Aktualnie większość gospodarstw rolnych stosuje podejście, w którym zakłada się, że w obrębie pojedynczego pola uprawnego zmienność warunków glebowych jest na tyle nieduża, że na całym obszarze pola można zastosować takie samo nawożenie, takie same dawki środków ochrony roślin oraz taką samą gęstość siewu.
Fot. 1. Urządzenie MSP-3 Veris do szybkiego mapowania wybranych właściwości gleby (m.in. przewodności elektrycznej, która jest powiązana z uziarnieniem gleby).
W przypadku małych pól, których powierzchnia nie przekracza 1 ha oraz w warunkach nizinnych takie podejście jest w pełni poprawne, gdyż zmienność warunków glebowych jest zazwyczaj na tyle niewielka, że nie ma potrzeby różnicowania dawek środków produkcji.
Wraz ze zwiększaniem powierzchni pola uprawnego oraz przy większej zmienności warunków glebowych, co często występuje zwłaszcza w terenach o zróżnicowanym ukształtowaniu powierzchni, wskazane jest jednak zróżnicowanie nawożenia, czasami również zróżnicowanie dawek środków ochrony roślin, jak również gęstości siewu. Zastosowanie takiego podejścia do uprawy roślin, w którym dostosowujemy dawki środków produkcji do warunków pola (głównie do właściwości fizyko-chemicznych gleby) w określonej jego części nazywamy rolnictwem precyzyjnym (ang. precision agriculture lub precision farming). W języku angielskim jest to nazywane również terminem site-specific crop management, czyli specyficzna dla danego miejsca technologia uprawy. Głównym celem rolnictwa precyzyjnego jest zatem optymalizacja technologii uprawy zarówno pod względem ekonomicznym (np. zwiększenie efektywności nawożenia), jak również pod względem środowiskowym (np. ograniczenie negatywnego wpływu nawożenia lub ochrony roślin). Rolnictwo precyzyjne ma zatem wiele wspólnego z rolnictwem integrowanym.
Dynamiczny rozwój rolnictwa precyzyjnego na świecie rozpoczął się od około roku 2000, w związku z tym, że od tego czasu było możliwe uzyskanie dużej dokładności wyznaczania pozycji ciągników i maszyn z wykorzystaniem satelitarnego systemu GPS (Global Positioning System) a to jest niezbędne przy wielu technikach rolnictwa precyzyjnego. Technologie rolnictwa precyzyjnego były początkowo stosowane głównie w tych krajach, gdzie wielkość gospodarstw rolnych jest największa (np. Stany Zjednoczone, Australia).
Stopniowo następował transfer tych technologii do krajów takich jak np. Polska, gdzie przeciętna wielkość gospodarstwa jest dość niewielka. W najbliższych latach technologie rolnictwa precyzyjnego powinny się znacząco upowszechnić, m.in. ze względu na coraz niższe ceny różnych rozwiązań technologicznych (np. systemów nawigacji satelitarnej stosowanych w ciągnikach rolniczych).
Jak wdrożyć rolnictwo precyzyjne w swoim gospodarstwie?
Aby możliwe było wdrożenie rolnictwa precyzyjnego konieczne jest określenie zmienności pola pod względem warunków glebowych, czyli przygotowania map przedstawiających zmienność pola pod względem wybranych właściwości fizyko-chemicznych gleby. Sporządzenie takich map jest możliwe z wykorzystaniem różnego rodzaju danych, np. przy wykorzystaniu pobierania próbek gleby lub też z wykorzystaniem urządzeń do szybkiego mapowania wybranych właściwości gleby (fot. 1).
W przypadku nawożenia fosforem, potasem oraz wapnowania konieczne jest określenie zasobności gleby w dostępne dla roślin formy potasu i fosforu oraz pomiar pH gleby. Należy to wykonać poprzez pobranie próbek gleby a następnie ich analizę np. w jednej spośród kilkunastu Okręgowych Stacji Chemiczno – Rolniczych.
Autor: dr hab. Dariusz Gozdowski
Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW
