Wiosenne odchwaszczanie zbóż ozimych

Bez ochrony herbicydowej nie uzyskamy wysokich i dobrej jakości plonów. Radzimy, jakie środki wybrać, by walka z chwastami w zbożach ozimych była skuteczna.

Ochrona roślin przed chwastami jest jedną z najważniejszych czynności w ich uprawie. Wśród roślin uprawnych zachwaszczeniu bardzo łatwo ulegają łany o podobnym rytmie biologicznym np. zboża. Zmiany w strukturze zasiewów w Polsce prowadzą do dużej koncentracji zbóż, dlatego szkodliwość chwastów w zbożach jest sprawą oczywistą i bez ochrony herbicydowej nie uzyska się wysokich i dobrej jakości plonów. W ostatnich latach obserwuje się zmiany w stanie zachwaszczenia zbóż, np. wskutek zmian w technologii uprawy i zbioru czy w nawożeniu.

Wśród roślin zbożowych formy ozime są znacznie bardziej narażone na zachwaszczenie niż gatunki jare, co wynika z możliwości pojawiania się chwastów zarówno w terminie jesiennym jak i wiosennym. Stan i stopień zachwaszczenia zbóż zależy od stanowiska, na którym je uprawiamy oraz od tempa wzrostu roślin zbożowych w początkowych fazach wzrostu. Ze zbóż ozimych pszenica i pszenżyto z uwagi na początkowy wolny wzrost (niższa krzewistość i ulistnienie) w największym stopniu narażone są na konkurencję ze strony chwastów. Dodatkowo wysokie wymagania nawozowe pszenicy ozimej stwarzają korzystne warunki dla chwastów azotolubnych. Dlatego pszenica jest zwykle bardziej zagłuszana przez chwastów w porównaniu do zasiewów żyta, zaś w najmniejszym stopniu zachwaszczone są łany jęczmienia. Jęczmień, z uwagi na wczesny termin siewu oraz silne krzewienie, powinien być odchwaszczany jesienią. Wiosną zaś łan jest bardzo zwarty, co utrudnia jego penetrację i wpływa na niższą efektywność herbicydów. Żyto w dużym stopniu samo ogranicza występowanie chwastów, nie mniej jednak większość chwastów dwuliściennych zwalcza się jednak wiosną.

W zbożach ozimych do najgroźniejszych konkurentów z chwastów jednoliściennych należą: miotła zbożowa, perz właściwy oraz wyczyniec polny. Natomiast z gatunków chwastów dwuliściennych przeważają: przytulia czepna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, przetaczniki, fiołek polny, chaber bławatek, dymnica pospolita, bodziszki, chwasty rumianowate (maruna bezwonna, rumian polny), chwasty kapustowate (tasznik pospolity, tobołki polne, samosiewy rzepaku) oraz ostrożeń polny. Gatunki te są trudne do zwalczania w zasiewach rzepaku ozimego, ziemniaka czy buraka cukrowego, dlatego należy je skutecznie niszczyć za pomocą herbicydów najpóźniej do końca fazy krzewienia zbóż ozimych.

Podstawowym warunkiem skutecznej ochrony zbóż ozimych przed chwastami jest wybór prawidłowego terminu zabiegu oraz właściwego herbicydu. W obrocie handlowym znajduje się wiele różnych herbicydów, co pozwala na ich wybór w zależności od stanu i stopnia zachwaszczenia i zapewnia ograniczenie występowania chwastów. Zboża ozime są najbardziej narażone są na zachwaszczenie we wczesnych fazach rozwojowych – jesienią i wiosną w fazie krzewienia do początku strzelania w źdźbło. W późniejszych fazach rozwojowych zboża wywierają silną presję konkurencyjną wobec chwastów i je zagłuszają. Wczesny siew zbóż jest warunkiem wykonania zabiegów jesiennych. Natomiast opóźnione siewy czy niekorzystne warunki pogodowe (mało wilgoci w glebie) wykluczają stosowanie herbicydów jesienią. Wówczas chwasty jednoliścienne i dwuliścienne pojawiają się na przedwiośniu i wiosną, a ochronę można przeprowadzić: po wznowieniu wiosennej wegetacji, w fazie krzewienia czy na początku strzelania w źdźbło. Zabiegi wiosenne traktowane są jako uzupełniające, powinny być przeprowadzone jak najwcześniej do końca fazy krzewienia, a dobór herbicydu będzie uzależniony od wiosennego zachwaszczenia.

Bezpośrednio po ruszeniu wegetacji w celu wyeliminowania miotły zbożowej, wyczyńca polnego czy perzu możemy zastosować w pszenicy ozimej herbicydy takie jak: Fantom 069 EW, Foxtrot 096 EW czy Puma Uniwersal 069 EW w dawce 1,0 – 1,2 l/ha. Herbicydy Fantom 069 EW i Puma Uniwersal 069 EW zaleca się stosować łącznie z herbicydami sulfonylomocznikowymi (Sekator 125 OD, czy Granstar 75 WG) w celu zniszczenia chwastów dwuliściennych.

Natomiast, nawet do fazy strzelania w źdźbło, do równoczesnego zwalczania miotły i chwastów dwuliściennych (gwiazdnica, maruna, rumian czy kapustowate) stosuje się herbicyd Atlantis 12 OD w dawce 0,45 – 0,6 l/ha. W celu rozszerzenia spektrum zwalczanych gatunków chwastów dwuliściennych zaleca się stosować mieszaniny zbiornikowe z preparatami: Grodyl 75 WG, Sekator 125 OD, Mustang 306 SE czy Granstar 75 WG. Atlantis 12 OD zaleca się używać łącznie z adiuwantami: Actirob 842 EC czy Olbras 88 EC w dawce 0,5 – 1,0 l/ha. Jeżeli w pszenicy i pszenżycie występuje problem z perzem, można zastosować Attribut 70 SG w dawce 100 g/ha. Dawka niższa herbicydu (60 g/ha) niszczy miotłę zbożową oraz samosiewy rzepaku czy tasznik pospolity.

