WIR wylicza aktualne problemy rolnictwa – resort odpowiada

Wielkopolska Izba Rolnicza przekazała do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanowisko XII Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej VI kadencji z dnia 13 grudnia 2022r. w sprawie aktualnych problemów rolnictwa. Resort rolnictwa ustosunkował się do niego i przekazał odpowiedź. Zapraszamy do zapoznania się z informacjami przekazanymi przez Ministerstwo.

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Prace nad WPR

WIR wyraża zaniepokojenie tempem prac związanych z wdrożeniem największej od lat 80 – tych reformy WPR. Ta reforma ma zacząć obowiązywać od stycznia 2023r., a rolnicy będą musieli składać wnioski o dopłaty bezpośrednie według nowych procedur określonych w KPS. Do chwili obecnej nie ma jeszcze ustawy dotyczącej wdrażania tego Planu, a projekt tej Ustawy zawiera bardzo ogólne zapisy.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

W odpowiedzi resort rolnictwa poinformował, że aktualnie trwają zaawansowane prace nad ustawą Planie Strategicznym dla WPR na lata 2023 – 2027. Równolegle prowadzone są prace legislacyjne mają na cele wydanie aktów wykonawczych w zakresie m.in.: zasad i trybu przyznawania poszczególności płatności. W najbliższym czasie projekty tych aktów zostaną skierowane do uzgodnień i konsultacji publicznych. Trwają także zaawansowane prace nad wytycznymi MRiRW, określającymi szczegółowe warunki i zasady realizacji niektórych interwencji PS dla WPR na lata 2023-2027 (w odniesieniu do części z nich rozpoczęto już proces opiniowania).

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Szkolenia doradców rolniczych

Na podobnym, bardzo ogólnym poziomie prowadzone są szkolenia doradców rolniczych, w tym doradców pracujących w Izbach rolniczych. Poziom ogólności sprawia, że rolnicy nie są w stanie przygotować się dobrze do kampanii wniosków, która rozpocznie się już w marcu 2023r.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

Resort rolnictwa przekazał, że CDR systematycznie przeprowadza szkolenia dla doradców rolniczych – odbyły się już szkolenia na temat ekoschematów, warunkowości oraz metodyk doradzania, które uległy zmianie w związku z zatwierdzeniem PS dla WPR na lata 2023-2027. MRiRW planuje dalsze szkolenia w 2023r. mające na celu uszczegółowienie wiedzy na temat interwencji PS dla WPR na lata 2023-2027.

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Stan cyfryzacji działań ARiMR

WIR jest zaniepokojona także stanem cyfryzacji działań ARiMR. Aplikacje, które służyły do składania wniosków suszowych, czy też wniosków składanych w ramach KPO nie funkcjonują dobrze.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

W zakresie zastrzeżeń dotyczących aplikacji do składania wniosków, resort rolnictwa poinformował, że w duża liczba wejść na stronę jednocześnie powodowała jej czasowe nadmierne obciążenie, które skutkowało przejściowym ograniczeniem pobierania plików z aplikacji suszowej. Administratorem publicznej aplikacji jest Centralny Ośrodek Informatyki, który zapewnia dostępność w zakresie działania aplikacji oraz usuwa problemy systemowe.

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Budżet KPS jest zbyt mały

Samorząd rolniczy apeluje o pilne skupienie się nad przygotowaniem szczegółowych rozporządzeń i ich upublicznienie, tak aby jednostki doradztwa rolniczego oraz izby rolnicze mogły prowadzić działania edukacyjne w oparciu o konkretne i szczegółowe rozwiązania.

WIR zwraca uwagę, że budżet KPS jest zbyt mały, aby realizować bardzo ambitne, nakładane na rolników cele klimatyczne i środowiskowe.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

Reagując na komentarz WIR dotyczący niskiego budżetu KPS dla WPR na lata 2023-2027, resort rolnictwa wyjaśnił, że realizacja EZŁ w rolnictwie będzie odbywała się nie tylko za pomocą instrumentów WPR. MRiRW przyjęło priorytetowe założenie, wskazujące, że cele EZŁ realizowane będą w sposób, który nie zaszkodzi polskiemu rolnictwu. Zaproponowane przez resort rolnictwa w KPS interwencje zostały opracowane w sposób, dostosowany do oczekiwań i możliwości polskiego rolnictwa – zaproponowano szereg dobrowolnych działań – zarówno w I jak i II filarze – dodatkowo z możliwością ich realizacji w różnych wariantach).

