W dniu 10 stycznia 2025 r. niemieckie służby weterynaryjne poinformowały o wykryciu pierwszego od 37 lat przypadku pryszczycy u trzech wołów domowych (water buffalo; Bubalus bubalis), utrzymywanych hobbystycznie w gospodarstwie liczącym 14 sztuk zwierząt. Gospodarstwo znajduje się w gminie Hoppegarten, w powiecie Maerkisch-Oderland, w kraju związkowym Brandenburgia, w odległości około 70 km od granicy z Polską. Główny Lekarz Weterynarii wydał komunikat w tej sprawie.
W reakcji na wystąpienie choroby władze Brandenburgii wprowadziły 72-godzinny zakaz przemieszczania zwierząt, który obowiązuje od 11 stycznia br. Dodatkowo wyznaczono obszary objęte ograniczeniami: strefę zapowietrzoną w promieniu 3 km od ogniska oraz strefę zagrożoną w promieniu 10 km. Rozpoczęto dochodzenie epidemiologiczne, aby ustalić źródło zakażenia. W promieniu 1 km od ogniska zakażenia podjęto decyzję o uśmierceniu wszystkich zwierząt z gatunków wrażliwych.
Pryszczyca – charakterystyka choroby
Pryszczyca (Foot and Mouth Disease – FMD) jest wysoce zakaźną chorobą wirusową, która dotyka zwierząt parzystokopytnych, zarówno domowych, jak i dzikich. Najbardziej wrażliwe na zakażenie są bydło, świnie, owce i kozy. Chorobę wywołuje wirus z rodzaju Aphtovirus należący do rodziny Picornaviridae. Choć pryszczyca nie stanowi zagrożenia dla ludzi, jej wystąpienie powoduje ogromne straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli zwierząt, a także wymusza obowiązkową likwidację zakażonych stad.
Drogi zakażenia i źródła infekcji
Do zakażenia pryszczycą dochodzi poprzez kontakt z zakażonymi zwierzętami oraz materiałami zakaźną wydzieliną i wydalinami. Wirus jest wydalany z wydychanym powietrzem, śliną, mlekiem, kałem i moczem. Największe stężenie wirusa występuje w płynie surowiczym oraz nabłonku pęcherzy pojawiających się na skórze zwierząt. Zwierzęta mogą być nosicielami wirusa nawet przez kilka lat.
Główne źródła zakażenia obejmują:
- bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami,
- wydzieliny i wydaliny zakażonych zwierząt (np. ślinę, mleko, kał),
- zanieczyszczone pasze, wodę, żłoby, podłogi i pastwiska,
- surowe mięso i jego przetwory nie poddane odpowiedniej obrobię,
- nasienie i zarodki zakażonych zwierząt,
- wektory mechaniczne, takie jak: pojazdy transportowe, narzędzia, sprzęt używany w gospodarstwach, ręce, odzież i obuwie obsługi, gryzonie oraz ptaki,
- odpadki kuchenne zawierające surowe produkty pochodzenia zwierzęcego.
Ochrona przed pryszczycą
W celu zapobiegania pryszczycy w stadach należy przestrzegać zasad bioasekuracji. Zwierzęta wprowadzane do stad powinny pochodzić z wiarygodnego źródła, być odpowiednio oznakowane oraz posiadać świadectwo zdrowia potwierdzające ich pochodzenie i status zdrowotny. Ważne jest również unikanie kontaktu z potencjalnie zakażonymi zwierzętami oraz regularna dezynfekcja sprzętu, pomieszczeń i pojazdów używanych w gospodarstwie.
Sytuacja w Polsce – wzmożone kontrole
Ostatni przypadek pryszczycy na terytorium Polski odnotowano w 1971 roku. Od tego czasu Polska pozostaje krajem urzędowo wolnym od tej choroby, co potwierdza Świętowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (WOAH). W związku z obecnym przypadkiem w Niemczech polskie służby weterynaryjne wdrożyły zaostrzone środki ostrożności w województwach graniczących z Niemcami.
Na granicach prowadzone są rygorystyczne kontrole transportów zwierząt wjeżdżających na terytorium Polski. Kontrole te realizowane są przez Policję, Straż Graniczną, Inspekcję Transportu Drogowego oraz Krajową Administrację Skarbową we współpracy z Inspekcją Weterynaryjną. Uchybienia w zakresie dokumentacji przewozu zwierząt mogą skutkować zakazem dalszego transportu, a nawet koniecznością uśmiercenia przewożonych zwierząt, co wiąże się z poważnymi konsekwencjami finansowymi dla organizatora transportu.
Podsumowanie
Wykrycie pryszczycy w Niemczech po niemal czterech dekadach wymaga zdecydowanej reakcji służb weterynaryjnych w regionie. Polska, jako kraj wolny od tej choroby, podejmuje wszelkie działania mające na celu ochronę krajowej hodowli oraz ograniczenie ryzyka rozprzestrzenienia się wirusa na terytorium kraju. Kluczowe znaczenie mają tutaj kontrole graniczne, bioasekuracja oraz ścisła współpraca między służbami odpowiedzialnymi za zdrowie zwierząt.
Źródło: GIW
