Przed nami siewy rzepaku ozimego. Zaczynamy zastanawiać się nad na wyborem odpowiedniej odmiany do uprawy w swoich gospodarstwach. Z ostateczną decyzją najczęściej czekamy aż do żniw, co oznacza, że niezmiennie od lat jednym z najważniejszych kryteriów wyboru odmiany pozostaje plenność i stabilność.

Wysokie wymagania rolników, a także przemysłu tłuszczowego poczyniły bardzo duży postęp w hodowli rzepaku ozimego. Na rynku pojawiają się coraz to nowsze odmiany. Dużym problemem staje się wybór. Co posiać? Postawić na odmianę populacyjną, czy może mieszańcową?

Jak pokazują badania, od lat, o podjęciu decyzji o odmianie decydują wyniki doświadczeń realizowanych w ramach  porejestrowych badań odmianowych PDO.

Lista odmian rzepaku ozimego zalecanych do wysiewu, w tym roku zawiera 41 pozycji. Badania porejestrowe to skarbnica wiedzy o danej odmianie, gdyż uwzględniają wszystkie znaczące parametry odmiany, a przede wszystkim przystosowanie jej do uprawy w danym rejonie. 

Ważnym wyznacznikiem postępu hodowlanego jest coraz większa rozbieżność w ilości hodowli odmian populacyjnych i mieszańcowych. Mieszańce przewyższają odmiany liniowe zarówno pod względem poziomu i stabilności plonowania, jak również cech jakościowych. Do tych ostatnich możemy zaliczyć przede wszystkim takie cechy jak: odporność na choroby, tolerancję na wyleganie roślin czy zawartość oleju w nasionach. Z tego względu odmiany mieszańcowe w dużym stopniu wyparły odmiany liniowe przede wszystkich w dużych i średnich gospodarstwach, stosujących nowoczesną agrotechnikę i oczekujących najwyższych plonów, gwarantujących wysoką opłacalność produkcji.

Większe zainteresowanie mieszańcami przejawia się przede wszystkim w tegorocznym zapisie rejestrowym. W bieżącym roku do Krajowego Rejestru wpisano 14 nowych odmian rzepaku ozimego. Odmiany pochodzą od 9 różnych hodowców i, co najważniejsze, wszystkie są hybrydami! W całym rejestrze widać przewagę odmian mieszańcowych. Z roku na rok zmniejsza się liczba odmian populacyjnych.

14 nowych odmian rzepaku

DK Exception – Monsanto Polska: mieszaniec osiągający rekordowe i stabilne plony na dobrych i średnich stanowiskach. Charakteryzuje się mocnym wigorem jesiennym i wczesnym wznowieniem wegetacji wiosną. Posiada również dobrą tolerancję na suchą zgniliznę kapustnych oraz unikalną cechę podwyższonej odporności na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion, co ogranicza straty plonu wskutek oddziaływania ulewnego deszczu bądź silnego wiatru.

DK Exotter – Monsanto Polska: odmiana mieszańcowa o dobrej do bardzo dobrej plenności. Zimotrwałość dobra. Termin dojrzewania nieco wcześniejszy od średniego.

Roberto – KWS: nowoczesna odmiana posiadająca genetyczną odporność na suchą zgniliznę kapustnych (gen RLM 7) i podwyższoną odporność na pękanie i osypywanie łuszczyn (SPOD), które w zestawieniu z wysokim i wyjątkowo stabilnym plonowaniem zapewnia bezpieczeństwo i dużą opłacalność uprawy. Mocną stronę tego mieszańca jest wysoka wydajność plonowania, dobra zdrowotność roślin oraz duża elastyczność w uprawie.

Stefano – KWS: odmiana mieszańcowa polecana na typowe stanowiska pod rzepak ozimy o dobrej zimotrwałości, szybko regeneruje aparat asymilacyjny po zimie. Posiada podwyższoną odporność na osypywanie nasion.

Sergio – KWS: Odmiana mieszańcowa polecana na typowe i przeciętne stanowiska pod uprawę rzepaku (kl. II-IVb), szybki rozwój jesienny i dość szybki start wegetacji na wiosnę, wyjątkowo wysoka odporność na choroby, średni plon z doświadczeń rejestrowych 2014-2016 wyższy od wzorców o 6,1 dt/ha.

Alasco – Limagrain: odmiana mieszańcowa odporna na kiłę kapusty, o dobrej plenności.

Architect – Limagrain: pierwsza odmiana mieszańcowa na polskim rynku z odpornością na wirusa żółtaczki rzepy TuYV, najgroźniejszą z chorób wirusowych rzepaku ozimym, przenoszoną przez mszycę brzoskwiniowo-ziemniaczaną Myzus persicae. Odmiana ma  bardzo wysoki poziom plonowania: 50,3 dt/ha w badań rejestrowych w COBORU 2015 – 2016, dobre przezimowanie, bardzo wysoką odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie nasion. Odmiana rekomendowana do uprawy w tych gospodarstwach i regionach, gdzie występuje duży udział produkcji buraka cukrowego, ziemniaka lub warzyw.

Anniston – Limagrain: wyjątkowa i innowacyjna odmiana pod względem plonowania, jak i odporności na choroby grzybowe (gen Rlm7) oraz wirusowe (gen odporności na TuYV). Pierwsza odmiana mieszańcowa na polskim rynku z odpornością na wirusa żółtaczki rzepy TuYV, najgroźniejszą z chorób wirusowych rzepaku ozimym, przenoszoną przez mszycę brzoskwiniowo-ziemniaczaną Myzus persicae.

INV1165 – Bayer: jest najnowszą odmianą mieszańcową rzepaku ozimego w ofercie firmy Bayer. Został on zarejestrowany w 2017 roku w Polsce. Plonowanie na poziomie 116% wzorca w latach 2015-2016 plasuje go w ścisłej czołówce najlepiej plonujących odmian w doświadczeniach rejestrowych COBORU. Bardzo dobry wigor jesienny oraz przydatność na różne typy gleb, w tym również gleby mozaikowe sprawia, że może być on z powodzeniem uprawiany nawet w trudniejszych warunkach. Bardzo mocną stroną tej odmiany jest jej zimotrwałość –  7% martwych roślin po zimie 2015-2016 zapewnia mu 2. pozycję w rankingu odmian, które najlepiej przezimowały w doświadczeniach rejestrowych COBORU.

Kicker – Saaten-Union Polska: Odmiana mieszańcowa o dobrej do bardzo dobrej plenności. Zimotrwałość przeciętna. Termin dojrzewania średnio wczesny.

PT 248 – Pionner: Odmiana o średniej zimotrwałości i przeciętnej odporności na wyleganie. Cechuje ją odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych.

Einstein – Monsanto: Plenność dobra do bardzo dobrej. Zawartość tłuszczu w nasionach duża, glukozynolanów mała. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Rozwój roślin po wschodach umiarkowanie szybki. Zimotrwałość roślin przeciętna. Rośliny dość niskie, o dobrej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia nieco wcześniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową mniejsza od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych średnia.

ES Barocco – Euralis: Charakteryzuje się wysokim plonem oraz stabilnością. Dobra zimotrwałość i mrozoodporność, Zawartość tłuszczu w nasionach 47,5% S.M.* Wysoki potencjał plonowania: 55,2 dt/ha (+5,9 dt/ha w stosunku do wzorca)*, Wysoka odporność na osypywanie się.
Copernicus – Hodowla Roślin Strzelce: Odmiana mieszańcowa o dobrej do bardzo dobrej plenności. Zimotrwałość dobra. Termin dojrzewania średnio wczesny.

Dlaczego mieszańce?

Odmiany mieszańcowe plonują wyżej i doskonale radzą sobie z warunkach intensywnej uprawy. Ponadto dobrze tolerują późny siew, a także są bardziej odporne na warunki stresowe i charakteryzują się podwyższoną odpornością na choroby grzybowe.

Istotnym wyróżnikiem hybryd jest to, że norma wysiewu jest mniejsza niż w odmianach populacyjnych i wynosi 40-50 szt. nasion na 1 m2.

Minusem odmian mieszańcowych jest fakt, że inaczej niż jak to się ma w odmianach, liniowych co roku należy kupować materiał siewny, którego cena jest wyższa. Trudniej niż w przypadku liniówek jest również ze zbiorem odmian mieszańcowych. Zjawisko heterozji powoduje bujniejszy wzrost przez co zbiory są utrudnione i wychodzą drożej.

Hodowcy odmian mieszańcowych działają coraz prężniej. Coraz większą uwagę przywiązują do poprawy zdrowotności odmian, a także zwiększenia odporności na najgroźniejsze choroby rzepaku: kiłę kapustnych, suchą zgniliznę oraz żółtaczkę rzepy.

Co z odmianami populacyjnymi?

Analizując doświadczenia dotyczące chociażby  przezimowania rzepaku ozimego jest prawie pewne, że w przyszłości prym będą wiodły odmiany mieszańcowe. Niektórzy hodowcy już dziś  zrezygnowali z hodowli odmian populacyjnych. 

oprac. Marta Nowak-Woźnica, fot. pixabay.com