Koniunktura w rolnictwie sprzyja rolnikom!

W roku gospodarczym 2012/13 poprawiły się rynkowe uwarunkowania produkcji rolniczej – informuje Jadwiga Seremak-Bulge z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

 Według nieostatecznych danych ceny koszyka skupu podstawowych surowców rolniczych w okresie od lipca 2012 r. do czerwca 2013 r. wzrosły o 2,4%, podczas gdy ceny detaliczne środków do produkcji rolniczej o 0,4%.

Skumulowany wskaźnik nożyc cen otrzymywanych i płaconych przez rolników wzrósł więc do 102,1 punktu, podczas gdy w poprzednim roku gospodarczym wynosił 96,8 punktu. Był on jednak znacznie gorszy niż w roku gospodarczym 2010/11, kiedy wynosił 113,3 punktu. Na poprawę rynkowych uwarunkowań produkcji rolniczej w roku 2012/13 wpłynęło przede wszystkim wyhamowanie dynamiki wzrostu cen detalicznych środków do produkcji, które po znacznym wzroście w dwóch poprzednich latach (o 16,5%) podniosły się nominalnie zaledwie o 0,4%. W sumie w ciągu 4 lat (2009/10-2012/13) środki do produkcji rolniczej nominalnie wzrosły o 13,2%, a realnie tylko o 0,8%.

Dynamika wzrostu cen podstawowych produktów rolniczych w roku gospodarczym 2012/13 była o 0,2 pkt. proc. niższa niż przed rokiem. Jednakże bardzo dynamiczny ich wzrost w roku 2010/11 spowodował, że w całym 4-leciu nominalny wzrost cen skupu podstawowych surowców rolniczych wyniósł 30%, a realny 16,8%. W sumie skumulowany wskaźnik nożyc cen dla lat gospodarczych 2009/10-2012/13 wyniósł 116 punktów. Co oznacza, że ceny otrzymywane przez rolników w tym okresie ze znaczną nadwyżką skompensowały wzrost cen środków do produkcji rolniczej. Wzrost cen skupu podstawowych surowców rolniczych znacząco wyprzedzał wzrost cen detalicznych żywności zarówno w roku gospodarczym 2012/13, jak i w całym analizowanym okresie 2009/10-2012/13. Utrzymywanie się niskiej dynamiki wzrostu dochodów oraz trudna sytuacja na rynku pracy, przy rosnących sztywnych wydatkach rodzin (na utrzymanie mieszkania, opłaty, transport) spowodowała wyraźne spowolnienie dynamiki wzrostu cen detalicznych żywności. W okresie od lipca 2012 do czerwca 2013 ceny detaliczne żywności nominalnie wzrosły tylko o 0,4%, a realnie zaledwie o 0,1%.

Pod wpływem dynamicznego wzrostu cen żywności w latach 2010/11 i 2011/12 nominalny wzrost cen detalicznych żywności w 4-leciu 2009/10-2012/13 wyniósł 13,6 % i wyprzedzał inflację o 2,3 pkt. proc. Żywność realnie więc w tym czasie zdrożała, ale kilkakrotnie mniej niż surowce rolnicze. Wzrósł więc udział cen skupu w cenach detalicznych żywności. Wzrost cen detalicznych żywności nieznacznie ustępował jednak podwyżkom wynagrodzeń (o 2,2%). W sezonie 2012/13 w skupie najbardziej wzrosły ceny ziemniaków (o 19,9%). Jednakże głęboki spadek cen ziemniaków w sezonie poprzednim spowodował, że w 4-leciu 2009/10- 2012/13 ceny ziemniaków zmalały nominalnie o 8,1%, a realnie o 17,4%. Wzrosły natomiast drastycznie ceny zbóż, mimo niewielkich obniżek cen większości zbóż w sezonie 2012/13.

