Przyszłość gospodarstw rolnych uzależniona od dopłat

Rosnąca kwota dopłat dla rolników w ostatnich latach sprawiła, że w przypadku wielu gospodarstw rolnych wsparcie to stało się ważną częścią przychodów.

Z danych FADN wynika, że 2009 roku dopłaty do działalności operacyjnej stanowiły przeciętnie aż 81% średniego dochodu z rodzinnego gospodarstwa w Polsce, podczas gdy w 2005 roku udział ten wynosił niespełna 41%. Od wsparcia zewnętrznego najbardziej uzależnione są gospodarstwa, które opierają produkcję w głównej mierze o posiadane zasoby ziemi – uprawy polowe, gospodarstwa mieszane, charakteryzujące się z reguły relatywnie niską opłacalnością produkcji (niska relacja ceny w stosunku do poniesionych kosztów jednostkowych np. zboża).

W najmniejszym stopniu dopłaty wspierają natomiast dochody rolników gospodarstwa o profilu niezwiązanym z wykorzystaniem ziemi jako głównego czynnika produkcji oraz prowadzących produkcję ogrodniczą. Powodem tego jest rynkowa konkurencyjność wytwarzanych przez nie produktów. Jednostki te są˛ w stanie wygenerować znacznie wyższy dochód w porównaniu do innych typów gospodarstw m. in. ze względu na dość wysoką wydajność i intensywność produkcji.

Przykładem są gospodarstwa ogrodnicze, w szczególności prowadzące uprawy pod osłonami. Podobna sytuacja występuje w przypadku upraw trwałych (m. in. sadowniczych), z tym że uzyskiwany przez te gospodarstwa dochód jest znacznie niższy niż przy np. w przypadku wspomnianej produkcji ogrodniczej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie ma określonego terminu zakończenia realizacji płatności bezpośrednich we Wspólnocie, ani żadnych zapisów, że kiedykolwiek ta forma wsparcia miałby być zakończona.

Jednakże po 2013 rok nastąpi z pewnością zmiana w zasadach i formie wsparcia dochodów rolniczych we wszystkich krajach UE-27. Będzie to konsekwencja˛ będących obecnie w fazie negocjacji reform Wspólnej Polityki Rolnej. Ponadto, w przypadku Polski zmiany będą wynikać z osiągnięcia pełnego poziomu wsparcia z budżetu wspólnotowego w ramach systemu płatności bezpośrednich. Jest to równoznaczne z zakończeniem wypłaty płatności uzupełniających z budżetu krajowego.

Według przedstawionej w dniu 12 października 2011 roku propozycji Komisji Europejskiej, średnia stawka płatności w Polsce miałaby do 2020 rok wzrosnąć do 221 EUR/ha, wobec 215 EUR/ha w 2013 roku. Niemniej jednak, według propozycji Komisji po 2013 rok wypłata 30% wsparcia miałaby być uzależniona od wypełniania dodatkowych wymogów rolno-środowiskowych.

Ponadto, zaproponowane przez Komisje zmiany zakładają możliwość przenoszenia przez Polskę˛ w latach 2015-2020 do 5% środków z płatności bezpośrednich na programy rozwoju obszarów wiejskich. Gdyby rząd polski zdecydowałby się na takie rozwiązanie oznaczałoby to zmniejszenie wysokości średniej stawki na hektar. Jednakże przy założeniu zaproponowanego przez Komisję stopniowego wzrostu wsparcia, przeciętna stawka dopłat w kraju nie powinna w latach 2014-2020 być niższa niż 215 EUR/ha.

Na przestrzeni ostatnich lat rosnące wsparcie dochodów rolniczych pozytywnie odbiło się na płynności gospodarstw, ich wypłacalności, a także spowodowało wzrost aktywności inwestycyjnej rolników. Przyrost zasobów środków pieniężnych, będących do dyspozycji rolnika, zwiększył również skuteczność radzenia sobie z różnego rodzaju ryzykiem, w tym także tym związanym z wahaniami cen produktów rolnych, czy też nieprzewidywalnością warunków produkcyjnych w poszczególnych sezonach.

Dlatego też utrzymanie wsparcia dochodów rolniczych po 2013 roku jest tak istotne. Wszelkie zmiany w warunkach jego udzielania oraz formie przełożą  się zapewne na kondycje˛ i perspektywy poszczególnych gałęzi rolnictwa. Jednocześnie kryzys zadłużeniowy Europy pokazuje, że tak silne uzależnienie dochodów od płatności może stanowić zagrożenie dla dalszego, płynnego rozwijania działalności producentów rolnych. 

Źródło: Bank Gospodarki Żywnościowej,
Redakcja AgroNews fot. sxc.hu