Istnieją możliwości wzbogacenia i ukierunkowania życia biologicznego w glebie tak, aby gatunkami dominującymi stały się mikroorganizmy sprzyjające podniesieniu żyzności oraz lepszemu wzrostowi i rozwojowi roślin. Możliwości takie dają biopreparaty glebowe.
W glebie żyją niezliczone ilości mikroorganizmów, które nieustannie przemieniają substancje organiczne w postać dostępną dla roślin, istnieje więc ścisła współzależność miedzy glebą, mikroorganizmami a roślinami. Mikroorganizmy wytwarzają również enzymy i hormony, które wchłaniane są przez rośliny. Dlatego też niezwykle istotne jest zapewnienie wystarczającej liczby mikroorganizmów w glebie, aby procesy przebiegały w sposób naturalny i gleba zapewniała odpowiednie warunki do rozwoju roślin.
W ostatnim półwieczu obserwuje się postępujące „wyjaławianie” gleby, a co za tym idzie zachwianie równowagi mikrobiologicznej. Taki stan rzeczy spowodowany jest upowszechnieniem technologii uprawy opartej na nadmiernym stosowaniem środków chemicznych, nawożenia mineralnego i często w formie monokultury. W efekcie dochodzi do stanu, w którym gleba zupełnie pozbawiona jest pożytecznych drobnoustrojów. Istnieją jednak możliwości wzbogacenia i ukierunkowania życia biologicznego w glebie tak, aby gatunkami dominującymi stały się mikroorganizmy sprzyjające podniesieniu żyzności oraz lepszemu wzrostowi i rozwojowi roślin. Możliwości takie dają biopreparaty glebowe.
Efektywne Mikroorganizmy
EM (Efektywne Mikroorganizmy) to biologiczna substancja naturalnego pochodzenia nieszkodliwa dla ludzi, zwierząt i środowiska, służąca zwiększeniu żyzności gleby i jej ożywieniu. Nie są to organizmy modyfikowane genetycznie, zostały wyodrębnione ze zdrowej gleby. Nauczono się je rozmnażać, przechowywać i wprowadzać do „chorej gleby” w celu jej uzdrowienia. Preparat tworzą specjalnie dobrane kompozycje mikroorganizmów, naturalnie występujące w przyrodzie. Wyselekcjonowane zostały przez profesora Teruo Higa z Uniwersytetu Ryukyus na Okinawie w Japonii i wykorzystane do stworzenia preparatu w płynie. Unikalna kombinacja odpowiednio dobranych szczepów zawiera bakterie fotosyntetyczne, bakterie kwasu mlekowego, drożdże, grzyby oraz promieniowce. Technologia Efektywnych Mikroorganizmów jest stosowana w 120 krajach świata. W Europie stosowana jest z dużym powodzeniem m.in. w Czechach, Danii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Niemczech, Wielkiej Brytanii i we Włoszech oraz w Polsce od 2002 roku. Zaletą technologii EM jest prostota jej wdrożenia oraz przystępna cena preparatu.
Preparat zawierający efektywne mikroorganizmy to płyn o słodkawo-kwaśnym smaku, żółtawo-brązowym zabarwieniu i przyjemnym zapachu. Wytwarzany jest pod wpływem specjalnie dobranych szczepów mikroorganizmów, na bazie melasy z trzciny cukrowej. Podłożem do jego produkcji są naturalne procesy fermentacyjne. Można powiedzieć, że dziedziną w której EM jest stosowany na największą skalę jest rolnictwo, obecnie jednak preparat zdominował wiele innych dziedzin w których z powodzeniem jest wykorzystywany. Sposób stosowania preparatu jest bardzo prosty. Preparat dostępny jest w postaci roztworów, może być więc wykorzystywany do przygotowania oprysków roślin lub jako szczepionka mikrobiologiczna na nasiona zbóż, roślin strączkowych lub też jako ulepszasz glebowy. Wprowadzanie do gleby preparatu ma na celu zwiększenie ilości, a w niektórych przypadkach wręcz odbudowę pozytywnej mikroflory glebowej.
Mocny skład
W skład preparatu EM wchodzą różnorodne pożyteczne mikroorganizmy, takie jak bakterie fotosyntetyczne, bakterie kwasu mlekowego, drożdże, grzyby oraz promieniowce. Bakterie fotosyntetyczne korzystając z dwutlenku węgla, temperatury, światła słonecznego oraz ciepła gleby, syntetyzują pożyteczne substancje z wydzieliny korzeni i materii organicznej, które są wchłaniane bezpośrednio przez rośliny. Dzięki temu bakterie te wspierają wzrost i rozwój roślin. Bakterie kwasu mlekowego, wykorzystując cukry i inne węglowodany wytworzone przez bakterie fotosyntetyczne, produkują kwas mlekowy. Posiada on naturalne właściwości sterylizujące i powoduje szybki rozkład materii organicznej. Z kolei bakterie kwasu mlekowego wytwarzają substancję, która zapewnia roślinom więcej składników pokarmowych, w formie łatwo dla nich dostępnej. Rola drożdży polega na produkcji substancji antybiotycznych, sprzyjających rozwojowi roślin, a także enzymów czy hormonów, które aktywizują podział komórek. Wydzieliny drożdży stanowią pożyteczne podłoże do rozwoju kolejnej grupy mikroorganizmów – promieniowców. Niezwykle istotną rolę odgrywają też w preparacie grzyby fermentyzujące, gdyż powodują bardzo szybki rozkład materii organicznej, a przy tym wytwarzają substancje neutralizujące przykre zapachy i hamujące masowy rozwój owadów.
Zatem wszystkie grupy mikroorganizmów występujących w preparacie tworzą harmonijnie działającą na zasadzie synergii „społeczność”, mimo, iż należą do różnych rodzajów mikroorganizmów, a co ciekawsze znajdują się wśród nich organizmy zarówno tlenowe, jak i beztlenowe. Może wydawać się to dziwne, jak organizmy o tak skrajnych wymaganiach środowiskowych mogą żyć ze sobą w jednej hodowli, co więcej – mogą żyć w symbiozie. Zgodne współżycie tych mikrobów polega na wymianie źródeł pożywienia. Bakterie tlenowe żywią się substancja organiczną, produkują metabolity, które są z kolei źródłem pożywienia dla bakterii beztlenowych, które produkują znów materie organiczną- będącą pokarmem dla mikroorganizmów tlenowych. Dodatkowo wskutek swojego intensywnego rozwoju i namnażania mikroorganizmy tlenowe, dla których tlen jest niezbędny do życia, powodują wyczerpanie się tlenu. Tym samym stwarzają idealne warunki do rozwoju dla drugiej grupy organizmów beztlenowych.
Rola i zadania
Mikroorganizmy znajdujące się w preparacie stają się biologicznie aktywne, gdy znajdują się w odpowiednim środowisku. Kiedy preparat EM zostanie zastosowany np. w wodzie lub glebie aktywuje on i wspiera działalność znajdujących się tam pożytecznych mikroorganizmów. Jest więc swego rodzaju wodzirejem dobrych mikroorganizmów. Efektywne Mikroorganizmy wprowadzone do gleby przywracają pierwotne zdolności samoregulacji, które w wyniku intensywnej uprawy roli zostały zatracone. Należy pamiętać, że zawartość próchnicy w glebie jest głównym czynnikiem wpływającym na jej naturalną żyzność. Ich głównym zadaniem jest poprawa żyzności i urodzajności gleby oraz przywrócenie jej naturalnych zdolności obronnych. Pożyteczne Mikroorganizmy dokonują tego poprzez stworzenie roślinie najbardziej optymalnych warunków rozwoju. Przede wszystkim metabolizują materię organiczną, nagromadzając substancje próchniczne, co daje również zwiększenie pojemności wodnej gleby (ważne w okresach suszy). Przekształcają niedostępne formy pożywienia w formy przyswajalne dla roślin. Tworzą strukturę gruzełkowatą gleby, dzięki czemu roślina ma szansę na rozbudowę swojego systemu korzeniowego i czerpanie pokarmu z głębszych warstw. Po zastosowaniu EM roślina wytwarza znacznie większą ilość włośników i intensywniej pobiera substancje odżywcze. Poza tym EM wiążą również azot atmosferyczny i wprowadzają w obieg pierwiastki niezbędne dla roślin.
W prowadzenie EM do gleby skutkuje wyparciem drobnoustrojów niebezpiecznych dla roślin. Najszybciej obserwowaną zmianą jest poprawa struktury gleby, która staje się gruzełkowatą. W wyniku procesów zachodzących w glebie zostają udostępniane trudno przyswajalne dla roślin związki mineralne. Zahamowane zostają procesy gnilne, a przemiany zachodzą w formie fermentacji, przyspieszają humifikację materii organicznej. Substancje wytwarzane w procesach metabolizmu mikroorganizmów dezynfekują glebę, hamując rozwój szkodliwych organizmów a także wzmacniają rośliny.
mgr inż. Lidia Mrugalska UP Poznań
Źródło: Raport Rolny, www.raportrolny.pl, fot. sxc.hu
