Mechanizmy warunkowości społecznej będą obowiązkiem otrzymania pełnej wysokości płatności bezpośrednich w 2025 roku. Ważne jest przestrzeganie przepisów w zakresie warunków pracy, zatrudnienia oraz zasad BHP. Od 2025 roku rolnicy mogą się spodziewać kontroli z Państwowej Inspekcji Pracy.
Nowym elementem w płatnościach bezpośrednich od 2025 roku będzie mechanizm warunkowości społecznej. Oznacza on, że wysokość wsparcia uzależniona będzie od wybranych krajowych przepisów w zakresie prawa pracy oraz zasad BHP.
Wymagania te spełniać będą musieli rolnicy, którzy zawnioskują o przyznanie płatności:
- bezpośrednich, w tym podstawowego wsparcia dochodów, płatności redystrybucyjnej, płatności dla młodych rolników, płatności związanych z produkcją oraz płatności w ramach ekoschematów (w tym dobrostanowej);
- rolno-środowiskowo-klimatycznych, płatności ekologicznych lub premii z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych;
- płatności ONW.
Spełnienie wymagań związanych ze spełnieniem warunkowości społecznej będzie wykonywała Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), która jest organem wyznaczonym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, o których mowa w rozporządzeniu 2021/2116.
Kontrolami z tego zakresu objęci zostaną jedynie rolnicy będący pracodawcami, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeksu pracy, bądź są przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów z dnia 6 marca 2018 roku Prawo przedsiębiorców, bądź inną jednostką organizacyjną na rzecz której świadczona jest praca przez osoby fizyczne.
Wymagania warunkowości społecznej nie są nowym obowiązkiem, a opierają się na krajowych normach prawa pracy oraz zasadach BHP. Szczegółowe wymogi określa załącznik IV do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 roku.
ZAŁĄCZNIK IV Przepisy dotyczące warunkowości społecznej, zgodnie z artykułem 14
| Obszary | Mające zastosowanie akty prawne | Odnośne przepisy i wymogi |
| Zatrudnienie | Przejrzyste i przewidywalne warunki pracy Dyrektywa (UE) 2019/1152 | art. 3. Warunki zatrudnienia należy przedstawić na piśmie („umowa o pracę”)art. 4. Zapewnienie, aby zatrudnienie w rolnictwie odbywało się na podstawie umowy o pracęart. 5. Umowę o pracę należy przedstawić w ciągu pierwszych siedem dni świadczenia pracyart. 6. Zmiany w stosunku pracy należy przedstawić w formie dokumentuart. 8. Okres próbnyart. 10. Warunki dotyczące minimalnej przewidywalności pracyart. 13. Szkolenie obowiązkowe |
| Bezpieczeństwo i higiena pracy | Środki zachęcające do poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy Dyrektywa 89/391/EWG | art. 5. Przepis ogólny nakładający na pracodawcę obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracyart. 6. Ogólny obowiązek pracodawców do przyjmowania środków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobiegania zagrożeniom oraz informowania i szkoleniaart. 7. Usługi w zakresie ochrony i profilaktyki: wyznaczenie jednego lub kilku pracowników do prowadzenia działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy lub zatrudnienie kompetentnych służb zewnętrznychart. 8. Podjęcie przez pracodawcę środków dotyczących pierwszej pomocy zwalczania pożarów i ewakuacji pracownikówart. 9. Obowiązki pracodawców w zakresie oceny stopnia zagrożeń, w zakresie środków ochronnych i sprzętu ochronnego, rejestrowania i zgłaszania wypadków przy pracyart. 10. Informowanie pracowników o zagrożeniach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz o środkach ochronnych i zapobiegawczychart. 11. Konsultacje i udział pracowników w dyskusjach na temat wszystkich kwestii związanych z bezpieczeństwem i higieną pracyart. 12. Pracodawca musi zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy |
| Minimalne wymagania w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania przez pracowników sprzętu roboczego Dyrektywa 2009/104/WE | art. 3. Ogólne obowiązki zapewnienia, aby sprzęt roboczy był odpowiedni do wykonywania pracy przez pracowników bez szkody dla ich bezpieczeństwa i zdrowiaart. 4. Przepisy dotyczące sprzętu roboczego: musi być zgodny z dyrektywami Unii i ustanowionymi minimalnymi wymogami oraz być odpowiednio konserwowanyart. 5. Kontrola sprzętu roboczego – sprzęt powinien być poddany kontroli po zainstalowaniu i okresowym kontrolo przeprowadzanym przez kompetentne osobyart. 6. Sprzęt roboczy stwarzający szczególne ryzyko może być użytkowany jedynie przez osoby, którym przydzielono zadanie jego użytkowania, a wszelkie naprawy, modyfikacje i konserwacja mają być wykonywane przez wyznaczonych pracownikówart. 7. Ergonomia i ochrona zdrowia pracownikówart. 8. Pracownicy otrzymują odpowiednie informacje oraz, w stosownych przypadkach, pisemne instrukcje użytkowania sprzętu roboczegoart. 9. Pracownicy powinni zostać odpowiednio przeszkoleni |
Tekst: Aleksandra Kapska, główny specjalista, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw
