Komisja Europejska przedstawi dziś (16 lipca 2025) swoją wizję nowego budżetu Unii Europejskiej na lata 2028–2034. Choć dokument będzie punktem wyjścia do dalszych negocjacji, ostateczny kształt budżetu wymaga jednomyślnej zgody wszystkich 27 państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego. Tymczasem rozbieżności między krajami są znaczne – zarówno jeśli chodzi o wielkość budżetu, jak i sposób przyznawania środków.
Na podstawie informacji zebranych przez EURACTIV, przedstawiamy aktualne stanowiska rządów UE w dwóch kluczowych kwestiach:
- Czy państwa chcą zwiększenia budżetu UE?
- Czy są gotowe zaakceptować powiązanie wypłat z reformami („pieniądze za reformy”)?
1. Kto chce większego budżetu?
Największymi orędownikami zwiększenia budżetu UE są państwa Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej – regiony, które tradycyjnie korzystają najwięcej z funduszy unijnych:
Za zwiększeniem budżetu opowiadają się (w pełni lub raczej):
- Polska
- Francja
- Hiszpania
- Portugalia
- Bułgaria
- Chorwacja
- Estonia
- Łotwa
- Litwa
- Dania
- Czechy
- Luksemburg
- Słowenia
Przeciwko zwiększaniu budżetu są:
- Niemcy
- Holandia
- Szwecja
- Finlandia
- Irlandia
- Węgry
- Belgia
Brak stanowiska lub odpowiedzi:
- Austria, Włochy, Grecja, Rumunia, Słowacja, Malta, Cypr
Wnioski? Europa Północna i Zachodnia pozostaje powściągliwa, wskazując na konieczność konsolidacji wydatków i większą efektywność. Z kolei kraje Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej apelują o zwiększenie środków w związku z rosnącymi wyzwaniami – od transformacji energetycznej po wzrost napięć geopolitycznych.
2. Kto poprze zasadę „pieniądze za reformy”?
W propozycji Komisji znajdzie się zapewne wzmocnienie powiązania wypłat z realizacją reform zgodnych z celami unijnymi – tak jak miało to miejsce w Funduszu Odbudowy po pandemii. Ten mechanizm nie budzi jednak entuzjazmu w całej UE.
Państwa popierające (w pełni lub raczej):
- Niemcy
- Francja
- Polska
- Estonia
- Irlandia
- Finlandia
- Szwecja
- Holandia
- Belgia
- Litwa
- Łotwa
- Malta
- Słowacja
Państwa przeciwne (w pełni lub raczej):
- Włochy
- Węgry
- Bułgaria
- Chorwacja
- Rumunia
- Grecja
- Czechy
Brak stanowiska:
- Dania, Luksemburg, Słowenia, Hiszpania, Austria, Cypr
Mechanizm „pieniądze za reformy” zyskuje poparcie krajów płatników netto, które chcą mieć większą kontrolę nad sposobem wydatkowania środków. Natomiast kraje obawiające się uzależnienia wypłat od arbitralnych ocen są wobec tej zasady bardziej sceptyczne.
Co dalej?
Propozycja Komisji Europejskiej z 16 lipca ma rozpocząć długi i trudny proces negocjacji nad przyszłym kształtem budżetu UE. Ostateczna decyzja wymaga jednomyślności, co oznacza, że kompromis będzie konieczny – także kosztem pierwotnych założeń Komisji. Pytanie, czy uda się go osiągnąć w czasie, który pozwoli na płynne wejście nowego budżetu w życie od 1 stycznia 2028 rok.
