Obecny rok, obfitujący w susze pokazuje, że scenariusz działalności rolniczej, oparty wyłącznie na jednej uprawie może być ryzykownym posunięciem. A dywersyfikacja upraw niejednokrotnie ratunkiem w sytuacjach fiasku na polu. Jak zróżnicowanie upraw może ochronić gospodarstwo przed ryzykiem produkcyjnym?
Niezawodny plan produkcji
Dywersyfikacja upraw polega na uniezależnieniu się gospodarstwa od jednej uprawy na rzecz zwiększenia i zróżnicowania portfela upraw. Rolnik może wzbogacać strukturę zasiewów zarówno o nowe uprawy, jak i nowe odmiany roślin, którymi obsadza lub obsiewa już swoje pola. Dywersyfikacja produkcji rolnej przede wszystkim zabezpiecza przychód gospodarstwa, ale też ma swoje pozytywne oddziaływanie na środowisko glebowe. Ponadto może skutecznie chronić uprawy przed szkodnikami i rozwojem chorób, czy wirusów na plantacjach. To dobre rozwiązanie pozwalające na adaptację działalności rolniczej do zmieniających się warunków klimatycznych.
Niezawodność planu produkcji opartego na tej praktyce polega na tym, że niepowodzenie w jednej uprawie można zrekompensować dobrymi plonami z innych. To znacznie oddala ryzyko całkowitego fiaska produkcyjnego i pozwala gospodarstwu przetrwać nawet najtrudniejsze sezony.
Żeby plan ten był rzeczywiście niezawodny, potrzebna jest wiedza oraz doświadczenie rolnika, bądź jego doradcy w odpowiednim doborze gatunków roślin i ich odmian do istniejących warunków środowiskowych. Struktura zasiewów powinna m.in. wspierać różnorodność biologiczną gleby, uwzględniać zasady prawidłowego zmianowania, a także potrzeby roślin oraz ich naturalną odporność na określone czynniki stresowe. Ważne jest również, aby w doborze roślin wziąć pod uwagę wczesność odmian i możliwość kompilacji upraw jarych oraz ozimych, na przykład dla ograniczenia ryzyka skutków słabej zimotrwałości czy nawet wymarznięcia plantacji.
W planowaniu produkcji warto też rozpatrzyć nowe, ulepszone odmiany posiadanych upraw, które gwarantują pewniejszy, ale też większy i niejednokrotnie lepszej jakości zbiór. Decyzja o wyborze nowej odmiany powinna być jednak poprzedzona testami polowymi. Warto bowiem sprawdzić, czy rzeczywiście wspomniana odmiana sprawdzi się w konkretnych warunkach środowiskowych.
Niezawodny plan finansowy
Dywersyfikacja upraw chroni gospodarstwo przed utratą płynności finansowej i zabezpiecza jego dochód. Praktyka ta polega na zróżnicowaniu upraw w portfelu produkcyjnym w sposób umożliwiający pozyskanie większej ilości źródeł potencjalnych przychodów i optymalizację nakładów finansowych. Jeśli na przykład produkujemy kosztochłonne buraki cukrowe, ziemniaki, warto rozważyć równoległą alternatywę w postaci zbóż i rzepaku. W przypadku niepowodzenia jednej z tych upraw, nadal będziemy dysponować produktami, których sprzedaż przynajmniej częściowo zrealizuje założenia budżetowe naszego gospodarstwa. To praktyka, która pozwala rolnikom przetrwać nie tylko zawirowania pogodowe, ale również cenowe na rynku żywności.
Szersza oferta produkcyjna jest znaczne pewniejszym źródłem dochodów gospodarstwa. Nie uzależniamy wówczas zasobności swojego portfela od wielkości i jakości jednej uprawy, ale korzystamy z innych możliwości, jakie niesie rynek. Dywersyfikacja upraw zwiększa więc opłacalność produkcji rolnej i w znacznym stopniu ogranicza ryzyko jej nieprzewidywalności.
Monika Wańkowicz
Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego ASAP
