Maj powszechnie uważa się za najpiękniejszy miesiąc w roku – „Najpiękniejszy miesiąc – maj!”. Jego uroki opiewały pokolenia poetów. Maj to czas ogólnej wesołości, zachwytu nad pięknem otaczającej człowieka przyrody. W tym czasie życie wsi rozkwita na dobre, wyrywając się całkowicie z zimowego odrętwienia.
W polskiej tradycji kościelnej maj jest miesiącem poświęconym Matce Bożej. Potocznie mówi się, że jest to miesiąc maryjny. Tradycję zapoczątkowano w XIII-wiecznej Hiszpanii, gdy to zbierano się przy obrazie Matki Bożej, przynoszono kwiaty i śpiewano na jej cześć Magnificat. Około 1725 r. ustalono sposób obchodzenia nabożeństw majowych. Do połowy XVII w. majówki odprawiano głównie w klasztorach, z czasem zwyczaj ten przejęły kościoły parafialne, a następnie zaczęto śpiewać pieśni maryjne przez cały maj po wsiach pod krzyżami i figurkami Matki Bożej.
Maj nieodłącznie kojarzy nam się z kilkoma świętami, zakorzenionymi głęboko w świadomości Polaków. Początek maja to trzy ważne święta: 1 maja – Międzynarodowe Święto Pracy, 2 maja – Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, 3 maja – Święto Konstytucji 3 Maja. W dniu 4 maja swoje święto obchodzą strażacy, jakże żywo związani z polską wsią. W maju przypada także często Święto Zesłania Ducha Św., znane też jako Zielone Świątki, które od 110 lat w tradycji polskiej wsi obchodzi się również jako Święto Ludowe. 26 maja przypada Dzień Matki, a 27 maja – Dzień Samorządu Terytorialnego.
Maj, to także czas matur, co zbiega się z kwitnieniem kasztanowców.
W maju organizuje się także wiele imprez plenerowych, targów, pokazów polowych, majówek, festynów. Jest to też najpopularniejszy okres organizacji uroczystości I komunii św. W tradycji rodzinnej od maja rozpoczyna się sezon grillowy.
W polu
Prowadzimy w dalszym ciągu obserwacje na występowanie oprzędzików. Gdy rośliny mieszanek strączkowo-zbożowych osiągną wysokość 10-15 cm, w przypadku zachwaszczenia dokonujemy oprysku herbicydem. Na plantacjach łubinów możemy przystąpić do pogłównego zwalczania chwastów jednoliściennych (perz, chwastnica, owies głuchy). Koniec kwietnia i maj to czas strzelania w źdźbło w zbóż ozimych, a później jarych. W pełni krzewienia trwa proces budowania kiosków w kłosie, czyli budowania kłosa na długość i jednocześnie w kioskach tworzą się zawiązki kwiatków, czyli przyszłego ziarna. Proces budowania wielkości kłosa trwa tylko do końca krzewienia. Wraz z rozpoczęciem strzelania w źdźbło w roślinach rozpoczynają się procesy redukcyjne, polegające na odrzucaniu najsłabszych pędów (przyszłe niedogony) oraz kłosów (skracanie kłosa przez redukcję kiosków). Odbywa się to w myśl zasady: im mniej składników pokarmowych (wszystkich niezbędnych) i wody, tym więcej pędów i kiosków będzie odrzuconych – zredukowanych. Składniki pokarmowe i woda ze zredukowanych organów są dostarczane do pędów, które pozostają. W ten sposób rośliny reagują na wszelkie niedobory, co szczególnie widoczne jest w latach suchych i przy wyraźnych deficytach pokarmowych.
Sam okres przejścia z fazy krzewienia do strzelania w źdźbło jest określany, jako jeden z okresów krytycznych pod względem zaopatrzenia w wodę i azot. Dlatego przed tym okresem zboża powinny być zasilone azotem. W praktyce określa się to, jako druga wiosenna dawka. Stosować należy azot w końcu krzewienia, tak, aby w momencie strzelania w źdźbło był on już dostępny w glebie (nawozy stałe) lub w momencie, kiedy na plantacji pojawiają się pierwsze oznaki strzelania w źdźbło (nawozy płynne).
Początek strzelania w źdźbło to także okres, w którym bardzo efektywne jest stosowanie dokarmiania dolistnego magnezem i mikroelementami w połączeniu z mocznikiem. Taki układ nawozów jest szczególnie polecany w przypadku spodziewanych wysokich plonów oraz przy niedoborach magnezu i mikroelementów.
Początek strzelania w źdźbło to także okres zapobiegania łamliwości podstawy źdźbła i pierwszy etap zwalczania mączniaka.
