Integrowana Produkcja marchwi polega na łączeniu różnych metod ochrony roślin w celu poprawy warunków ochrony środowiska naturalnego oraz produkcji zdrowej żywności. Korzyść dla rolnika polega na większych możliwościach sprzedaży lepszego produktu, często po wyższej cenie.
Stanowisko
Integrowana Produkcja marchwi polega na łączeniu różnych metod ochrony roślin w celu poprawy warunków ochrony środowiska naturalnego oraz produkcji zdrowej żywności. Korzyść dla rolnika polega na większych możliwościach sprzedaży lepszego produktu, często po wyższej cenie.
Aby wyprodukować zdrowe warzywo nie niszcząc środowiska naturalnego i uzyskać przy tym satysfakcjonujący plon niezbędne staje się podjęcie pewnych działań zapobiegawczych często wykonanych nawet kilka lat przed rozpoczęciem uprawy metodami integrowanej produkcji. Stwarzając dogodne warunki do wzrostu roślin a jednocześnie zapobiegając występowaniu liczebności patogenów czy stwarzając warunki nie korzystne do ich rozwoju możemy ograniczyć ilość stosowanych środków chemicznych w uprawie marchwi.
Klimat, przebieg pogody, ukształtowanie terenu, żyzność gleby oraz roślinność w miejscu prowadzonej uprawy wpływa na występowanie organizmów szkodliwych i może zwiększyć ilość wykonywanych zabiegów pestycydami, co ma wpływ na zawartość substancji szkodliwych w korzeniach marchwi.
Pola usytuowane na zboczach o wystawie południowej są narażone na wcześniejsze pojawienie się agrofagów ciepłolubnych.
Stanowiska o wystawie nawietrznej będą bardziej narażone na nalot szkodników np. połyśnicy marchwianki.
Pola osłonięte od wiatru stwarzają lepsze warunki do rozwoju grzybów. Utrzymanie właściwych stosunków wodno powietrznych w glebie wpływa na zdrowotność roślin. Stosunki wodne można regulować wykonując głęboszowanie na głębokość do 50 cm zapobiega to tworzeniu tzw. podeszwy płużnej, przez co woda z opadów atmosferycznych nie spływa po podeszwie do cieków wodnych tylko gromadzi się w głębszych warstwach gleby by później w okresach niedoboru wody mogły z niej korzystać rośliny uprawne.
W przypadku, gdy pole jest położone na terenie niskim, zalewowym wskazane jest wykonanie drenażu, przez co zmniejsza się wilgotność roli, co ma wpływ na zmniejszenie występowania szkodliwych grzybów w uprawie marchwi oraz umożliwia wykonanie siewu we właściwym terminie. Ze względów fitosanitarnych nie należy uprawiać marchwi po sobie ani innych baldaszkowatych częściej, niż co 4 lata. Zapobiega to nadmiernemu nagromadzeniu w ziemi szkodliwych nicieni, zmniejsza występowanie połyśnicy marchwianki i parcha zwykłego.
Zalecanymi przedplonami pod uprawę marchwi, są: zboża, cebula, por, czosnek, kapusty, kalafior, rzodkiewka, rzodkiew, rzepak, gorczyca, ogórek dynia, bób, bobik, koniczyna lucerna, facelia. Przedplony niewłaściwe to: marchew, pietruszka, seler, pomidor, papryka, ziemniak, groch, fasola, wyka, peluszka, łubin, buraki. Przed rozpoczęciem uprawy wskazane jest zbadanie gleby na możliwość występowania szkodników lub sprawców chorób. Informacje te pozwolą nam wybrać takie pole pod uprawę marchwi, na którym liczebność szkodnika będzie znikoma lub żadna. Wybór właściwego stanowiska wpływa korzystnie na zdrowotność roślin następstwem, czego jest mniejsza ilość stosowanych środków chemicznych i zdrowszy produkt.
Metody agrotechniczne
Na produkcję zdrowej, dobrej -jakość produkowanej marchwi w dużym stopniu ma wpływ właściwa agrotechnika. Zabiegi te należy zacząć już bezpośrednio po zbiorze przedplonu. Jeśli przedplonem jest zboże należy szybko wykonać podorywkę po zbiorze zboża, ponieważ chwasty rosnące w zbożu szybko dojrzewają i wysiewają nasiona. Bezpośrednio po wykonaniu podorywki trzeba wykonać bronowanie, aby stworzyć dobre warunki do kiełkowania i wzrostu chwastów, które w późniejszym okresie należy systematyczni niszczyć. Pozwoli to ograniczyć ilość zabiegów herbicydami w roku następnym.
W przypadku występowania dużej ilości chwastów wieloletnich na polu przeznaczonym pod uprawę marchwi wskazane jest stosowanie jesienią herbicydów niszczących system korzeniowy roślin.
Zwalczając patogeny w uprawie marchwi w pierwszej kolejności należy stosować metody nie chemiczne. Chwasty niszczyć można przy pomocy brony chwastownik lub w niektórych przypadkach można stosować wypalanie specjalnym palnikiem gazowym.
Do ograniczenia występowania drutowców wykorzystać można pułapki zagłębione w glebie na głębokość 5-10 cm, w których przynętą mogą być kawałki ziemniaków lub buraków. Motyle rolnic można odławiać za pomocą pułapek wypełnionych melasą.
Marchew ma dużą skłonność do gromadzenia azotanów i metali ciężkich, dlatego ważne jest wykonanie właściwego nawożenia opartego na analizie gleby dotyczącej kwasowości i składników pokarmowych oraz w trakcie wegetacji analizie roślin na zawartość składników pokarmowych. Dla marchwi optymalny odczyn gleby mineralnej mieści się w zakresie pH 6-7, a gleb torfowych 5, 5-6 pH. Ważny jest nie tylko odczyn gleby, ale również zasobność w wapń, która powinna mieścić się między 1000 a 2000 mg Ca/dcm3 gleby.
Pobieranie i gromadzenie metali ciężkich oraz azotanów przez marchew z gleby o pH powyżej 6, 5 oraz zawartości wapnia powyżej 1500 mg/dcm3 jest dużo mniejsza, dlatego tak ważna jest kwasowość i zawartość wapnia w glebie. Nawożenie ustalamy na podstawie zawartości w glebie przyswajalnych form składników pokarmowych w mg/dcm3 gleby. Zalecane dla marchwi zawartości wynoszą: 50-80 N, 120-150 K, 40-60 P, 60-80 Mg, 1000-2000 Ca. Natomiast optymalna zawartość azotu w liściach marchwi po 50 dniach od wschodów wynosi 4% suchej masy a po 95 dniach 2, 8% suchej masy natomiast potasu powinna się utrzymać na poziomie powyżej 1, 7% suchej masy. Jeśli zawartość składników w badanych roślinach lub glebie mieści się w wymienionych zakresach lub jest wyższa nie ma potrzeby nawożenia roślin, ponieważ może to spowodować wzrost zawartości azotanów w roślinie a nie wpłynie w ogóle na plon roślin. Zalecanym nawozem azotowym pod uprawę marchwi jest mocznik z uwagi na długi okres działania, na glebach zasadowych można stosować siarczan amonu. Nawozy te stosuje się przedsiewnie, jedynie na glebach słabych można stosować nawozy uzupełniające po głównie w formie saletrzanej.
Stosowanie dolistnego nawożenia azotowego jest wskazane zwłaszcza w przypadku pojawienia się na liściach oznak chlorozy i nie wpływa na wzrost azotanów w korzeniach. Stosować można 1% roztwór mocznika w 2 lub 3 zabiegach w ilości 400 do 600 l /ha. Właściwe i dokładne nawożenie ma wpływ również na ograniczenie występowania chorób i szkodników z uwagi na większą odporność roślin i szybki wzrost często przed wystąpieniem nasilenia szkodników. W nawożeniu należy uwzględnić również nawożenie mikroelementami, zalecane do uprawy marchwi to: miedź, bor, cynk, można je stosować doglebowo lub w kilku zabiegach dolistnych.
