Najważniejszą zasadą, którą należy przestrzegać przy przechowywaniu zboża, to magazynowanie ziarna zdrowego, suchego, czystego i wolnego od szkodników zbożowo-mącznych. W naszych warunkach klimatycznych ziarno ma najczęściej wilgotność powyżej 14%, bywa też zanieczyszczone i ma temperaturę wyższą od 18°C.
Głównym czynnikiem przyspieszającym szkodliwe procesy biochemiczne jest wilgotność ziarna i temperatura. Wilgoć i ciepło sprzyja rozwojowi mikroorganizmów (wirusy, bakterie, grzyby). W nawilżonych warstwach ziarna uaktywniają się procesy życiowe m.in. pleśni. Zjawisko to nie zauważone w porę prowadzi do psucia i obniżenia jakości ziarna. Do zalecanych zabiegów przygotowujących ziarno do przechowywania zalicza się: czyszczenie, suszenie, konserwację poprzez wymuszoną wentylację, zakiszanie, samokonserwację, dodawanie chemicznych środków konserwujących.
W zależności od metody konserwacji, ziarno może być przechowywane:
– w stanie suchym – wilgotność 14%, temperatura od 17-10°C
– w stanie schłodzonym do temperatury 5-10°C
– bez dostępu powietrza, w hermetycznie zamkniętych zbiornikach
– zakonserwowane środkami chemicznymi o wilgotności dowolnej
– zakiszane, wilgotność powyżej 22%.
Świeżo zebrane ziarno, zwłaszcza wilgotne, zawiera szereg zanieczyszczeń takich jak piasek, drobne kamienie, cząstki słomy, plewy, łuski zielone części innych roślin, nasiona chwastów. Po oczyszczeniu ziarna wilgotność może obniżyć się o 2-3%. Również wietrzenie – najstarsza i najbardziej naturalna metoda obniża temperaturę i zawartość wody w ziarnie.
Oto kilka pojęć które określają jakość ziarna, na które można wpłynąć w okresie wegetacji lub podczas przechowywania zbóż:
– ogólny stan ziarna – ocena organoleptyczna ziarna (zapach, barwa, połysk), łącznie z oceną obecności szkodników zbożowo-młynarskich
– wilgotność ziarna – informacja o trwałości przechowalnianej ziarna
– zawartość białka – jest to iloczyn zawartości azotu w ziarnie i przyjętego dla poszczególnych gatunków współczynnika (pszenica 5,7; pszenżyto – 5,83; pozostałe zboża 6,25) wymagana wielkość zależy od przeznaczenia ziarna – na cele paszowe i konsumpcyjne powinno być go więcej, duży wpływ na zawartość białka w ziarnie ma poziom nawożenia azotowego
– liczba opadania – charakteryzuje stan aktywności enzymów amylolitycznych w ziarnie tj. stan fizjologiczny ziarna, informująca o trwałości przechowalniczej, informacja o tzw. ukrytym porastaniu ziarna
– gęstość ziarna w stanie zsypnym – masa określonej objętości ziarna łącznie z przestrzeniami międzyziarnowymi wyrażona w kg/hl, pośrednio określająca przydatność ziarna do przemiału.
Podczas przechowywania ziarna zbóż należy ograniczyć poziom zmian biologicznych ziarna, zahamować procesy „życiowe” ziarna, aby to osiągnąć musimy w szczególności:
– gromadzić i magazynować ziarno mokre przez kilka tylko godzin, po czym suszyć i schładzać do wymaganej temperatury i wilgotności,
– chronić składowane ziarno przed wodą gruntową, opadami deszczu, ptakami, gryzoniami,
– monitorować poziom wilgotności i temperaturę ziarna w silosie – nieuzasadniony wzrost temperatury może sygnalizować wzrost zagrożenia mikrobiologicznego – konieczna analiza próbki,
– możliwie często przewietrzać ziarno w trakcie magazynowania,
– prowadzić zapisy z pomiarów wilgotności i temperatury powietrza i ziarna, taka informacja pomoże wyjaśnić przyczyny wzrostu zagrożenia mikrobiologicznego.
ODR
