgłębiej korzeniących się drzew owocowych do 3 m i głębiej. Główna masa korzeni zalega w podglebiu na głębokości 50-60 cm. Na glebach słabych i płytkich rośnie słabo i słabiej owocuje. Drzewa orzecha włoskiego nie znoszą wysokiego poziomu wody gruntowej i nie może znajdować się płycej niż na głębokości około 180 cm. Drzewa orzecha włoskiego również źle znoszą gleby kwaśne. Najlepiej udają się na glebach o odczynie obojętnym (pH 6,6-7,2).
Należy podkreślić, że drzewa orzecha włoskiego z rozmnażania generatywnego (z nasion) nie zachowują cech drzewa matecznego. Często drzewa zaczynają dopiero owocować po 10-15 latach po posadzeniu, a owocowanie jest słabe lub bardzo słabe. Jedynie rozmnażane wegetatywnie przez szczepienie (którą to metodę stosuje się już na całym świecie) pozwala na uzyskanie drzewek powtarzających cechy rośliny matecznej, z której pozyskano zrazy do szczepienia. Drzewa takie szybko wchodzą w okres owocowania około 4 roku, choć spotyka się, że na niektórych odmianach już w szkółce na drzewkach tworzą się kwiaty.
W Polskich warunkach klimatycznych jest znacznie mniej szkodników atakujących orzech włoski niż np. w Kalifornii, ale nie można lekceważyć ochrony orzecha przed chorobami (Antraknoza, Bakteryjna zgorzel orzecha włoskiego) i szkodnikami (Szpeciel pilśniowiec orzechowy, Mszyce).
W ochronie tej można wykorzystać nawozy dolistne typu „U” (utrudniające rozwój patogenów chorobotwórczych i szkodników), jak np. Alkaliny, Plonochrony, a ponadto stosowanie makro- i mikropierwiastków podnosi jeszcze bardziej wartości odżywcze i dietetyczne orzecha włoskiego i laskowego.
Dr Bogdan Z. Jarociński
MODR Warszawa
Oddział w Radomiu
Źródło: Raport Rolny, fot. sxc.hu
