Rasy amatorskie kur utrzymywane w Polsce

Planując uatrakcyjnienie wyglądu wiejskiego podwórza lub przydomowej woliery warto pomyśleć o drobiu ozdobnym. W ostatnich latach coraz częściej wielu polskich rolników i hodowców hobbystów utrzymuje te ptaki. Dlatego zakup ciekawie wyglądającej kury nie stanowi obecnie takiego problemu, z jakim spotkałby się nabywca jeszcze kilka lat temu. W innych krajach Unii Europejskiej chów ras amatorskich jest o wiele bardziej upowszechniony, dlatego większość polskiego materiału rodzicielskiego pochodzi właśnie stamtąd.

Największą liczbą ras i dużą zmiennością w wyglądzie charakteryzują się kury. Wiele dzisiejszych, amatorskich ras tych ptaków przed laty miało znaczenie gospodarcze. W późniejszym czasie wyeliminowano je z hodowli zastępując rasami i mieszańcami bardziej przystosowanymi do produkcji wielkotowarowej. Znaczna część nadal jest utrzymywana przez ludzi, którzy cenią je za unikatowość i niecodzienny wygląd.

Do takich kur należy najstarsza polska rasa kur, znana już z w XVIII wieku, czyli  Zielononóżka Kuropatwiana. Ptaki te były cenione ze względu na małe wymagania i dużą odporność na zmienne warunki środowiskowe. Obecnie rasa ta występuje w stadach zachowawczych oraz w hodowlach amatorskich. Kura ta znana jest również w innych krajach Unii Europejskiej jako „typowo polska rasa”. Zalicza się ją do ras ogólnoużytkowych. Charakterystyczną cechą jest budowa zbliżona do czworoboku i zielone nogi. Upierzenie jest dość zróżnicowane, ale najczęstsze i najładniejsze jest koloru kuropatwianego. Kogut powinien mieć czarne o zielonym, metalicznym połysku uda, podbrzusze, pierś i ogon. Głowa, szyja i siodło pokryte są piórami o barwie jaskrawopomarańczowej, skrzydła rudoczerwone, a barki i grzbiet odznaczać się powinny barwą szkarłatną. Kura ubarwiona jest skromniej ze złotą szyją i brązowym ogonem.

Ptaki odznaczają się żywym temperamentem i dużą zdolnością żerowania, dlatego utrzymywać je należy na dużych, trawiastych wybiegach lub w sadach owocowych. Zielononóżka dawniej uważana była za rasę nadzwyczaj nieśną znoszącą 170 jaj w jasnej skorupie. Po wojnie rasa ta straciła swe znaczenie na rzecz nowych, wydajniejszych mieszańców. Warto jednak pozyskać ją do gospodarstwa, w którym ceni się najwyższej jakości mięso i jaja. Kura idealnie nadaje się zarówno do gospodarstwa agroturystycznego, jak i ekologicznego, a w przyszłości być może stanie się naszym produktem eksportowym do innych krajów Unii.

W krajach tworzących Unię bardzo popularne są organizowane od wielu lat wystawy kur, gdzie prezentuje się niezliczoną ilość ras i odmian. Do największych wystaw tego typu należą: wystawa w Nagyatad, Kakucs (Węgry), wystawa drobiu w Munster, Pirmasens, Bremen, Greitz, Kolonii (Niemcy), Niemiecka Wystawa Drobiu Młodego w Hanowerze, Narodowa Wystawa Drobiu w Lipsku, Europejska Wystawa Gołębi, Drobiu i Zwierząt Futerkowych w Pradze, wystawa w Gorna Radgona (Słowenia).

Również w Polsce od niedawna organizowane są duże wystawy drobiu jak np. wystawa w Poznaniu.

Rasy amatorskie różnią się znacząco miedzy sobą wielkością, barwą i rodzajem upierzenia lub kształtem ciała. Poniżej przedstawiono kilka najbardziej popularnych ras.

Amatorskie rasy kur są z reguły bardziej odporne na niekorzystne warunki środowiska niż np. brojlery kurze. Mimo to przeznaczamy dla nich przestronne kurniki, które czyścimy gruntownie co najmniej raz w miesiącu. Pamiętajmy, że podczas zimy kurnik brudzi się częściej, dlatego wymaga częstszego czyszczenia.

W związku z utrzymaniem odpowiednich warunków mikroklimatycznych wysokość kurnika powinna wynosić około 2m. Koniecznie w ścianach muszą znaleźć się otwory umożliwiające wentylację oraz chociaż jedno okno. Ściany kurnika warto ocieplić, co pozwoli na utrzymanie optymalnej temperatury podczas mrozów.

Wnętrze kurnika najlepiej raz do roku bielić wapnem, a cały kurnik odkazić 2% roztworem sody kaustycznej. W tym czasie ptaki przenosimy do innego pomieszczenia. Jako ściółkę stosować możemy: słomę, wióry drzewne lub torf (odznacza się największą zdolnością pochłaniania wody). W kurniku zawsze powinna znajdować się grzęda, na tyle duża aby umożliwić ptakom spokojny sen. Pod ścianą ustawiamy skrzynie, wiklinowe kosze lub specjalnie skonstruowane budki, które posłużą ptakom do składania jaj. Średnio wystarcza jedno gniazdo na dwie nioski.