Natomiast jeżeli w łanie występują dodatkowo chwasty uciążliwe (przytulia, rumianowate, gwiazdnica, jasnoty, mak, fiołek) Attribut 70 SG, można stosować w mieszaninie zbiornikowej z preparatami: Mustang 306 SE czy Sekator 125 OD. Wymienione gatunki chwastów dwuliściennych należy jak najwcześniej wyeliminować z łanu, nie dalej niż do pełni krzewienia. Do zwalczania miotły ozimej oraz chwastów dwuliściennych zaleca się również takie preparaty jak: Lentipur Flo 500 SC czy Huzar 05 WG, natomiast jeżeli miotła jest dość zaawansowana w rozwoju (początek strzelania w źdźbło) można zastosować Apyros 75 WG w mieszaninie ze wspomagaczem Atpolan 80 EC w dawce 13,3 g/ha + 1,5 l/ha.

Aby zniszczyć również chwasty trudne (średnio wrażliwe lub średnio odporne na sulfosulfuron), możemy w pszenicy użyć herbicydu Apyros 75 WG w dawce 13,3 – 20 g/ha w mieszaninach ze środkami Chwastox Extra 300 SL (1,5 l/ha) lub Mustang 306 SE (0,4 – 0,6 l/ha). W obrocie handlowym znajduje się również szeroki asortyment herbicydów przeznaczonych do zwalczania chwastów dwuliściennych, zarówno rocznych (Lintur 70 WG, Mocarz 75 WG, Deresz 306 SE, Amidosul 75 WG, Starane Super 101 SE), jak i wieloletnich (Sekator 125 OD, Cyklon 300 SL). Herbicydy te stosuje się po ruszeniu wegetacji w pełni lub do końca krzewienia zbóż. W warunkach mniej sprzyjających rozwojowi roślin pszenicy i pszenżyta ozimego lub jeżeli chwasty są zbyt zaawansowane w rozwoju można np. zastosować mieszaninę herbicydów: Mocarz 75 WG (0,2 kg/ha) + Apyros 75 WG (13 – 20 g/ha) + Olbras 88 EC (1,0 l/ha). Na uwagę zasługuje również stosowanie herbicydów z grupy regulatorów wzrostu zwalczających chaber, jasnoty, przytulię, chwasty kapustowate, rumian czy marunę bezwonną – Aminopielik Tercet 500 SL oraz Chwastom Trio 540 SL. Substancje z grupy regulatorów wzrostu działają najskuteczniej przy małym natężeniu promieniowania (zachmurzone niebio), natomiast zbyt duże różnice temperatury między dniem a nocą wykluczają ich stosowanie. Bardzo często w praktyce rolniczej stosowane są herbicydy sulfonylomocznikowe charakteryzujące się szerokim spektrum zwalczanych gatunków chwastów. Preparaty zawierające substancję aktywną tribenuron metylowy (Granstar SX 50 SG czy Tribex 75 WG), podobnie jak Apyros 75 WG, mogą być stosowane do fazy drugiego kolanka zbóż. Natomiast herbicydy zawierające w swoim składzie dwie substancje aktywne: tifensulfuron metylowy i tribenuron metylowy (Granstar Ultra SX 50 SG, Pragma SX 50 SC i Rubin SX 50 SG) czy Starane Super 101 SE (florasulam + fluroksypyr) oraz Starane 250 EC mogą być stosowane od początku wegetacji wiosennej do fazy liścia flagowego zbóż. Herbicydy te zwalczają między innymi: bodziszek drobny, gwiazdnicę, fiołek, mak, marunę, rumian polny, przytulię, samosiewy rzepaku i inne kapustowate, przetaczniki, ostrożeń oraz jasnoty. Herbicydy sulfonylomocznikowe zaleca się stosować z adiuwantem Trend 90 EC w dawce 0,05 proc.

Pamiętajmy, że w ochronie zbóż herbicydy stosuje się na bardzo szeroką skalę, natomiast aby nie dopuścić do kompensacji oraz uodparniania się chwastów na herbicydy, zaleca się stosowanie rozszerzonej rotacji herbicydów, jak również preparaty wieloskładnikowe (złożone z kilku substancji aktywnych) lub mieszaniny zbiornikowe. Tak zastosowane herbicydy charakteryzują się efektywnym i szybkim działaniem, zaś użyte w odpowiednich fazach roślin uprawnych są dla nich w pełni selektywne i wpływają na uzyskanie wysokich i dobrej jakości plonów. We wszystkich gatunkach zbóż ozimych dopuszczone do stosowania są między innymi: Golden Triben 750 WG, Lentipur Flo 500 SC, Arena 70 WG, Deresz 306 SE, Aminopielik Tercet 500 SL, Chwastom Trio 540 SL, Grodyl 75 WG oraz Skarane 250 EC i Starane Super 101 SE. Natomiast należy zwracać uwagę na dobór środków do odchwaszczania jęczmienia ozimego i żyta.

W ochronie zbóż przed chwastami należy również zwracać uwagę na czynniki agrotechniczne ograniczające zachwaszczenie, takie jak: prawidłowe zmianowanie, prawidłowe zabiegi pożniwne i przedsiewne czy czysty materiał siewny i odpowiedni termin siewu, które mają na celu poprawienie konkurencyjności roślin zbożowych w odniesieniu do chwastów.

dr Anna Wysmułek
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Kliknij na tabelę, by powiekszyć