Sad przydomowy
W sadach, gdzie prowadzona jest chemiczna ochrona drzew przez cały okres wegetacji, dobór preparatów i terminarz stosowania należy ustalać zgodnie z obowiązującym Programem Ochrony Sadów i Jagodników. Wymieniony Program zawiera także informacje o Integrowanej Produkcji Owoców – metodzie ograniczającej stosowanie chemii w sadach, uwzględniającej ochronę środowiska naturalnego oraz zdrowia konsumentów.
Należy prowadzić formowanie koron młodych drzew, zmierzające do uzyskania szerokich kątów między przewodnikiem a rozgałęzieniami – przez stosowanie rozporek na najmłodszych pędach oraz przyginanie i przywiązywanie do poziomu młodych pędów zdrewniałych.
Do zwalczania gąsienic zjadających liście można zastosować Biobit – preparat bakteryjny, który jest preparatem bezpiecznym dla wykonującego zabiegi, nie ma okresu karencji. Może być stosowany w ogrodzie, gdzie w pobliżu drzew owocowych rosną warzywa lub przebywają zwierzęta gospodarskie.
Warzywnik
W ciągu miesiąca wykonuje się wysiew do gruntu wielu gatunków warzyw przeznaczonych na zbiór letni oraz do zimowego przechowywania.
- Prowadzi się prace pielęgnacyjne, głównie odchwaszczanie i po wschodach przerywkę zbytnio zagęszczonych roślin.
- Sadzi się rozsady kapust, kalafiorów, buraków, sałat, selerów.
- W drugiej połowie miesiąca wysadza się rozsady gatunków ciepłolubnych, pomidorów, papryki, ogórków i innych warzyw dyniowatych, kukurydzy.
- Pomidory wysokich odmian najlepiej od razu palikować i podwiązywać.
- Sieje się do gruntu nasiona ogórków i innych warzyw dyniowatych, kukurydzy, fasoli na suche nasiona i fasoli szparagowej. Chcąc uzyskać ciągły zbiór fasoli szparagowej trzeba ją wysiewać sukcesywnie co 14 dni.
- Czas pozostawiania osłon z włókniny lub folii perforowanej na uprawach jest uzależniony od warunków pogody, od gatunku warzywa i fazy rozwojowej. Zdejmowanie folii lub włókniny najlepiej wykonać w pochmurny dzień lub wieczorem. Orientacyjny czas przykrycia włókniną wynosi:
– sałata, kapusta wczesna, kalafiory, kalarepa – 3-4 tygodnie,
– marchew, rzodkiewka, zioła – do 5-10 cm wysokości roślin,
– ogórki, cukinia, truskawki – do czasu kwitnienia,
– papryka – bez ograniczenia.
Ogród
Maj to miesiąc kwitnienia większości krzewów ozdobnych, m.in.:
– Berberys zwyczajny – krzew do 1-2 m wysokości, kwiaty żółte, o sezonowych, czerwonych liściach. Owoce czerwone, dekoracyjne, długo utrzymują się na pędach. Doskonały na żywopłoty cięte i nieformowane.
– Jabłoń purpurowa – drzewko około 2 m wysokości, kwiaty czerwone i różowe. Wymaga żyznych i przepuszczalnych gleb.
– Karagana syberyjska – krzew około 2 m wysokości, kwiaty żółte.
– Lilak pospolity (popularnie: bez) – krzew do 5 m wysokości, kwiaty od białej do ciemno-fioletowej barwy.
– Mahonia pospolita – niski zimno-zielony krzew do 1 m wysokości o kwiatach żółtych, a od lata pokryty niebieskimi owocami. Doskonały na niskie, formowane żywopłoty.
– Migdałowiec trójklapowy – krzew lub drzewo o 1-2 m wysokości, o kwiatach różowych, wymaga gleb żyznych, dobrze nasłonecznionych, a także okrywania, gdyż w czasie ostrych zim przemarza. Najładniej wygląda na trawnikach – pojedynczo.
– Pigwowiec japoński – krzew o wysokości 1 m, o kwiatach pomarańczowych, jest nie tylko dekoracyjny, lecz i pożyteczny. Może rosnąć na niezbyt żyznych glebach, dobrze znosi półcień i nasłonecznienie.
– Porzeczka krwista – krzew około 1-2 m wysokości, kwiaty koloru czerwonego. Rosną na każdej glebie, tylko niezbyt suchej i jałowej. Można sadzić w miejscach zacienionych.
– Tawuła wczesna – krzew 1-2 m, kwiaty białe bardzo efektowna, odporna na mróz i suszę. Skromne wymagania glebowe- na różnych glebach.
