Rynkowe uwarunkowania produkcji rolniczej mało optymistyczne!

Według nieostatecznych danych rynkowe uwarunkowania produkcji rolniczej w roku gospodarczym 2013/14 były nieznacznie gorsze niż w sezonie2012/13 – informuje Jadwiga Seremak-Bulge z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

Skumulowany wskaźnik nożyc cen otrzymywanych i płaconych przez rolników wyniósł 101,0 punktów, podczas gdy w poprzednim roku gospodarczym wynosił 102,1 punktu. Był on jednak znacznie lepszy niż w niekorzystnym pod tym względem roku 2011/12, kiedy wynosił 96,8 punktu.

O nieznacznym pogorszeniu rynkowych uwarunkowań produkcji zadecydował wyłącznie spadek cen koszyka skupu podstawowych surowców rolniczych, który w okresie od lipca2013 r. do czerwca 2014 r. zmniejszył się o 2,7 pkt. proc. do 99,7 punktu. W tym czasie ceny detaliczne środków do produkcji rolniczej zostały obniżone o 1,3%,dzięki czemu skumulowany wskaźnik nożyc cen przekroczył 100 punktów o 1pkt. proc.

Dynamika wzrostu cen detalicznych środków do produkcji po raz drugi z rzędu hamowała, po ich dynamicznym wzroście w latach 2010/11 i 2011/12.W sumie w ciągu 4 lat (2010/11-2013/14) środki do produkcji rolniczej nominalnie wzrosły o 13,8%, a realnie o 4%. Dynamika wzrostu cen podstawowych produktów rolniczych w roku gospodarczym 2013/14 była o 2,7 pkt. proc. niższa niż przed rokiem. Jednakże bardzo dynamiczny ich wzrost w roku 2010/11 spowodował, że w całym 4-leciu nominalny wzrost cen skupu wyniósł 28,6%, a realny 17,6%. W sumie skumulowany wskaźnik nożyc cen dla lat gospodarczych 2010/11-2013/14 wyniósł113,1 punktu. Co oznacza, że ceny otrzymywane przez rolników w tym okresie ze znaczną nadwyżką skompensowały wzrost cen środków do produkcji rolniczej. Wzrost cen skupu podstawowych surowców rolniczych wyprzedzał wzrost cen detalicznych żywności w roku gospodarczym 2013/14, a zwłaszcza w całym4-leciu 2010/11-2013/14.

Utrzymywanie się niskiej dynamiki wzrostu dochodów oraz trudna sytuacja na rynku pracy, przy rosnących sztywnych wydatkach rodzin (na utrzymanie mieszkania, opłaty, transport) spowodowała wyraźne spowolnienie dynamiki wzrostu cen detalicznych żywności. W okresie od lipca 2013 do czerwca 2014 ceny detaliczne żywności nominalnie spadły o 1,1%, a realnie o 1,5%. Przy dynamicznym wzroście cen żywności w latach 2010/11 i 2011/12 nominalny wzrost cen detalicznych żywności w 4-leciu2010/11-2013/14 prawie 10% i wyprzedzał inflację o 0,6 pkt. proc.

Żywność realnie więc w tym czasie zdrożała (o 0,5%), ale znacznie mniej niż surowce rolnicze. Wzrósł więc udział cen skupu w cenach detalicznych żywności. W sezonie 2013/14 po raz kolejny najbardziej wzrosły ceny skupu ziemniaków(o 12,9%). Jednakże głęboki spadek cen ziemniaków w sezonie 2011/12spowodował, że w 4-leciu 2010/11-2013/14 ceny ziemniaków wzrosły nominalnie tylko o 8%, a realnie staniały o 1,3%.
 

Wzrosły natomiast drastycznie ceny zbóż, mimo spadków ich cen w sezonie 2013/14. W sezonie 2013/14 ceny zbóż zmalały o 6,3-8,3% (jęczmień, żyto) do 15-16% (pszenica, kukurydza). Drastyczny wzrost cen skupu zbóż w sezonie 2010/11 (o 73 do ponad 122%) spowodował jednak, że w latach 2010/11-2013/14 zboża zdrożały nominalnie o ponad 50% (pszenica)do ponad 67% (żyto, jęczmień). Jedynie kukurydza, po trzech kolejnych latach spadków cen, zdrożała znacznie mniej, bo tylko o 25,6%. Realny wzrost cen zbóż podstawowych w tym okresie wyniósł więc 37,4-53,1%, a kukurydzy prawie 15%.Co ważniejsze wzrost cen zbóż znacząco wyprzedzał podwyżki cen produktów zwierzęcych, w tym zwłaszcza trzody chlewnej i drobiu – dla których są one głównym składnikiem kosztów produkcji.

