Kukurydza odgrywa bardzo dużą rolę w polskim rolnictwie. Jej łączna powierzchnia uprawy na ziarno i na kiszonkę z całych roślin, w okresie kilku ostatnich lat, wynosi ponad milion hektarów (około 1100 – 1150 tysięcy ha). 60 proc. tej powierzchni to uprawa na ziarno, a 40 proc. to uprawa na kiszonkę.

Ziarno kukurydzy ma wszechstronne zastosowanie, przede wszystkim, jako pasza w żywieniu wszystkich grup zwierząt gospodarskich – monogastrycznych (trzoda, drób) i przeżuwających (bydło mleczne i opasowe, kozy, owce, hodowle zwierząt jeleniowatych), również w produkcji ryb. Ziarno kukurydzy jest bardzo ważnym, niekiedy podstawowym składnikiem produktów spożywczych dla ludzi. Odgrywa coraz większe znaczenie w produkcji energii odnawialnej (bioetanol) i w wielu dziedzinach produkcji przemysłowej, wykorzystujących skrobię i inne składniki. Przemysłowe wykorzystanie ziarna kukurydzy zaczyna stanowić coraz większą konkurencję dla zastosowania paszowego i spożywczego.

Kiszonka z kukurydzy jest podstawową paszą energetyczną i objętościową w żywieniu bydła mlecznego i opasowego. W ostatnim okresie staje się ona również najważniejszym surowcem do produkcji biogazu wykorzystywanego do wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Podstawą nowoczesnej hodowli kukurydzy jest wykorzystanie zjawiska heterozji, czyli bujności mieszańców. Zjawisko to przejawia się w pokoleniu F1 uzyskiwanym w wyniku krzyżowania elitarnych linii wsobnych matecznych i ojcowskich. Nasiona F1 pozyskuje się z linii matecznych pozbawionych wiech przed kwitnieniem (kastracja ręczna lub mechaniczna) lub pozbawionych genetycznie możliwości wytwarzania pyłku (linie CMS). Linie ojcowskie służą wyłącznie do zapylania i po kwitnieniu są usuwane z plantacji nasiennych. Efekty heterozji występują wyłącznie w pokoleniu F1, gdyż w następnym i dalszych pokoleniach występuje segregacja cech, która powoduje gwałtowny spadek plonów ziarna i kiszonki oraz obniżenie poziomu innych cech, dlatego nasiona F1 nie mogą być przedmiotem dalszej reprodukcji.

Czynniki plonotwórcze

Według ekspertów zajmujących się uprawą kukurydzy, rolnik ma decydujący wpływ na kształtowanie poziomu plonowania tej rośliny. Wśród czynników wpływających na maksymalny plon kukurydzy wymienia się: dobór odmiany (w 30 proc.), zabiegi uprawowe (w 40 proc.), warunki klimatyczne (w 30 proc.). Rolnik ma wpływ w 100 proc. na pierwsze z dwóch wymienionych czynników. Warunki klimatyczne zależą od rolnika jedynie w 20 proc., a w 80 proc. są niezależne od rolnika.

Wszelkie błędy popełnione przy wyborze odmiany i w agrotechnice powodują obniżenie plonu kukurydzy, zarówno w uprawie na ziarno jak i na kiszonkę.

Optymalne cechy odmiany kukurydzy ziarnowej to:

• wysoki plon ziarna w warunkach umożliwiających tę produkcję,

• odpowiednia wczesność do danego rejonu uprawy, a także zdolność do rozwoju w niższych temperaturach w okresie siewu (cecha wczesny wigor) i możliwość aktywnego dosychania ziarna w polu w okresie dojrzewania,

• generatywny typ roślin (niezbyt wysoka łodyga, brak skłonności do krzewienia, czyli powinna wytwarzać nie więcej niż jedną łodygę, o jednej dorodnej kolbie, dobrze zaziarnionej do samego czubka).

• odporność na wyleganie, nawet w przypadku opóźnionego zbioru,

• odporność na choroby, szkodniki i inne czynniki stresowe.

Przejdź na stronę Gazety Interaktywnej AgroNews, aby przeczytać dalszą część artykułu dr. inż. Romana Warzechy z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Kliknij TU lub w obrazek poniżej.