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Przepływ przez Polskę zboża, rzepaku i kukurydzy z Ukrainy

WIR zaniepokojona jest także sytuacją rynkową, związaną z przepływem przez Polskę zboża, rzepaku i kukurydzy. Samorząd rolniczy apeluje o wzmocnienie kontroli nad przepływem płodów rolnych z Ukrainy i budowanie wspólnie z KE korytarzy dystrybucyjnych dla tych surowców.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

W odpowiedzi resort rolnictwa przekazał, iż po agresji Rosji na Ukrainę odnotowano wzrost przewozu produktów rolnych, głównie zbóż przez polską granicę. Do Polski przewożona jest głównie kukurydza. Zwiększonemu przywozowi kukurydzy z Ukrainy towarzyszy proporcjonalnie wyższy wywóz zbóż z Polski. Niemniej jednak zwiększona podaż kukurydzy na rynek krajowy wynika także z faktu, że zbiory  kukurydzy w Polsce w 2022r. były wysokie i szacowane przez GUS na 8,5 mln ton (tj. o blisko 1 mln ton więcej niż w roku ubiegłym).  MRiRW w odpowiedzi poinformowało, że ceny zbóż na krajowym rynku podążają za cenami na świecie. W okresie przedświątecznym, po wcześniejszym okresie spadków cen, odnotowywano wzrosty cen zbóż na europejskiej giełdzie MATIF oraz na giełdzie amerykańskiej.

Resort rolnictwa odnosząc się do postulatu wstrzymania importu zbóż i rzepaku z Ukrainy przekazał, że wprowadzenie takiego zakazu nie jest możliwe ze względu na obowiązujące umowy międzynarodowe zarówno między UE i Ukrainą, jak i zasady Światowej Organizacji Handlu.

Elewarr sp. z o.o., która jest częścią Krajowej Grupy Spożywczej S.A., realizuje projekt pn. „Spichlerz Północy”, którego celem jest rozbudowanie powierzchni magazynowej w północnej Polsce. Mając na uwadze zgłaszane problemy ze sprzedażą polskiej kukurydzy, MRiRW informuje, że Elewarr prowadzi na bieżąco skup polskiej kukurydzy mokrej po cenach rynkowych. Z informacji spółki wynika jednak, że nie ma ze strony rolników dużego zainteresowania sprzedażą ziarna.

Resort rolnictwa dodaje, że odnosząc się do wprowadzenia kaucji zabezpieczających dla importerów z Ukrainy – z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że instytucja „tymczasowej kaucji” nie jest znana Unijnemu Kodeksowi Celnemu i aktom wykonawczym i delegowanym – tym samym nie może być stosowana na terytorium Unii, w tym na terytorium RP.

Ministerstwo zakomunikowało, że w kwestii przywozu do kraju zboża technicznego, prowadzone są działania we współpracy z Krajową Administracją Skarbową i Państwową Inspekcją Sanitarną, mające na celu ograniczenie sprowadzania z Ukrainy zboża deklarowanego jako techniczne bez kontroli jakościowej. Wzmocnieniu uległ nadzór nad zbożem trafiającym do Polski z Ukrainy.

Resort rolnictwa dodaje, że na forum KE nasz kraj zgłaszał sprawę zwiększonego obrotu zbożami oraz obciążenia infrastruktury magazynowej i transportowej, zwłaszcza w regionach kraju graniczących z Ukrainą. W związku z tym Polska, oprócz działań podejmowanych na terenie kraju, wnioskuje do KE o wsparcie na rzecz poprawy tej infrastruktury w celu umożliwienia tranzytu jak największej ilości tych produktów do krajów charakteryzujących się ich deficytem.

Ponadto Wicepremier, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Henryk Kowalczyk wystosował pismo do Komisarza ds. rolnictwa – Janusza Wojciechowskiego z prośbą o podjęcie działań ukierunkowanych na ochronę polskiego rynku zbóż oraz rzepaku wobec nadzwyczajnych okoliczności związanych z importem Ukrainy. O podobne działania do KE zwracają się również inne Państwa członkowskie sąsiadujące z Ukrainą, bądź takie dla których napływ produktów rolnych jest dotkliwy.

Komisja Europejska potwierdziła, że dostrzega problem, analizuje możliwości jego rozwiązania i monitoruje bardzo uważnie import produktów rolnych na teren UE, w tym krajów sąsiadujących z Ukrainą.

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Trudna sytuacja producentów świń

WIR zwraca uwagę, że producenci trzody chlewni pozostają ciągle w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej. WIR apeluje o wprowadzenie na stałe mechanizmu wsparcia produkcji trzody chlewnej w cyklu zamkniętym.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

Odnosząc się do sytuacji producentów trzody chlewnej resort rolnictwa poinformował, że długookresowa tendencja spadku pogłowia świń oraz redukcji liczby gospodarstw utrzymujących świnie uzasadniana jest efektem spadku opłacalności chowu wyrażającego się relatywnym tanieniem trzody względem zbóż i pasz oraz relatywnym drożeniem prosiąt względem żywca wieprzowego. Resort rolnictwa dodał, że w 2022r. dla producentów świń w Polsce wdrożono wsparcie finansowe zarówno z budżetu krajowego, jak również w ramach nadzwyczajnej pomocy dostosowawczej.

