Program odchwaszczania zbóż ozimych jest jednym z szerzej opracowanych zaleceń. Do zwalczania zbędnej roślinności można przystąpić bezpośrednio po siewie przed wschodami lub po wschodach zbóż w okresie jesiennej wegetacji. Najszerszy asortyment zalecanych środków chwastobójczych występuje w pszenicy ozimej.
Efektywność zabiegów jest zależna między innymi od przebiegu warunków pogodowych, zwłaszcza od wilgotności gleby. W warunkach posuchy skuteczność tych środków ulega znacznemu obniżeniu. Stąd przebieg warunków pogodowych, a w szczególności ilość opadów deszczu i ich rozkład powinien być uwzględniony przy planowaniu zabiegów herbicydowych.
Zabiegi odchwaszczania jesienią są optymalnym rozwiązaniem
Zabiegi ochronne przed zachwaszczeniem zbóż ozimych w okresie jesiennej wegetacji jest optymalnym rozwiązaniem. Nie wykluczone, że po długim okresie jesiennej wegetacji wiosną będzie trzeba wykonać zabieg uzupełniający, w celu zwalczania nowych wschodów chwastów. Również łagodne, bezśnieżne zimy sprzyjają zachwaszczeniu. Jednakże większość herbicydów najskuteczniej zwalcza chwasty we wczesnych fazach ich wzrostu. Stąd brak zabiegów ochronnych przed zachwaszczeniem w okresie jesiennej wegetacji może skutkować tym, że wiosną już silnie ukorzeniona niepożądana roślinność rozpocznie rozwój wcześniej niż zboża, a wraz z ich rozwojem zmniejszać się będzie ich wrażliwość na środki chwastobójcze. W takich okolicznościach trzeba stosować pełne dawki herbicydów, których skuteczność może być niezadawalająca.
W obecnym sezonie przybyło kilka nowych herbicydów do zwalczania chwastów w zbożach ozimych, głownie są to rozwiązania (substancje czynne) już wcześniej zalecane. Do nowości w programie ochrony zbóż przed zachwaszczeniem należy zaliczyć preparaty zawierające mieszaninę substancji czynnych bensulfuronu metylowego z metsulfuronem metylowym (Loop, Xandu) sklasyfikowanych do grupy pochodnych sulfonylomocznika. Przeznaczone są do zwalczania gatunków chwastów dwuliściennych, takich jak: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnoty, maruna bezwonna, rdestówka powojowata, tasznik pospolity oraz przytuli czepnej. Efekt działania tych środków w postaci żółknięcia zwalczanych chwastów widoczny jest po 2-3 tygodniach od ich zastosowania. Najlepiej działają na młode intensywnie rosnące chwasty w fazie 2-6 liści. W warunkach suszy skuteczność może być obniżona.
Cały program odchwaszczania upraw znajdziecie w Gazecie Interaktywnej AgroNews (Kliknij w okładkę)
Wśród nowości można wymienić mieszaninę złożoną z trzech substancji czynnych: diflufenikan + flufenacet + metrybuzyna (Bacara Trio 516 SC) zalecaną do zwalczania miotły zbożowej i szerokiego zakresu roślin dwuliściennych: bodziszek, chaber bławatek, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa i purpurowa, mak polny, przytulia czepna, przetaczniki, tasznik pospolity, tobołki polne oraz chwasty rumianowate (maruna bezwonna, rumian polny, rumianek pospolity) i samosiewy rzepaku. Uprawy jęczmienia i żyta mogą być wrażliwe na przekroczenie zalecanej dawki tego herbicydu np. w przypadku nakładania się cieczy użytkowej.
Odporność na herbicydy
Powszechnie stosowanie uproszczenia w zakresie zmianowania roślin i środków chwastobójczych przyczyniły się do narastającego problemu występowania odpornych biotypów chwastów na herbicydy. W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia odporności należy przemiennie stosować środki chwastobójcze z różnych grup chemicznych, o innym mechanizmie działania, w oparciu o klasyfikację HRAC (ang. Herbicyde Resistance Action Commitee). Dobrym rozwiązaniem jest też stosowanie zalecanych mieszanin zbiornikowych herbicydów, zawierających substancje czynne o różnym mechanizmie działania. Poszczególnym mechanizmom działania herbicydów w klasyfikacji HRAC przypisane są kody literowe.
Substancja czynna flufenacet (grupa HRAC – K3) coraz częściej pojawia się w ochronie zbóż przed zachwaszczeniem miotłą zbożową. Stosowana jest w zabiegach przedwschodowych i po wschodach zbóż w okresie jesiennej wegetacji. Substancja pobierana jest głównie poprzez korzenie i hipokotyl kiełkujących chwastów. Wykazuje wysoką skuteczność w zwalczaniu miotły zbożowej oraz niektórych stokłos i życic, a w odniesieniu do gatunków dwuliściennych ogranicza rozwój fiołków, gwiazdnicy pospolitej, przytuli i rumianu. Flufenacet najskuteczniej niszczy chwasty znajdujące się w początkowych fazach rozwojowych, to jest w okresie kiełkowania lub krótko po ich wschodach – w fazie siewek. Długotrwały okres suszy bezpośrednio po zabiegu, może skutkować obniżeniem skuteczności. Niektóre preparaty jednoskładnikowe zawierające flufenacet zalecane są łącznie z środkami chwastobójczymi opartymi na s.cz. diflufenikan lub metsulfuronem metylu w celu zwiększenia zakresu zwalczanych gatunków dwuliściennych.