W sezonie 2012/13 znacząco spadły tylko ceny skupu żyta (o prawie 26%), którego podaż po dwóch latach bardzo wysokich cen znacząco wzrosła, przy ograniczonym popycie. Pozostałe zboża staniały o 3-6%, a jedynym wyjątkiem była pszenica, której ceny wzrosły w sezonie 2012/13 o 3,2%. Drastyczny wzrost cen skupu zbóż w sezonie 2010/11 (o 73 do 122%) spowodował jednak, że w latach 2009/10-2012/13 zboża zdrożały nominalnie o 36,4% (kukurydza) do 70-74% (pszenica, jęczmień). Żyto w tym okresie zdrożało nominalnie o ponad 66%, mimo znacznego spadku cen w sezonie 2012/13. Realny wzrost cen zbóż w tym okresie wyniósł więc 21,6-55,0%. Co ważniejsze wzrost cen zbóż znacząco wyprzedzał podwyżki cen produktów zwierzęcych, w tym zwłaszcza trzody chlewnej i drobiu – dla których są one głównym składnikiem kosztów produkcji. Ceny skupu wszystkich rodzajów żywca zmalały w sezonie 2012/13. Najbardziej, bo o 4,5% spadły ceny skupu bydła, a ceny targowiskowe cieląt aż o 12,5%. Znaczny wzrost cen skupu w dwóch poprzednich latach sprawił jednak, że w całym 4-leciu 2009/10-2012/13 bydło w skupie zdrożało nominalnie o ponad 25%, a realnie o 12,4%. Nominalny wzrost cen cieląt w tym czasie wyniósł 8%, a realnie spadły one o 3,0%. Ceny żywca wieprzowego i drobiu zmniejszyły się w sezonie 2012/13 o 0,8-1,5%. Mimo znaczących podwyżek cen żywca wieprzowego w sezonie 2011/12 (o 23%), a drobiu w sezonach 2010/11 i 2011/12 (o 22,2%) trzoda chlewna i drób zdrożały w skupie w całym 4-leciu 2009/10-2012/13 tylko o 10,2% i 7,5%. Było to równoznaczne z realnym spadkiem cen odpowiednio o 1,0 i 3,5%. W sytuacji drastycznego wzrostu cen zbóż było to równoznaczne z wyraźnym pogorszeniem opłacalności chowu trzody chlewnej i produkcji żywca drobiowego. Znacząco wzrosły natomiast ceny skupu mleka. W sezonie 2012/13 ceny te wzrosły o 9,6%, a łącznie w latach 2009/10- 2012/13 nominalnie aż o 45,2%, a realnie o 30,5%. Produkcja mleka po kryzysie z roku 2008/09 powróciła więc na pozycję jednej z najbardziej opłacalnych gałęzi produkcji rolniczej, mierzonej relacjami cen. W tym czasie wzrosły jednak także koszty produkcji.
 

W lipcu br., po dwóch słabszych miesiącach, rynkowe uwarunkowania produkcji rolniczej poprawiły się. Syntetyczny wskaźnik koniunktury w rolnictwie (SWKR) wzrósł o 0,4 pkt. proc i osiągnął poziom 100 punktów. Był on także o 0,5 pkt. proc. wyższy niż przed rokiem. Na poprawę koniunktury w rolnictwie wpłynęło przede wszystkim zwiększenie wyrównanego wskaźnika potencjalnego popytu (o 0,6 pkt. proc.), a także wzrost wyrównanego wskaźnika nożyc cen (o 0,1 pkt. proc.). Wyrównany wskaźnik potencjalnego popytu wzrósł o 0,6 pkt. proc. pod wpływem sezonowego wzrostu indeksu produkcji przemysłu spożywczego (o 1,1 pkt. proc.), choć nadal jest on niższy od 100 punktów. Sytuacji nie poprawiła znacząco mniejsza dynamika cen detalicznych żywności, która jednak nadal wyprzedza wzrost ogólnego wskaźnika wzrostu cen i usług konsumpcyjnych, zwłaszcza, że dynamika wzrostu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw pozostaje niska. Wyrównany indeks zmian wartości produkcji przemysłu spożywczego wprawdzie w lipcu był wyraźnie większy niż w poprzednich dwóch miesiącach, ale był o 0,7 pkt. proc. mniejszy niż przed rokiem. Wskazuje to na mniejszy niż przed rokiem sezonowy wzrost produkcji. Nieco wzrósł także wyrównany wskaźnik nożyc cen (o 0,1 pkt. proc.) pod wpływem czerwcowych wzrostów cen przede wszystkim żywca wieprzowego, a w mniejszym stopniu drobiu.

Po dwóch miesiącach dominacji spadków w czerwcu cen skupu wzrosły średnio o 1,2%. W rezultacie wyrównany wskaźnik zmian cen skupu wzrósł w lipcu o 0,1 pkt. proc. do 100,2 punktu. Tym samym był o 0,5 pkt. proc. wyższy niż w lipcu 2012 r. Nie zmienił się natomiast wyrównany wskaźnik zmian cen środków produkcji, który od trzech miesięcy utrzymuje się na poziomie 100,1 punktu i był o 0,4 pkt. proc. niższy niż przed rokiem o tej porze.
Zmiany cen otrzymywanych przez rolników i przez nich płaconych jakie dokonały się w okresie od stycznia do czerwca br. w porównaniu z grudniem 2012 r. były dla rolnictwa raczej sprzyjające. Skumulowany indeks nożyc cen wyniósł bowiem 100,5 punktu, podczas gdy przed rokiem o tej porze wahał się w granicach 95 punktów. Do nowych zbiorów zbóż rynkowe uwarunkowania produkcji rolniczej nie ulegną większym zmianom.

Źródło: Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
Redakcja AgroNews, fot. sxc.hu