Wraz ze zbliżającą się wiosną, jak co roku rozpoczyna się nowy sezon prac polowych w rolnictwie, wśród których na szczególną uwagę zasługują przygotowania do siewu i sadzenia roślin jarych.

Wybór odpowiedniego stanowiska dla kukurydzy

Przygotowania do uprawy kukurydzy, podobnie jak każdego innego gatunku rośliny uprawnej, powinno się rozpocząć od wyboru odpowiedniego stanowiska. Kukurydza nie najlepiej toleruje gleby ciężkie, podmokłe i zimne oraz nadmiernie przesuszone. Dużo bardziej preferuje natomiast gleby średnie, lekkie i torfowe o uregulowanym odczynie. Sposób uprawy roli zależy od rodzaju przedplonu. Jesienią po zbiorze roślin zbożowych i strączkowych należy wykonać podorywkę, kilkukrotne bronowanie w celu zniszczenia chwastów oraz orkę głęboką (zimową). Po roślinach okopowych należy wyrównać powierzchnię pola i wykonać orkę zimową. Natomiast po roślinach motylkowatych i trawach wykonujemy talerzowanie i orkę głęboką. Na stanowiskach o wysokiej kulturze kukurydza znosi również uprawę po sobie. Należy jednak pamiętać, iż długotrwała uprawa w monokulturze nie jest korzystna, ponieważ może doprowadzić do tak zwanego „zmęczenia” gleby, które polega na pogorszeniu jej właściwości fizyko-chemicznych, wyczerpania składników pokarmowych i zwiększenia stopnia nasilenia występowania chorób i szkodników, co w rezultacie przyczynia się do obniżenia plonowania.

Zabiegi uprawowe

Wiosenne zabiegi uprawowe mają na celu zabezpieczenie rezerw wody po zimie oraz wymieszanie nawozów z wierzchnią warstwą gleby. Powinny być przeprowadzone płytko, aby nie spowodować nadmiernego rozpylenia, przesuszenia i ugniecenia gleby. Na glebach lekkich należy wykonać bronowanie, a na glebach cięższych włókowanie. Coraz bardziej powszechne staje się natomiast zastosowanie różnego rodzaju agregatów uprawowych, które łącząc w sobie działanie kilku oddzielnych maszyn pozwalają na odpowiednie doprawienie pola i uzyskanie wyrównanej powierzchni do siewu. W uprawie gleby pod kukurydzę możliwe jest zastosowanie różnego rodzaju uproszczeń agrotechnicznych, które poprzez zmniejszenie ilości i intensywności wykonywanych zabiegów uprawowych mają na celu uzyskanie oszczędności czasu i nakładów. Podobnie, jak w przypadku uprawy kukurydzy w monokulturze, należy pamiętać, iż uproszczenia te powinno się stosować na glebach o właściwej strukturze, zasobności w składniki pokarmowe i związki organiczne oraz o uregulowanym odczynie i stosunkach wodnych. W przeciwnym razie wskutek wystąpienia niekorzystnych zmian w glebie można doprowadzić do obniżenia poziomu plonowania kukurydzy.

Odżywianie kukurydzy

Kukurydza jest rośliną pobierającą duże ilości składników pokarmowych z gleby i dlatego jej nawożenie powinno być dobrze zbilansowane. Pierwiastkiem wykazującym najsilniejsze działanie plonotwórcze jest azot, który decyduje również o zawartości skrobi i włókna surowego oraz tłuszczu w ziarnie. Fosfor i potas wpływają na tolerancję roślin na stres termiczny i niedobór wody oraz na skład aminokwasowy białek. Ważna jest również odpowiednia dostępność mikroelementów takich jak cynk, magnez, bor i miedź. Optymalna dostępność składników pokarmowych możliwa jest jedynie przy zapewnieniu optymalnego odczynu gleby (pH), który w przypadku kukurydzy wynosi 6,0-7,0 dla gleb średnich i ciężkich oraz 5,5-6,0 dla gleb lekkich. W razie konieczności regulacji odczynu gleby najlepiej zastosować wapno magnezowe na jesieni pod orkę zimową.

Ustalenie potrzeb nawozowych kukurydzy należy wykonać w oparciu o analizę zawartości przyswajalnych form składników pokarmowych w glebie oraz na podstawie wielkości spodziewanych plonów. Nawożenie azotowe, z uwagi na dużą mobilność tego pierwiastka w glebie, rozpoczynamy wiosną pod uprawki przedsiewne. Ze względu na stosunkowo wolne tempo początkowego wzrostu kukurydzy zaleca się zastosowanie około 50% całkowitej dawki azotu przedsiewnie (najlepiej w formie nawozów wieloskładnikowych lub mocznika, może być również RSM, saletra amonowa lub saletrzak). Pozostałą część najlepiej zastosować pogłównie w fazie 5-7 liści właściwych, tak aby składnik ten był dostępny dla roślin od fazy przed kwitnieniem do fazy wytwarzania kolb, czyli w czasie intensywnego poboru azotu (najlepiej w formie mocznika, stosowanie saletry amonowej może spowodować „poparzenie” roślin). Termin nawożenia fosforem i potasem zależy od rodzaju gleby: na glebach ciężkich najbardziej odpowiednim terminem jest jesień (pod orkę zimową), a na glebach lekkich – wiosna (pod uprawki przedsiewne). Wiosną coraz częściej stosuje się współrzędne nawożenie startowe (tak zwane nawożenie „pod korzeń”), które poprzez umieszczenie nawozu w strefie rozwoju systemu korzeniowego roślin kukurydzy poprawia efektywność wykorzystania składników pokarmowych i pozwala na obniżenie zastosowanej dawki nawozów mineralnych. Kukurydza bardzo dobrze wykorzystuje składniki pokarmowe z nawozów organicznych. Stosując obornik (jesienią), gnojowicę (jesienią i wiosną) oraz gnojówkę (wiosną) należy pamiętać o odpowiednim zmniejszeniu dawki nawozów mineralnych.

Siew kukurydzy

Głębokość siewu nasion kukurydzy zależy od zwięzłości i wilgotności gleby: na glebach ciężkich powinno się je wysiewać na głębokości 3-4 cm, natomiast na glebach lekkich – 5-7 cm. Najbardziej optymalnym terminem siewu kukurydzy jest moment, gdy temperatura gleby na głębokości siewu nasion wynosi około 8°C.W warunkach klimatycznych Polski termin ten przypada na okres od około 15 kwietnia do 5 maja. Wczesny siew sprzyja lepszemu wykorzystaniu przez rośliny wody zgromadzonej w glebie po zimie. Nie powinno się jednak nadmiernie przyspieszać terminu siewu, ponieważ niska temperatura gleby spowalnia kiełkowanie nasion i przyczynia się do słabszych i mniej wyrównanych wschodów roślin. Natomiast przy opóźnieniu terminu siewu rośliny kukurydzy wytwarzają większą masę wegetatywną kosztem opóźnienia rozwoju generatywnego (dojrzewania ziarna), co przyczynia się do obniżenia plonu ziarna.

Jaką odmianę kukurydzy wybrać?

Odmiany kukurydzy o ziarnie typu flint odznaczają się dosyć dobrą tolerancją na chłody wiosenne i dlatego można wysiewać je nieco wcześniej. Są to głównie odmiany wczesne i średniowczesne, których nasiona kiełkują przy nieco niższych temperaturach i charakteryzują się dobrym wigorem wiosennym zapewniającym relatywnie szybki i wyrównany rozwój początkowy roślin. Przykładem takiej odmiany jest DKC2931 (FAO 220-230), która wyróżnia się ponadto wysokim potencjałem plonowania na ziarno i kiszonkę, szczególnie na stanowiskach średnich i słabych. Posiada mocne łodygi i korzenie, wcześnie kwitnie i wypełnia kolby. Z kolei odmiany o ziarnie typu dent odznaczają się większymi wymaganiami termicznymi i w związku z tym nie należy wysiewać ich zbyt wcześnie. Są to głównie odmiany średniowczesne i średniopóźne, które charakteryzują się nieco niższym wigorem wiosennym, ale wyróżniają się niską wilgotnością w czasie zbioru. Przykładem takiej odmiany jest DKC3623 (FAO 260), która oprócz bardzo wysokiego i stabilnego plonowania charakteryzuje się również tolerancją na wysokie temperatury, suszę i fuzarium kolb.

Ilość wysiewu nasion kukurydzy i docelowa obsada roślin

Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu uprawy kukurydzy, szczególnie z przeznaczeniem na ziarno, jest ilość wysiewu nasion i docelowa obsada roślin. Często jest to kwestia, której rolnicy nie poświęcają należytej uwagi i stosują zawsze te same ilości wysiewu (75-85 tys. roślin/ha). Różne odmiany mogą osiągać najwyższe plony przy różnym zagęszczeniu roślin, przy czym wielkość ta zależy również od zasobności gleby, strategii nawożenia i kierunku użytkowania. Odmiany wczesne wytwarzające najczęściej mniejszą biomasę z reguły lepiej tolerują większe zagęszczenie niż odmiany późniejsze. Odmiany przeznaczone do wykorzystania na kiszonkę lub biogaz, w celu uzyskania większej biomasy, wysiewa się gęściej niż odmiany ziarnowe. Tę samą odmianę na glebie zasobnej w składniki pokarmowe i z dostateczną ilością dostępnej wody możemy wysiać w większym zagęszczeniu niż na glebie lżejszej, mniej zasobnej i przesuszonej. Nawet odmiany o podobnej wczesności, biomasie i przeznaczeniu mogą się różnić między sobą wymaganiami jeżeli pochodzą z różnych hodowli. Dlatego też, aby w pełni wykorzystać potencjał plonowania danej odmiany, należy zapewnić jej roślinom odpowiednią obsadę. Optymalne zalecenia agrotechniczne dla poszczególnych odmian można uzyskać u hodowców i przedstawicieli firm nasiennych.

Staranna i właściwa agrotechnika jest czynnikiem decydującym o powodzeniu i opłacalności uprawy. Decydując się na wybór określonej odmiany należy zapoznać się z rekomendacjami jej producenta.

Anna Rogowska, fot. flickr.com