Odnosząc się do kwestii ponownego wsparcia producentów trzody chlewnej w cyklu zamkniętym, resort rolnictwa poinformował, że przygotował nowy instrument wsparcia pn. „Pomoc dla rolników szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę” w ramach działania „Nadzwyczajne tymczasowe wsparcie dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę”. Budżet na to działanie wynosi prawie 155 mln euro, a o wysokości pomocy WIR pisze w artykule: Kolejna kroplówka dla producentów trzody chlewnej w cyklu zamkniętym!

Ogłoszenie terminu naboru wniosków zostało zaplanowane na drugą połowę stycznia 2023r.

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą:Ograniczenie stosowania pestycydów

WIR niepokoją prace KE nad wdrożeniem dyrektywy związanej z ograniczeniem stosowania pestycydów. WIR uważa, że nie bierze ona pod uwagę uwarunkowań poszczególnych państw członkowskich. Samorząd rolniczy wspiera wysiłki MRiRW w celu zablokowania dyrektywy w postaci proponowanej przez KE. Zdaniem samorządu rolniczego jakieś cele redukcyjne powinny być narzucone, jednak muszą one uwzględniać ilość zużywanych ŚOR w danym kraju członkowskim. WIR nie zgadza się z pomysłem wprowadzenia rejestru zabiegów i dokonywania w nim wpisu na dwa tygodnie przed planowanym zabiegiem. Nowoczesna, integrowana ochrona roślin powinna mieć charakter elastyczny, w zależności od warunków polowych i pogodowych oraz monitorowania i sygnalizacji występowania chorób czy szkodników. Sztywne planowanie zabiegu na dwa tygodnie przed jego wykonaniem jest zaprzeczeniem tego racjonalnego podejścia.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

Resort rolnictwa w odpowiedzi przekazał, że stanowisko Rządu RP wobec nowych przepisów UE dotyczących stosowania ŚOR, w jego obecnym brzmieniu zaproponowanym przez KE jest zdecydowanie negatywne. Zdaniem resortu rolnictwa proponowane w projekcie rozwiązania mogą mieć negatywny wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe i konkurencyjność unijnego rolnictwa, a także prowadzić do zwiększenia uzależnienia unijnego systemu żywnościowego od importu żywności. W ocenie Rządu RP proponowane przez KE rozwiązania nie zostały przy tym uzasadnione naukowo, a sporządzona dla projektu ocena wpływu budzi szereg zastrzeżeń, co do rzetelności jej sporządzenia.

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Ceny energii, gazu czy też nawozów sztucznych

WIR zwraca uwagę, że rolnicy i nie tylko stoją przed wyzwaniami energetycznymi, które czekają nas w przyszłym roku. Nie wiemy do tej pory jakie będą ceny energii, gazu czy też nawozów sztucznych. Brak takiej wiedzy nie pozwala racjonalnie planować produkcji rolniczej i kontrolować kosztów. WIR zwraca się do rządzących o pilnie informowanie o rozwiązaniach, jakie w tym zakresie będą obowiązywać w przyszłym roku.

WIR zwraca się także o podjęcie działań mających na celu odblokowanie funduszy z KPO. Powinny one zostać wykorzystane na budowę sieci i systemów energetycznych, które pozwolą na przyjęcie i akumulację energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych. Brak budowy takich systemów ogranicza obecnie prowadzone inwestycje w OZE, w tym inwestycje, które mogą być realizowane przez rolników.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

Odnosząc się do spostrzeżeń dot. KPO, resort rolnictwa poinformował, że w dniu 17 czerwca 2022r. Rada UE zaakceptowała decyzję w sprawie polskiego KPS. Dzięki przepisom możliwe jest wyprzedzające finansowanie dla części inwestycji KPO, nawet przed złożeniem wniosku o płatność do KE. Dlatego MRiRW zrealizowało już 4 nabory wniosków.

Zgłaszany problem przez Wielkopolską Izbę Rolniczą: Powołanie rzecznika rolników

WIR z dużym niepokojem przyjęła wygłoszoną konferencji w Przysusze, w dniu 11 grudnia 2022r., dotyczącą powołania rzecznika rolników. Samorząd rolniczy apeluje o kontynuację podjętych przez Ministra Ardanowskiego prac nad przekazaniem izbom rolniczym większych kompetencji w przyszłości i dokończenie tej reformy, jaką było powołanie do życia tego samorządu.

Odpowiedź Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

W odpowiedzi resort rolnictwa przekazał, że w odniesieniu do propozycji dotyczącej powołania rzecznika rolników, jego rolą miałoby być wzmocnienie kontaktów administracji rządowej z rolnikami. Sprawa ta znajduje się na początkowym etapie ustaleń.

Opracowanie:
Aleksander Poznański
Andrzej Przepióra
WIR