– Głóg dwuszyjkowy – krzew lub drzewo około 2 m o kwiatach białych, różowych, czerwonych.
– Kalina koralowa – krzew do 2 m, kwiaty białe. Gleba wilgotna, dość żyzna, źle znosi mróz.
– Tamaryszek drobnokwiatowy – krzew 1-2 m wysokości, kwiaty różowe bardzo drobne, ale gęsto zebrane w kłosy, dające wrażenie mgiełki. Wymaga dużo światła, ale jest odporny na zasolenie gleby.
– Złotlin japoński – krzew 1-2 m wysokości, kwiaty żółte, niewymagający.
– Różaneczniki – krzewy zimno-zielone o dużych skórzastych liściach, wysokość 1-3 m, kolory: biały, fioletowy, różowo-fioletowy, szkarłatno-czerwony, jasno-lila, ciemno-lila, różowy, czerwony. Gleba zasobna, próchnicza.
Zalecenia przy uprawach roślin metodami ekologicznymi:
- Zboża przed zachwaszczeniem chronimy bronowaniem, zaczynając od fazy krzewienia (3-4 listki) do strzelania w źdźbło. Możemy czynić to jeden raz lub kilkakrotnie.
- Przy ostatnim bronowaniu robimy wsiewkę w zboża koniczyny lub mieszanki koniczyny z trawami.
- Przy prawidłowym płodozmianie i agrotechnice z zachwaszczeniem nie ma problemu, jest tylko w okresie przestawiania na metody ekologiczne, jednak w ciągu 3-5 lat dojdzie do równowagi.
- Chwasty to zioła leczące glebę, średnio w warstwie ornej na 1m2 jest wiele tysięcy nasion, które by wykiełkować na odpowiedni moment, mogą czekać powyżej 30 lat, kiełkują, kiedy gleba sobie tego życzy, np. komosa kiełkuje wtedy, gdy w glebie jest nadmiar siarki i azotu (obornik świński).
- Metody biologiczne ochrony przez szkodnikami:
– na owocówkę śliwkóweczkę i jabłkóweczkę można stosować pułapki feromonowe lub Spruzit Flüsing,
– na mszyce również możemy stosować Spruzit.
Pasieka
W maju w rodzinach pszczelich kończy się wymiana pszczół na młode. Rozpoczyna się szybki rozwój rodzin pszczelich. Trzeba zatem systematycznie poszerzać gniazda, dodawać ramki z węzą, wstawiając je pomiędzy ostatnią ramkę z czerwiem a ramkę kryjącą. W miarę rozwoju rodzin zakładamy nadstawki oddzielone od rodni kratą odgrodową. W silnych rodzinach, zwłaszcza, gdy mają one starsze matki, mogą w II połowie maja wystąpić nastroje rojowe. Aby temu zapobiec, dajemy węże do budowy i zwiększamy wentylację ula. Nastrój rojowy zwalczamy przez zrywanie mateczników lub tworzenie odkładów. Przenosimy wtedy starą matkę z częścią młodych pszczół do nowego ula. Przy wczesnej wiośnie w maju możemy przystąpić do pierwszego miodobrania. Maj to miesiąc wytężonych prac w pasiece, decydujący często o powodzeniu całego sezonu.
W lesie
W maju wciąż zakwitają kolejne gatunki drzew, krzewów i roślin zielnych, między innymi konwalia – symbol miesiąca. W podmokłych olszynach pachną kwiaty czeremchy. Na drzewach i krzewach rozwijają się delikatne, jasnozielone liście, najpóźniej na dębach i robiniach, zwanych pospolicie akacjami. Wcześniej kwitnące gatunki, np. topole – rozsiewają już nasiona opatrzone białym puchem.
Większość ptaków składa jaja, a duże ssaki (sarny i jelenie) zamieszkujące lasy rodzą młode. Chrabąszcze majowe – groźne szkodniki drzew liściastych – wylęgają się z zimujących w glebie pędraków i rozpoczynają loty. Wiele szkodliwych owadów leśnych składa jaja na liściach drzew.
W maju powinniśmy zakończyć sadzenie drzew z wyjątkiem terenów górskich oraz kiedy sadzimy sadzonki w pojemnikach (z zakrytym systemem korzeniowym). Są one znacznie droższe, ale można je sadzić przez okrągły rok. W maju na ogół nie wykonujemy już cięć pielęgnacyjnych, ze względu na liczne występowanie wielu gatunków owadów, dla których ścięte drzewa są znakomitym miejscem do składania jaj i rozwoju larw.
Źródło: WIR, Grzegorz Wysocki