Diflufenikan (grupa HRAC – F1) nie jest dedykowany do zwalczania miotły zbożowej, jednakże wpływa na ograniczanie rozwoju tego chwastu. Substancja ta nie powinna być docelowym środkiem w zwalczaniu miotły, jednakże jako komponent doskonale wspomaga inne substancje zwalczające ten chwast. W stosunku do chwastów dwuliściennych jest jednym z bardziej skutecznych w zwalczaniu fiołków oraz dobrze radzi sobie z gwiazdnicą pospolitą, jasnotą purpurową, maruną, przetacznikami, przytulią czepną i tasznikiem.
Pendimetalina (grupa HRAC – K1) zwalcza miotłę zbożową w bardzo wczesnych fazach wzrostu. Do wrażliwych należą również fiołek polny, gwiazdnica pospolita, maruna bezwonna, tasznik pospolity i tobołki polne. Działanie tej substancji ulega znacząco obniżeniu w warunkach niedoboru wilgoci w glebie. Pendimetalina najskuteczniej niszczy chwasty w fazie wschodów. Skuteczność tej substancji chwastobójczej jest mocno zależna od wilgoci gleby. W warunkach przesuszenia gleby skuteczność chwatobójcza jest mocno ograniczona.
Beflubutamid (grupa HRAC – F1) jest substancją czynną występującą w jednym preparacie. Poza zwalczaniem miotły zbożowej wykazuje wysoką skuteczność w stosunku do gwiazdnicy pospolitej, fiołków, jasnoty purpurowej, przetacznika perskiego, tasznika pospolity i samosiewów rzepaku.
Prosulfokarb (grupa HRAC – N) jest stosowany w zabiegach przedwschodowych i po wschodach. Zwalcza miotłę zbożową, a z roślin dwuliściennych gwiazdnicę pospolitą, jasnoty, przetaczniki oraz przytulię czepną. Optymalnym terminem stosowania jest okres przed wschodami i wcześnie po wschodach chwastów w ich wczesnych fazach rozwojowych.
Pinoksaden (grupa HRAC – A) może być stosowany od fazy 1-go liścia zbóż do końca wegetacji jesiennej. Oprócz miotły zbożowej wrażliwymi gatunkami są wyczyniec polny oraz owies głuchy. W zbożach ozimych zwalcza miotłę zbożową oraz w wyższych dawkach wyczyniec polny. W zbożach jarych substancja ta jest wykorzystywana do zwalczania owsa głuchego i chwastnicy jednostronnej. W terminie wiosennej wegetacji zabieg można przeprowadzać do stadium widocznego liścia flagowego (BBCH 37) rośliny uprawnej. Jednakże należy pamiętać, że preparaty zawierające pinoksaden najskuteczniej zwalczają chwasty od fazy pierwszego liścia do początkowej fazy krzewienia zwalczanych chwastów.
Chlorotoluron (grupa HRAC – C2) jest jedną ze starszych substancji czynnych stosowanych do zwalczania miotły zbożowej. Wrażliwe są również gatunki dwuliścienne, takie jak: chaber bławatek, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, mak polny i chwasty rumianowate.
Fluorochloridon (grupa HRAC – F1) to jedna z najstarszych substancji czynnych stosowana wyłącznie doglebowo. Zwalcza chwasty głównie w okresie ich kiełkowania. Oprócz miotły zbożowej do wrażliwych gatunków zaliczane są: dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, jasnoty, mak polny, maruna bezwonna, przetaczniki, tasznik pospolity i tobołki polne oraz samosiewy rzepaku.
Chlorosulfuron na chwasty dwuliścienne
Spośród preparatów sulfonylomocznikowych w zabiegach przedwschodowych można stosować chlorosulfuron (grupa HRAC – B). Należy mieć na uwadze, że chlorosulfuron bardzo skutecznie zwalcza chwasty dwuliścienne (bodziszki, maki, tasznik pospolity, tobołki polne, chwasty rumianowate) i samosiewy rzepaku. Powszechne stosowanie herbicydów opartych na chlorosulfuronie przyczyniło się w do rozwoju odpornych biotypów miotły zbożowej na działanie tej substancji czynnej w wielu regionach kraju.
Należy sądzić, że zaprezentowany w tabeli program ochrony przed zachwaszczeniem będzie stanowił bazę do podejmowania decyzji, w tak obszernym temacie odchwaszczanie zbóż ozimych. Przed zabiegiem herbicydowym należy zapoznać się ze szczegółowymi zaleceniami zawartymi w etykiecie herbicydu, w celu dostosowania terminu i dawki herbicydu do gatunku zboża i fazy rozwojowej oraz aktualnego stanu zachwaszczenia.
Dr hab. Roman Krawczyk
Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy
