Unia będzie chronić rolników

16 nieuczciwych praktyk handlowych będzie zakazanych

Nowe prawo europejskie obejmie produkty rolne i spożywcze będące przedmiotem obrotu w łańcuchu dostaw żywności. Po raz pierwszy zakazanych zostanie 16 nieuczciwych praktyk handlowych nakładanych jednostronnie przez kontrahentów. Pozostałe praktyki będą dozwolone pod warunkiem, że zostaną z góry zawarte w sposób jasny i jednoznaczny w umowie pomiędzy stronami.

Komisja Europejska przedłożyła wniosek ustawodawczy w kwietniu 2018 r. Celem było zapewnienie większej sprawiedliwości w łańcuchu dostaw żywności i zapewnienie minimalnego poziomu ochrony w całej UE. Przepisy w tej dziedzinie są wdrażane na poziomie UE po raz pierwszy. Nowe ramy dają państwom członkowskim uprawnienia do egzekwowania nowych przepisów i nakładania kar w przypadku stwierdzonych naruszeń.

Phil Hogan, komisarz do spraw rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, powiedział podczas ostatniego posiedzenia negocjacyjnego z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego i Rady: Porozumienie toruje drogę do nowych przepisów w UE, które zapewnią ochronę wszystkim rolnikom, ich organizacjom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom. Będzie to ochrona przed dużymi firmami, które działają nieuczciwie i nie przestrzegają reguł. Dziękuję wszystkim negocjatorom, których konstruktywne podejście i ciężka praca doprowadziły do dzisiejszego porozumienia politycznego. Szczególnie cieszy mnie fakt, że porozumienie zostało osiągnięte w ciągu zaledwie ośmiu miesięcy od przedstawienia przez Komisję wniosku.

Osiągnięte  porozumienie będzie mieć zastosowanie do wszystkich podmiotów łańcucha dostaw żywności, których obroty wynoszą poniżej 350 mln euro. Różny poziom ochrony będzie miał zastosowanie zależnie od wysokości obrotów. Nowe przepisy obejmą sprzedawców detalicznych, przetwórców żywności, hurtowników, spółdzielnie, organizacje producentów i samodzielnych producentów stosujących nieuczciwe praktyki handlowe.

Nieuczciwe praktyki handlowe, które mają być zakazane, to: opóźnione płatności za łatwo psujące się produkty spożywcze; anulowanie dostaw w ostatniej chwili; jednostronne lub wsteczne zmiany w umowach; zmuszanie dostawców do płacenia za zmarnowane produkty i odmowa zawierania umów na piśmie.

Pozostałe praktyki będą dozwolone pod warunkiem, że zostaną z góry zawarte w sposób jasny i jednoznaczny w umowie pomiędzy stronami. Takie praktyki to: nabywca zwraca dostawcy niesprzedane produkty spożywcze; nabywca pobiera od dostawcy opłatę za zagwarantowanie lub przedłużenie umowy o dostawę produktów spożywczych; dostawca ponosi koszty kampanii promocyjnej, reklamowej lub marketingowej nabywcy.

Wdrożenie przepisów nie doprowadzi do podwyżek cen dla konsumentów. W trakcie konsultacji publicznych przeprowadzonych przez Komisję przed przedłożeniem wniosku organizacje konsumenckie zachęcały do uregulowania nieuczciwych praktyk ze względu na ich negatywny długoterminowy wpływ na konsumentów.

Ważnym elementem dyrektywy jest możliwość wprowadzenia przez państwa członkowskie wyższego niż 350 mln euro progu w przepisach krajowych lub wprowadzenia dalszych środków, jeżeli uznają to za właściwe. Porozumienie obejmuje również klauzulę przeglądową ustaloną na 4 lata, co oznacza, że przepisy będą musiały zostać poddane ocenie i ewentualnemu przeglądowi w trakcie kolejnej kadencji parlamentarnej.

Państwa członkowskie wyznaczą również organy odpowiedzialne za egzekwowanie nowych przepisów, które będą uprawnione do nakładania kar i wszczynania dochodzeń na podstawie skarg. Składający skargę będą mogli poprosić o poufność – ma to zabezpieczyć przedsiębiorców przed ewentualnym odwetem. Komisja utworzy mechanizm koordynujący działania organów egzekwowania prawa, aby umożliwić im wymianę najlepszych praktyk.

Kolejnym etapem jest głosowanie w Parlamencie Europejskim i Radzie, które będzie formalnym zatwierdzeniem tekstu przepisów. Następnie państwa członkowskie będą musiały transponować przepisy do prawa krajowego.

Kontekst

W programie prac Komisji na 2018 r. stwierdza się, że Komisja zaproponuje środki usprawniające funkcjonowanie łańcucha dostaw żywności, aby pomóc rolnikom w zdobyciu silniejszej pozycji na rynku oraz chronić ich przed przyszłymi wstrząsami.

Inicjatywa ta nawiązuje do odniesień do łańcucha dostaw żywności, jakie poczynił w swoich orędziach o stanie Unii przewodniczący Jean-Claude Juncker w latach 2015 i 2016, oraz stanowi polityczną odpowiedź na przyjętą przez Parlament Europejski w czerwcu 2016 r. rezolucję, w której Parlament zwracał się do Komisji Europejskiej o przedstawienie wniosku w sprawie ogólnounijnych ram prawnych dotyczących nieuczciwych praktyk handlowych. Ponadto w grudniu 2016 r. Rada wezwała Komisję do przeprowadzenia oceny skutków z myślą o zaproponowaniu unijnych ram prawnych lub innych środków nieustawodawczych służących zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych.

Komisja pracowała nad utworzeniem bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego łańcucha dostaw żywności od początku swej kadencji. W 2016 r. Komisja utworzyła Grupę Zadaniową ds. Rynków Rolnych, aby ocenić rolę rolników w kontekście szeroko pojętego łańcucha dostaw żywności i przygotować zalecenia dotyczące jej wzmocnienia. W oparciu o te zalecenia w 2017 r. Komisja rozpoczęła wstępną ocenę skutków i konsultacje publiczne dotyczące poprawy działania łańcucha dostaw żywności, które z kolei przyczyniły się do zidentyfikowania nieuczciwych praktyk handlowych, z którymi często stykają się przedsiębiorcy.

Z opublikowanego w lutym 2018 r. ogólnounijnego badania opinii publicznej wynika, że zdecydowana większość respondentów (88 proc.) jest zdania, że należy wzmocnić rolę rolników w łańcuchu dostaw żywności. 96 proc. respondentów w przeprowadzonych w 2017 r. konsultacjach publicznych na temat modernizacji wspólnej polityki rolnej UE zgodziło się z opinią, że jednym z jej celów powinno być wzmocnienie znaczenia rolników w łańcuchu wartości, w tym poprzez przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom handlowym.

Redakcja AgroNews, na podst. KE, fot. flickr.com