IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.
W drugim okresie raportowania tj. od 1 kwietnia do 31 maja 2020 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.
Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -75 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 25 mmw stosunku do poprzedniego okresu (21 III-20 V).
Gdzie największe niedobory?
Największy deficyt wody w okresie od 1 kwietnia do 31 maja br. notowano na obszarze Pojezierza: Myśliborskiego, Lubuskiego, Wielkopolskiego oraz na Równinie Gorzowskiej, wynoszący od -150 do -169 mm. Duże niedobory wody od -120 do -149 mm wystąpiły na Kujawach i w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego. Na dużym obszarze kraju niedobór wody wynosił od -70 do -119 mm.
Natomiast najwyższe wartości KBW (najmniejsze niedobory wody) notowano na obszarach Pogórza Karpackiego, Beskidów Zachodnich, Niziny Podlaskiej oraz w południowej części Pojezierza Mazurskiego. Na tych trenach KBW wynosił od -50 do -119 mm.
Susza rolnicza występuje na terenie województw:
- Lubuskiego,
- Zachodniopomorskiego
- Kujawsko-pomorskiego
- Wielkopolskiego
- Pomorskiego
- Łódzkiego,
- Dolnośląskiego,
- Opolskiego
- Lubelskiego
Susza notowana jest w uprawach:
- Zbóż jarych,
- Zbóż ozimych,
- Truskawek,
- Krzewów owocowych,
- Drzew owocowych.
W drugim okresie raportowania od 1 kwietnia do 31 maja 2020 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 596 gminach Polski (24,06% gmin kraju) tj. o 237 gmin i 9,57 punktów procentowych mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Susza wystąpiła w 9 województwach na powierzchni 8,54% gruntów ornych tj. o 5 województw i 1,6 punktu procentowego powierzchni gruntów ornych mniej niż w poprzednim okresie. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach dla zbóż jarych przedstawia tab. 1.
Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiła w 475 gminach Polski (19,18% gmin kraju) tj. o 201 gmin i 8,11 punktów procentowych mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Susza wystąpiła w 9 województwach na powierzchni 5,3% gruntów ornych tj. o 2,42 punktu procentowego powierzchni gruntów ornych mniej niż w poprzednim okresie. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach dla zbóż ozimych przedstawia tab. 2.
Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 393 gminach Polski (15,87% gmin kraju) tj. o 127 gmin i 5,2 punktów procentowych mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Susza wystąpiła w 7 województwach na powierzchni 4,36% gruntów ornych tj. o 4 województwa i 2,19 punktu procentowego powierzchni gruntów ornych mniej niż w poprzednim okresie. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach truskawek przedstawia tab. 3.
Suszę rolnicza notowano w uprawach krzewów owocowych. Odnotowano ją w 204 gminach Polski (8,24% gmin kraju) tj. o 38 gmin i 1,54 punktów procentowych więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Susza wystąpiła w 6 województwach na powierzchni 1,33% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach krzewów owocowych przedstawia tab. 4.
Suszę rolniczą notowano w uprawach drzew owocowych. Odnotowano ją w tych uprawach w 1 gminie Polski (0,04% gmin kraju). Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 5.
W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. W pierwszej dekadzie stwierdzono największe opady we wschodnich terenach kraju od 20 do 50 mm z wyjątkiem Podlasia, gdzie notowano opady od 10 do 20 mm. Podobnej wielkości opady notowano na przeważającym obszarze kraju. Natomiast najniższe opady od 5 do 10 mm występowały w północno-zachodniej części Polski. W drugiej dekadzie tego miesiąca nadal na tym terenie notowano bardzo małe opady od 5 do 15 mm. Tej wielkości opady wystąpiły też na obszarze województw: lubelskiego, świętokrzyskiego, śląskiego i opolskiego. Stosunkowo duże opady od 15 do 35 mm notowano w szerokim pasie od Sudetów poprzez Nizinę: Śląską, Wielkopolską, Mazowiecką aż po Pojezierze Mazurskie. W tym okresie zdecydowanie największe opady notowano w północno-wschodniej części kraju wynoszące od 35 do ponad 50 mm. Bardzo duże zróżnicowanie Polski odnotowano w trzeciej dekadzie tego miesiąca od bardzo małych w północnej części kraju wynoszących od poniżej 5 do 20 mm, po bardzo wysokie ponad 50 mm w południowo-wschodnich obszarach. Najwyższe wartości opadu nawet ponad 100 mm odnotowano na terenie Kotlin Ostrawskiej i Oświęcimskiej, Pogórza Zachodniobeskidzkiego oraz w Beskidach Zachodnich.
Stwierdzamy, że niedobory wody dla roślin uprawnych w okresie od 1 kwietnia do 31 maja są mniejsze od 10 do 25 mm niż w poprzednim okresie sześciodekadowym. Zasięg suszy zmniejszył się w uprawach zbóż jarych i ozimych, truskawek oraz drzew owocowych, natomiast wzrosła liczba gmin z suszą wśród krzewów owocowych.
Brak dostatecznej ilości opadów jaki wystąpił w kwietniu powoduje, że nadal występuje duży niedobór wody w glebie zwłaszcza na obszarze Polski północno-zachodniej. Występujące niedobory wody powodują, że susza w dalszym ciągu notowana jest w uprawach zbóż jarych i ozimych, truskawek, krzewów owocowych i w mniejszym stopniu wśród drzew owocowych.
Dużej poprawie uległy warunki wilgotnościowe w województwach: łódzkim, lubelskim, świętokrzyskim, śląskim. małopolskim oraz podlaskim, gdzie deficyt wody znacznie zmalał.
Dyrektor
Prof. dr hab. Wiesław Oleszek
Opracowali:
Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Elżbieta Wróblewska
