Jabłka należy zbierać w optymalnej fazie dojrzałości. Przyspieszenie lub opóźnienie zbioru jest niekorzystne. Zbiór owoców przed osiągnięciem dojrzałości to:
- owoce zbyt małe,
- owoce często niewybarwione lub z gorszym rumieńcem,
- owoce podatne na więdniecie i oparzeliznę powierzchniową oraz gorzką plamistość podskórną w trakcie przechowywania,
- ograniczona produkcja związków zapachowych, co wpływa negatywnie na smak i zapach owoców.
Zbiór owoców zbyt późny to z kolei:
- owoce tylko do sprzedaży bezpośredniej lub krótkotrwałego przechowywania,
- owoce podatne na rozpady i zbrązowienia miąższu oraz choroby grzybowe (przede wszystkim gorzką zgniliznę),
- jeśli takie owoce trafią do kontrolowanej atmosfery (KA), mogą pojawić się na nich choroby fizjologiczne – uszkodzenia spowodowane zbyt wysokim stężeniem CO2 i zbyt niskim stężeniem tlenu, nawet w prawidłowo utrzymanej atmosferze.
Zasady pobierania jabłek do testu skrobiowego:
- wybrać drzewa reprezentatywne dla sadu.
- nie brać owoców z ostatnich drzew w rzędzie ani w rzędach zewnętrznych.
- za każdym razem brać jabłka z tych samych drzew.
- owoce pobierać raz lub dwa razy w tygodniu (około 2 tygodnie przed kalendarzową datą zbioru).
- jabłka powinny być zdrowe, o typowej wielkości i wybarwieniu.
- do badań należy przeznaczyć 20 jabłek, nie więcej niż 4 z drzewa.
- jabłka brać z zewnętrznej części korony, około 1,5 m nad ziemią.
Owoce dojrzewają nierównomiernie: najpierw na obwodzie korony – te owoce nie nadają się do przechowywania i powinny być od razu sprzedane. Później dojrzewa większość plonu, który przeznacza się do przechowywania. Z tego około 20% jabłek to owoce niewyrośnięte, nie w pełni dojrzałe, zielone, z głębi korony. Powinny one pozostać na drzewie do 2 tygodni dłużej, by mogły wyrosnąć i nabrać rumieńca, wymaga to jednak większego nakładu pracy. Do przechowywania, zwłaszcza w KA, nie powinny trafiać jabłka zebrane w ostatnich terminach.
Warunki przechowywania jabłek:
- W praktyce bezpieczny zakres temperatur dla jabłek wynosi od 0 do 3°C (dla gruszek od -1 do 1°C).
- Niektóre odmiany (m.in. Boskoop, Koksa Pomarańczowa, McIntosh) wymagają nieco cieplejszych warunków; przechowywanie ich w temperaturze poniżej 2°C może spowodować uszkodzenia i rozpad chłodniczy.
- Jakość jabłek przechowywanych w temperaturze różniącej się o 1-1,5°C od optymalnej będzie bardzo zbliżona.
- Warto pamiętać, że w przypadku zbioru owoców o bardziej zaawansowanej dojrzałości niż optymalna zbiorcza – zalecane jest podniesienie temperatury przechowywania. Wtedy owoce będą osiągały dojrzałość konsumpcyjną szybciej, ale ograniczona zostanie możliwość uszkodzeń chłodowych.
- Dla większości odmian do długotrwałego przechowywania można zalecać atmosferę o składzie 1,5-2% tlenu i 2-3% dwutlenku węgla (chociaż już 2% CO2 może spowodować uszkodzenia, np. zbrązowienie miąższu, kawerny i zbrązowienia przygniezdne). Do odmian wrażliwych na wysokie stężenie CO2 należą: Idared, Elstar, Braeburn, Empire, McIntosh.
Owoce po zbiorze powinny zostać jak najszybciej schłodzone do temperatury około 4°C. Okazuje się jednak, że zbyt szybkie schłodzenie może powodować wystąpienie chorób fizjologicznych (np. miękkiej oparzelizny chłodniowej) czy chorób związanych z przechłodzeniem owoców (np. rozpad chłodniczy) – dzieje się to wówczas, gdy zbyt szybko schładzamy owoce przejrzałe lub różnica temperatur pomiędzy schładzanym produktem a powietrzem w komorze jest zbyt duża.
W przypadku występowania szklistości miąższu zaleca się wręcz opóźnienie schładzania owoców i pozostawienie ich w pakowni, co ogranicza w pewnym stopniu wystąpienie rozpadów, powodując wchłonięcie obszarów miąższu. Jeżeli temperatura owoców po zbiorze znacznie przekracza 20°C, schładzanie należy przeprowadzać etapowo, osiągając temperaturę 4°C po 2-3 dobach.
Jędrność jabłek podczas zbioru zależy od odmiany i mieści się w granicach od poniżej 7 kG (Lobo) do ponad 9 kG (Idared); dla odmian twardych jędrność 5,2-5,5, a miękkie minimum 4,5. Zawsze powinno się wkładać do komory kilka woreczków z siatki, zawierających po około 20 owoców. Co 2-3 tygodnie należy wyjmować po 2 woreczki do kontroli jakości jabłek. Zdrowotność owoców z jednego woreczka sprawdza się zaraz po wyjęciu z komory, zaś jabłka z drugiego woreczka należy przez tydzień przechowywać w temperaturze około 18°C i dopiero wtedy przekroić w celu skontrolowania miąższu. W przypadku stwierdzenia zmian w miąższu lub skórce należy wyjmując kolejne woreczki z chłodni obserwować, czy uszkodzenia te nasilają się i ewentualnie podjąć decyzję o zakończeniu przechowywania, aby nie ponieść dużych strat finansowych.
Barbara Błaszczyńska
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu
