Materiał siewny roślin pochodzący z państw trzecich może być sprowadzony i dopuszczony do obrotu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli został wyprodukowany i oceniony zgodnie z systemem inspekcji polowych Unii Europejskiej oraz spełnia wymagania zdrowia roślin. Równoważność systemu produkcji i oceny jest analizowana przez Komisję Europejską i stwierdzana we właściwym wspólnotowym akcie prawnym.
Aktualnie obowiązuje Decyzja Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. (2003/17/WE) w sprawie równoważności inspekcji polowych stosowanych w państwach trzecich w uprawach nasiennych roślin uprawnych oraz w sprawie równoważności materiału siewnego wyprodukowanego w państwach trzecich. W Decyzji wymienione są państwa, które posiadają równoważność dla materiału siewnego grup roślin uprawnych wyszczególnionych niektórymi dyrektywami.
W odniesieniu do materiału rozmnożeniowego i nasadzeniowego warzyw, innego niż nasiona, oraz materiału rozmnożeniowego roślin sadowniczych i roślin sadowniczych przeznaczonych do produkcji owoców, równoważność została przyznana wyłącznie produkcji pochodzącej ze Zjednoczonego Królestwa, zgodnie z Decyzją Wykonawczą Komisji (UE) 2020/2219 z dnia 22 grudnia 2020 r.
Przy imporcie materiału siewnego spoza krajów Unii Europejskiej uwzględnić należy, że z państw trzecich, którym przyznano równoważność, może być przywożony wyłącznie materiał siewny odmian wpisanych do krajowego rejestru, odpowiednich rejestrów innych niż Rzeczpospolita Polska państw członkowskich lub wspólnotowego katalogu albo rejestru państwa stowarzyszonego.
Podmiot sprowadzający nasiona do siewu albo rośliny do sadzenia z państw trzecich jest zobowiązany:
• zarejestrować się w rejestrze podmiotów profesjonalnych oraz w przypadku zamiaru obrotu materiałem siewnym dokonać wpisu do ewidencji podmiotów, oba te rejestry prowadzi Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa,
• zgłosić przesyłkę do granicznej kontroli fitosanitarnej w systemie TRACES NT, gdyż materiał ten objęty jest kontrolą graniczną w miejscu wwozu,
• poinformować właściwego terenowo wojewódzkiego inspektora o przywozie materiału siewnego zgodnie z przepisami art. 120 Ustawy o nasiennictwie.
Co sprawdzają kontrolerzy?
Podczas kontroli, w punkcie wwozu na terytorium Unii Europejskiej, sprawdzone zostanie świadectwo fitosanitarne, zgodność i spójność informacji zawartych w dokumencie CHED z innymi dokumentami dołączonymi do przesyłki oraz zdrowotność tego materiału. W trakcie kontroli mogą zostać pobrane próbki i przeprowadzone analizy laboratoryjne. Tylko materiały, które spełnią wymagania zostaną dopuszczone do wwozu na terytorium Unii Europejskiej.
Wymogi jakościowe oraz weryfikacja dopuszczenia odmiany do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej sprawdzana jest w miejscu docelowym. Podmiot sprowadzający materiał siewny z państw trzecich ma obowiązek zgłoszenia przywozu takiego materiału w terminie 3 dni od zakończenia odprawy celnej.
W 2023 roku przedsiębiorcy i dostawcy zgłosili 346 przesyłek materiału siewnego z państw trzecich.
Głównymi kierunkami importu materiału siewnego były: Ukraina, Nowa Zelandia, Kanada, Serbia, Stany Zjednoczone, a gatunkami: kukurydza, żyto ozime, słonecznik, życica trwała, gorczyca sarepska, koniczyna biała oraz materiał siewny warzyw i roślin sadowniczych.
Pracownicy Wojewódzkich Inspektoratów przeprowadzili 167 kontroli u podmiotów, które samodzielnie dopełniły obowiązku wynikającego z art. 120 Ustawy o nasiennictwie.
Informację o imporcie właściwa jednostka terenowa Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa otrzymuje również za pośrednictwem systemu informatycznego TRACES NT – i w tym przypadku, w 2023 r., przeprowadzono 52 kontrole u podmiotów, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia przesyłki zgodnie z przepisami. W uzasadnionych przypadkach na osoby winne wykroczeń nałożono karę grzywny.
Podczas kontroli nasiennej inspektorzy sprawdzają, czy:
• spełniony został warunek importu z państwa, którego system oceny polowej został uznany za równoważny że systemem unijnym,
• materiał spełnia wymogi jakościowe,
• importowana odmiana jest wpisana do odpowiednich rejestrów odmian oraz
• materiał jest zaopatrzony w wymagane dokumenty takie jak: certyfikat OECD, etykieta OECD oraz świadectwo ISTA lub świadectwo AOSA.
Jeżeli wszystkie kontrole przebiegły pozytywnie to materiał siewny może być wprowadzony do obrotu. W 1 przypadku Wojewódzki Inspektor stwierdził, że materiał siewny wyprodukowany w państwie trzecim i sprowadzony na teren Rzeczypospolitej Polskiej nie spełnia ww. wymagań i wydał decyzję zakazującą prowadzenia obrotu tą partią.
Reasumując, import materiału siewnego spoza Unii Europejskiej jest dopuszczony jedynie z niektórych państw oraz po spełnieniu wymagań dotyczących jakości i zdrowia roślin. Podmiot przywożący materiał siewny z państwa trzeciego niezgodnie z określonymi wymaganiami naraża się na straty finansowe związane z kosztami zakupu i transportu materiału oraz w określonych wypadkach sankcję karną.
Dodatkowe informacje o zasadach importu z państw trzecich, obowiązkach związanych z takim importem oraz kontrolach materiałów importowanych można uzyskać na stronie https://www.gov.pl/web/piorin oraz we wszystkich jednostkach Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Biuro Nasiennictwa GIORiN
Źródło i fot.: PIORiN
