Stabilizacji i rozwojowi polskiego sektora mleczarskiego służy – funkcjonujący w Polsce od 2004 r. – mechanizm kwotowania produkcji mleka. Jego głównym celem jest zachowanie równowagi na rynku mleka i przetworów mlecznych pomiędzy popytem i podażą oraz zapewnienie dostawcom zbytu na wyprodukowane mleko i uzyskanie za nie korzystnej ceny.
Wskutek przyjętych uregulowań prawnych, w roku kwotowym 2010/2011 przysługująca Polsce krajowa kwota mleczna wynosiła 9 760 057 552 kg.
W tym:
- 9 602 696 317 kg krajowa kwota dostaw oraz
- 157 361 235 kg – krajowa kwota sprzedaży bezpośredniej.
Na ostatni dzień roku kwotowego 2010/2011 w kraju zarejestrowanych było łącznie 183 tys. producentów mleka, w tym:
- 168 tys. dostawców hurtowych, którzy dysponowali kwotą indywidualną w łącznej wysokości 9 589 189 tys. kg oraz
- 15 tys. dostawców bezpośrednich z kwotą w wysokości 97 351 tys. kg.
I. Dostawy mleka do podmiotów skupujących
Na podstawie miesięcznych informacji przekazywanych przez podmioty skupujące do Dyrektorów Oddziałów Terenowych ARR w okresie od kwietnia 2010 r. do marca 2011 r. skupiono ok. 9,11 mld kg mleka po przeliczeniu na mleko o referencyjnej zawartości tłuszczu (wg danych zaczytanych do systemu informatycznego ARR na dzień 10. 05. 2011 r.).
Stopień wykorzystania kwot indywidualnych przysługujących dostawcom hurtowym po zakończeniu roku kwotowego wyniósł ok. 95%.
Ilość mleka dostarczona do podmiotów skupujących w okresie kwiecień 2010 r. – marzec 2011 r. jest o ok. 0,2% większa niż w porównywalnym okresie roku kwotowego 2009/2010. W pierwszej połowie roku 2010/2011 skup mleka był średnio o 2,5% niższy niż skup odnotowany w pierwszej połowie ubiegłego roku, wykazując jednak tendencję rosnącą. Od połowy roku 2010/2011 wysokość dostaw mleka zrealizowanych do podmiotów skupujących powoli wzrastała.
II. Wsparcie finansowe producentów mleka
Na mocy Rozporządzenia Komisji (UE) nr 1233/2009 z dnia 15 grudnia 2009 r. ustanawiającego szczególne środki wspierania rynku na rynku mleczarskim, Komisja Europejska przyznała wszystkim Państwom Członkowskim pulę środków finansowych w łącznej wysokości 300 mln euro, przeznaczonych na wsparcie producentów mleka.
Wysokość środków pieniężnych przyznanych Polsce wyniosła 20,211209 mln euro.
Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 29 marca 2010 r. w sprawie realizacji przez Agencję Rynku Rolnego zadań związanych z ustanowieniem szczególnych środków wspierania rynku mleczarskiego (Dz. U. Nr 57, poz. 360), ARR została wyznaczona do realizacji procesu udzielenia wsparcia producentom mleka. Wspomniane rozporządzenie ustanowiło ponadto zasady rozdziału środków finansowych.
Ze wsparcia mogli skorzystać producenci, którzy:
- w dniu 31 marca 2009 roku posiadali kwotę mleczną w wysokości nie niższej niż 20 000 kg i nie wyższej niż 200 000 kg oraz
- w dniu złożenia wniosku o udzielenie wsparcia posiadali kwotę w wysokości nie niższej niż 20 000 kg.
Wsparcie finansowe udzielane było do każdego kilograma mleka lub przetworów mlecznych przeliczonych na kilogramy mleka, wprowadzonego do obrotu przez producenta mleka w roku kwotowym 2008/2009, nie więcej jednak niż do wysokości kwoty indywidualnej przysługującej dostawcy w dniu 31 marca 2009 r.
Wysokość wsparcia jednostkowego przysługującego na 1 kg mleka wprowadzonego do obrotu przez producenta mleka w roku kwotowym 2008/2009 określona została na poziomie 0,01531527 PLN.
Pomoc finansową otrzymało 91,6 tys. producentów mleka. Natomiast suma kilogramów, do których udzielone zostało wsparcie wyniosła blisko 5 412,4 mln kg.
Z tytułu przyznanego wsparcia Agencja Rynku Rolnego do końca czerwca 2010 r. wypłaciła producentom mleka środki finansowe w wysokości ok. 82,9 mln zł, czyli ponad 20,0 mln euro, co stanowi 99% przyznanych Polsce środków pieniężnych.
III. Rozdział krajowej rezerwy kwoty krajowej
Warunkiem przyznania kwoty z krajowej rezerwy w roku kwotowym 2010/2011 było wykazanie przez producenta zwiększenia sprzedaży mleka lub przetworów mlecznych w roku kwotowym poprzedzającym rok 2010/2011 (zwiększenie nie mogło być mniejsze niż 500 kg).
Wysokość kwoty indywidualnej należnej do przyznania z krajowej rezerwy nie mogła być mniejsza niż 500 kg oraz nie większa niż 30 000 kg.
Przepisami Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 października 2010 r. (Dz. U. Nr 212, poz. 1392) określona została na rok kwotowy 2010/2011:
krajowa rezerwa kwoty krajowej w wysokości 299 238 097 kg, w tym:
- krajowa rezerwa dla dostawców hurtowych wynosi 237 735 912 kg oraz
- krajowa rezerwa dla dostawców bezpośrednich wynosi 61 502 185 kg.
W związku z tym, że zapotrzebowanie na limity z krajowej rezerwy przeznaczonej dla dostawców hurtowych w roku kwotowym 2010/2011, analogicznie do lat poprzednich, okazało się wyższe od krajowej rezerwy określonej na ten rok (ponad 305 mln kg), określony został współczynnik przydziału kwot z krajowej rezerwy dla dostawców hurtowych w wysokości 0,6989 (Rozporządzenie MRiRW z dnia 24 listopada 2010 r. – Dz. U. Nr 230, poz. 1517).
Po zastosowaniu współczynnika przydziału, Dyrektorzy OT ARR przyznali dodatkowe kwoty z krajowej rezerwy blisko 33 tys. dostawcom hurtowym w łącznej ilości 228,7 mln kg.
Natomiast w przypadku rozdziału krajowej rezerwy sprzedaży bezpośredniej wielkości kwot przyznane z krajowej rezerwy równe były wysokościom zapotrzebowanym, a mianowicie wydanych zostało 22 decyzje na kwotę 295,7 tys. kg.
Krajowa rezerwa kwoty krajowej – 2011/2012 -do dnia 29 lipca 2011 r. w Oddziałach Terenowych zarejestrowano 28 765 wniosków o przyznanie KI z krajowej rezerwy.
Konwersje kwot indywidualnych
Konwersje stałe
W wyniku dokonanych konwersji stałych kwot indywidualnych, w roku kwotowym 2010/2011 przekonwertowano kwotę:
- z bezpośredniej na hurtową (tzw. konwersja BH) na łączną wysokość 3 966 267 kg oraz
- z hurtowej na bezpośrednią (tzw. konwersja HB) na łączną wysokość 601 651 kg.
Konwersje tymczasowe
W wyniku dokonanych konwersji tymczasowych kwot indywidualnych, w roku kwotowym 2010/2011 przekonwertowano kwotę:
- z bezpośredniej na hurtową (tzw. konwersja BH) na łączną wysokość 782 895 kg oraz
- z hurtowej na bezpośrednią (tzw. konwersja HB) na łączną wysokość 2 592 246 kg.
V. Transfery prawa do kwot indywidualnych
W mechanizmie kwotowania produkcji mleka istnieją następujące możliwości transferu przyznanych kwot indywidualnych:
- zbycie kwoty indywidualnej (sprzedaż, darowizna),
- oddanie w używanie kwoty indywidualnej,
- zbycie gospodarstwa rolnego (sprzedaż, darowizna, dzierżawa).
W wyniku zatwierdzonych transakcji zbycia KI (wg stanu na 28. 06. 2011 r.), do krajowej rezerwy dostaw przejdzie kwota w wysokości 6 728 206 kg, a do krajowej rezerwy sprzedaży bezpośredniej – 82 131 kg (5% KI stanowiącej przedmiot umowy przechodzi do krajowej rezerwy).
Podmioty skupujące
W RPSM zarejestrowanych jest łącznie 288 podmiotów skupujących (stan na 20.07.2011 r.). Wśród zarejestrowanych podmiotów skupujących można wyróżnić:
- 155 spółdzielni mleczarskich (55% wszystkich podmiotów),
- 84 spółek prawa handlowego (29% wszystkich podmiotów),
- 45 osób fizycznych wykonujących działalność w zakresie skupu mleka (15%),
- 3 oddziały zagranicznych przedsiębiorców (1%) oraz
- 1 Rolnicze Zrzeszenie Branżowe (0,3%).
W Agencji Rynku Rolnego w chwili obecnej trwają prace zmierzające do ostatecznego rozliczenia roku kwotowego 2010/2011.
Do dnia 14 maja 2011 r. podmioty skupujące oraz dostawcy bezpośredni zobowiązani byli do złożenia do właściwych miejscowo Dyrektorów Oddziałów Terenowych ARR informacji rocznych za rok kwotowy 2010/2011.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE) nr 72/2009 z 19 stycznia 2009 r. w sprawie zmian we wspólnej polityce rolnej (…), limity krajowe przysługujące poszczególnym państwom członkowskim są zwiększane o 1% w kolejnych latach kwotowych, począwszy od roku 2009/2010 aż do roku 2013/2014 (jedynie w roku kwotowym 2008/2009 zwiększenie to wyniosło 2% w stosunku do roku 2007/2008).
Wobec powyższego w roku kwotowym 2011/2012 kwota krajowa dla Polski wynosi 9 857 658 127 kg.
fot.sxc.hu