Ponieważ wyprodukowana marchew podlega badaniu przez pracowników Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, dlatego tak ważna jest ilość metali ciężkich, pozostałości środków chemicznych czy azotanów korzeniach marchwi. Częściowo zapobiec temu można wybierając odpowiednią odmianę.
Ogólnie odmiany o małym rdzeniu posiadają więcej składników odżywczych, w rdzeniu gromadzi się największa ilość azotanów pobieranych przez roślinę. Z odmian przeznaczonych dla przemysłu niską zawartością azotanów odznaczają się: Krakowia F1, Kamila F1, Kalina F1, Atol F1, Sirkana F1, Sunset F1, Karotan, Nela F1, i Regulska.
Wybierając odmianę można również zwrócić uwagą na przystosowanie do lokalnych warunków klimatycznych czy glebowych. Odmiany, które od lat były uprawiane na miejscowych gruntach będą potrzebowały mniejszych ilości środków ochrony roślin stosowanych w celu ochrony przed patogenami niż sprowadzone niewypróbowane odmiany z innych państw. Odmiany lokalne są bardziej dostosowane do miejscowego klimat zwłaszcza w okresie wschodów szybciej rosną, przez co są zdrowsze i odporniejsze na choroby i szkodniki. Nie bez znaczenia jest ilość próchnicy w glebie.
Marchew dobrze plonuje na polach zasobnych w próchnicę jednak z uwagi na możliwość zwiększonego pobierania azotanów nie powinno się jej uprawiać w pierwszym roku po oborniku z uwagi na możliwość tworzenia korzeni niekształtnych. Duża zasobność gleby w próchnicę wpływa również na ogólną zdrowotność roślin z uwagi na dostępne w niej składniki pokarmowe a zwłaszcza mikroelementy, których całej gamy potrzebnej do właściwego wzrostu nigdy nie jesteśmy w stanie dostarczyć w nawozach sztucznych. Zwiększyć zawartość próchnicy w glebie można uprawiając poplony, których niektóre odmiany (gorczyca biała odmiana Metex lub rzodkwi oleistej odmiany: Adagio, Pegletta, Rasal) dodatkowo ograniczają populację szkodliwych nicieni w glebie.
Znaczenie przy uprawie marchwi ma również, jakość materiału siewnego. Należy stosować wyłącznie nasiona znanego pochodzenia. Z nasionami mogą przedostawać się do pola choroby, szkodniki oraz chwasty, przez co później trzeba stosować więcej środków chemicznych, aby utrzymać plantację w dobrej formie.
Jeśli poczyniliśmy wszystkie niezbędne starania zapobiegawcze a patogen występuje wówczas można stosować metody chemiczne w celu ochrony plantacji. Pamiętać jednak trzeba o tym, że i tu można w pewnym stopniu ograniczyć ilość stosowanego środka chemicznego.
Przede wszystkim środek chemiczny stosuje się dopiero wówczas, gdy liczebność patogenów przekracza próg ekonomicznej szkodliwości. Ilość środka nie może być większa niż zalecana na etykiecie, jeżeli patogen nie występuje w dużej ilości można stosować ilości zbliżone do dolnego zakresu dawki. Zabieg należy wykonać sprawnym opryskiwaczem, dobrze wyregulowanym, z zastosowaniem właściwych dysz do stosowanego środka chemicznego. Zabieg wykonywać, gdy temperatura otoczenia jest zgodna z podaną w instrukcji stosowanego środka. Do środka chemicznego powinno się dodawać adiuwant zwiększający przyczepność.
Właściwie wykonany zabieg chemiczny pozwala skutecznie likwidować patogeny przy niskiej dawce stosowanego środka chemicznego. Stosując wszystkie wymienione wyżej zabiegi zapobiegawcze w znacznym stopniu ograniczymy liczebność patogenów, produkowana marchew będzie cechować się dobrą, jakością, co umożliwi otrzymanie certyfikatu Integrowanej Produkcji marchwi.
Adam Wójcik
Źródło: Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.modr.pl, fot. sxc.hu