Ceny skupu wszystkich rodzajów żywca zmalały w sezonie 2013/14. Najbardziej, bo o 6,8% spadły ceny skupu drobiu. Ceny skupu trzody chlewnej i cieląt zmniejszyły się o 5,6%, a bydła ogółem po raz drugi z rzędu o 4,5%. Znaczny wzrost cen skupu bydła w dwóch poprzednich latach sprawił jednak, że w całym4-leciu 2010/11-2013/14 zdrożało ono w skupie nominalnie o 34,0%, a realnie o 22,5%. Nominalny wzrost cen cieląt w tym czasie wyniósł 22,5%, a realny 12,0%.

Ceny żywca wieprzowego i drobiu zmniejszyły się w sezonie 2013/14 odpowiednio o 5,6 i 6,8%. Mimo znaczących podwyżek cen żywca wieprzowego w sezonie 2011/12 (o 23%), a drobiu w sezonach 2010/11i 2011/12 (łącznie o 22,2%) trzoda chlewna i drób zdrożały w skupie w całym 4-leciu 2010/11-2013/14 tylko o 20 i 12%,a realnie o 9,9 i 2,6%. W sytuacji drastycznego wzrostu cen zbóż było to równoznaczne z pogorszeniem opłacalności chowu trzody chlewnej i produkcji żywca drobiowego.
 

Znacząco wzrosły natomiast ceny skupu mleka. W sezonie 2013/14 ceny te podniosły się o kolejne 8,9%,a łącznie w latach 2010/11-2013/14 nominalnie aż o ponad33%, a realnie o prawie 22%. Produkcja mleka po kryzysie z roku 2008/09 powróciła więc na pozycję jednej z najbardziej opłacalnych gałęzi produkcji rolniczej, mierzonej relacjami cen do innych produktów zwierzęcych.

W czerwcu rynkowe uwarunkowania produkcji rolniczej, po kwietniowym wzroście, nieznacznie pogorszyły się w porównaniu z poprzednim miesiącem. Wyrównany wskaźnik koniunktury rolniczej (SWKR) spadł o kolejne 0,2pkt. proc. do 99,7 punktu , a więc poniżej poziomu z maja, marca i lutego br. i zrównał się z poziomem z czerwca2013 r. Wpłynęło na to przede wszystkim zmniejszenie wyrównanego wskaźnika nożyc cen (o 0,4 pkt. proc.),a w mniejszym stopniu także wyrównanego wskaźnika potencjalnego popytu (o 0,2 pkt. proc.).

Na spadek wyrównanego wskaźnika nożyc cen do 99,7 punktu wpłynęły przede wszystkim majowe spadki cen skupu zdecydowanej większości podstawowych surowców rolniczych. Ceny skupu podstawowych zbóż w maju spadły o 1,1-3%,jedynie kukurydza zdrożała o 4%. Ceny skupu bydła i drobiu spadły odpowiednio o 1 i 0,3%, a mleka o 3,8%, a ceny skupu trzody chlewnej nie zmieniły się. W rezultacie bieżący wskaźnik zmian cen koszyka skupu w maju obniżył się o 1,9%,a wyrównany wskaźnik zmian cen skupu spadł w czerwcu o 0,4%. Spadki cen skupu łagodziła na szczęście słaba dynamika cen środków produkcji utrzymująca się od października 2013 r.

Na spadek wyrównanego wskaźnika potencjalnego popytu wpłynęło przede wszystkim utrzymanie niskiego poziomu wyrównanego indeksu sprzedaży przemysłu rolno-spożywczego pod wpływem majowego spadku sprzedaży. Nie były w stanie tego zmienić nieco większe obroty handlowe z zagranicą oraz relatywny spadek cen żywności obserwowany od lutego br, po ich znaczącym wzroście w styczniu, zwłaszcza, że wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w kwietniu i maju zostały obniżone. W rezultacie wyrównane indeksy zmian cen żywności i inflacji oraz żywności i wynagrodzeń wyniosły w czerwcu 99,9 punktu, nieznacznie obniżając na wskaźnik potencjalnego popytu.
 

Zmiany cen skupu oraz środków produkcji jakie dokonały się w pierwszych pięciu miesiącach 2014 r. (w porównaniu z grudniem 2013 r.) nie były korzystne dla rolnictwa, a skumulowany wskaźnik nożyc cen w tym okresie wyniósł 97 punktów i był nieznacznie niższy niż w maju 2013 r. (99,4 punktu).W najbliższym czasie spodziewać się można dalszego niewielkiego pogorszenia rynkowych uwarunkowań produkcji rolniczej.

Prawdopodobne obniżki cen zbóż oraz ziemniaków pod wpływem coraz lepszych prognoz nowych zbiorów oraz sezonowe obniżki cen skupu mleka i drobiu nie zostaną skompensowane sezonowymi podwyżkami cen żywca wieprzowego, które prawdopodobnie będą mniejsze niż w latach poprzednich. Koniunkturę poprawiać powinna słaba dynamika cen środków produkcji.

Źródło: Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej,
Redakcja AgroNews, fot. sxc.hu