Nie należy zapomnieć o karmidłach, które powinny być zabezpieczone w ten sposób aby uniemożliwić kurom wchodzenie do nich i rozgrzebywanie paszy. Jeśli chodzi o poidła to uważa się, że najlepsze są poidła kropelkowe, dzięki którym notuje się najmniejsze straty wody. W kurniku musi znajdować się również pojemnik z drobnymi kamykami (gastrolity), które pozwolą kurom na lepsze trawienie pokarmu. Amatorskie rasy kur można żywić dostępnymi mieszankami przeznaczonymi dla kur utrzymywanych ekstensywnie jak również sami możemy przygotowywać im odpowiedni pokarm. Kurom podajemy ziarno pszenicy, ześrutowane ziarno kukurydzy i jęczmienia, przekrojone na pół buraki półcukrowe i cukrowe, kapustę, sałatę, chwasty (mniszek lekarski, żółtnica, komosa i in.), w mniejszych ilościach zielonki (koniczyna, trawa) gotowane ziemniaki i owoce (jabłka, gruszki).

Bezpośrednio do kurnika powinien przylegać wybieg-im większy, tym lepszy. Wybieg grodzimy siatką o wysokości wynoszącej przynajmniej 1,60 m, obsiewamy trawą i obsadzamy najlepiej krzewami owocowymi (porzeczki) i drzewami, które stworzą zaciszne miejsca. Tuż obok siatki warto również posadzić zimozielony żywopłot (świerk, żywotnik, sosna, jałowiec) który będzie dodatkowym utrudnieniem dla drapieżników.

Bantamki Millefleure charakteryzują się mocno opierzonymi nogami. Ptaki te wymagają suchego i czystego kurnika oraz trawiastego wybiegu. W ramach tej rasy występuje dużo odmian barwnych. Są to bardzo małe ptaki ważące średnio 0,65 kg. Kogucik jest krępej budowy, ze sterczącym, długim ogonem, dużym grzebieniem i skrzydłami swobodnie opadającymi do dołu.

Na szczególną uwagę zasługują nogi, które zawsze pokryte są na całej swojej długości piórami tworząc charakterystyczne „papcie”. W wielu polskich gospodarstwach utrzymuje się te ptaki. W zasadzie nie są to osobniki czystorasowe, ale rolnicy bardzo je lubią ze względu na małe rozmiary, dobrą nieśność i piękny wygląd.

Chabo to rasa kur charakteryzująca się bardzo dużym grzebieniem, ogromnym, prosto stojącym ogonem i nieproporcjonalnie krótkimi nogami. Te małe ptaki idealnie nadaja się do utrzymywania nawet na podmiejskich działkach rekreacyjnych.

Cochin i Brahma pochodzą z Azji, ale najczęściej utrzymywane są w Wielkiej Brytanii. Osiągają masę ciała powyżej 5 kg, przy dość niskiej nieśności 60-80 jaj. Cechami wyróżniającymi te rasy są: potężny, szeroki tułów, dość wysokie nogi z opierzonymi skokami i stosunkowo krótki ogon. Dla tych kur przeznacza się przestronne kurniki, montując zamiast grzęd szerokie, drewniane platformy. Kury te rosną długa i znoszą stosunkowo mało jaj.

Phoenix, Sumatra i Jokohama to rasy posiadające anormalnie rozwinięte sierpówki ogona, sięgające nawet 3 m długości. Ptaki te są dość trudne w utrzymaniu, a przeznacza się dla nich nieduże, lecz bardzo wysokie i czyste woliery z grzędami zamontowanymi na takiej wysokości, aby pióra siedzącego koguta nie dotykały ziemi. Właściwości użytkowe tych ptaków są niewielkie, ale bardzo dobrze wysiadują i wodzą pisklęta. Rasy charakteryzuje lekka budowa ciała i dość długi, pełny, delikatnie opadający ogon.

Silki (kury jedwabiste), przypominają z wyglądu duże, puszyste pisklęta. Pióra ich są delikatne, elastyczne i miękkie. Dymorfizm płciowy u tych ptaków nie jest wyraźnie zaznaczony, a kogucik od kurki różni się tylko wielkością czuba i dzwonków. Wyhodowano wiele odmian barwnych z czego za najładniejsze uważa się ptaki białe.
Bojowce dawniej używane były do walk. Po przywiezieniu ich z Azji do Europy stały się użytecznymi rasami w tworzeniu mieszańców przeznaczonych do wielkotowarowej produkcji mięsa drobiowego. Charakteryzują się małą nieśnością i późną dojrzałością płciową. Ptaki te posiadają kanciasty, silny tułów, małą, wąską głowę, nieduży ogon i bardzo długie, mocne skoki.

Czubatki Polskie to jedne z najpiękniejszych ras drobiu z mnóstwem odmian barwnych (srebrne, wielbłądzie, białe, niebieskie, czarne, czerwone, pręgowane). Za ojczyznę czubatek uważa się Polskę, lecz duży wkład w prace hodowlaną włożyli Holendrzy, Turcy i Francuzi. Ich głowy oraz brody zdobi ogromny pióropusz piór.

Gołoszyjki pochodzące z Rumunii, odznaczają się całkowitym brakiem piór na szyi.

W Polsce przydomowy chów drobiu jest bardzo popularny, co stwarza niepowtarzalne możliwości utrzymywania ras amatorskich, a przede wszystkim zapomnianych starych, polskich ras. Wielu rolników zarówno w Polsce jak i w innych krajach Unii poszukuje cennych Zielononóżek i Czubatek. Spotyka się wiele ogłoszeń zarówno w prasie krajowej jak i zagranicznej o możliwościach zakupu właśnie tych ptaków. Również licznie powstające gospodarstwa agroturystyczne i ekologiczne sięgają właśnie po stare i oryginalne rasy, jako urozmaicenie obejścia i źródło pozyskiwania ekologicznych produktów, czyli jaj i mięsa.

Tekst i fot.:dr inż. Radosław Kożuszek