Hodowcy dużą wagę przywiązują zawsze do odchowu cieląt, gdyż jest to punkt newralgiczny i popełnione tu błędy szybko stają się widoczne w postaci biegunek czy też nawet upadków. W miarę upływu czasu, kiedy mija niebezpieczeństwo biegunek coraz mniejszą uwagę poświęca się jałówkom, uważając, że pastwisko, czy gorszej jakości pasze zupełnie im wystarczą. Niestety nie jest to do końca prawda. Błędy popełnione w okresie odchowu powodują, że później nie będzie już z takiej jałówki dobrej krowy, a wydajność będzie nawet o 1.000 litrów rocznie mniejsza.
Każdy hodowca w odchowie jałówek powinien postawić sobie następujące cele:
- odchów jałówek musi być zorientowany na późniejszą jej użytkowość jako krowy mlecznej
- intensywny odchów ukierunkowany na wydajność, czyli stały wzrost przy odpowiednim dostarczeniu składników pokarmowych, energii, związków mineralnych
- wysoka zdolność pobrania paszy objętościowej przy właściwym procesie przeżuwania, co zapewnia dobry rozwój trawieńca i żwacza z odpowiednią długością i szerokością kosmków żwaczowych.
- dobra zdrowotność przy intensywnej przemianie materii dostosowanej do wysokiej wydajności krowy, czyli dobra praca i budowa płuc, serca, wątroby, nerek, racic i wymion
- wysoka płodność przy optymalnej kondycji i konstrukcji – masa ciała i wysokość w kłębie określają czas unasieniania
- pierwsze wycielenie dostosowane do możliwości stada i organizacji (wiek 21-28 miesięcy, masa ciała w 3 tyg. po wycieleniu > 520 kg).
Obecnie dąży się do tego, aby krowy były użytkowane co najmniej 4 laktacje i dały minimum 35.000 kg mleka. Wówczas produkcja mleka będzie na pewno opłacalna. Błędy popełnione w pierwszym roku odchowu będą zawsze obniżały późniejszą wydajność życiową krowy, natomiast błędy popełnione w drugim roku odchowu negatywnie wpłyną na wskaźnik unasienień, kondycję i wydajność roczną.
Musimy pamiętać, że najbardziej intensywny rozwój cieląt występuje w pierwszym roku, w związku z tym stosowane pasze w tym okresie muszą być jak najwyższej jakości tak, aby jałówki uzyskały w wieku 12 miesięcy masę ciała 300 kg, tzn. przyrosty dzienne powinny wynosić 750-800 g. W drugim roku mogą być już żywione mniej intensywnie, co oznacza, że przyrosty dzienne mogą być niższe (650-750 g).
Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe u rosnących jałówek powinno uwzględniać zarówno energię, białko ogólne, związki mineralne, jak i też niektóre witaminy (A, D3, E, B). Ponieważ zapotrzebowanie na mikroelementy i witaminy w pierwszym okresie odchowu jest wysokie, dlatego przez pierwsze 4 miesiące należy stosować premiksy o wysokiej zawartości składników, natomiast od 5 miesiąca życia do miesiąca przed wycieleniem wystarczy premiks o niższej zawartości składnika. Na 3 tygodnie przed wycieleniem jałówki powinny otrzymywać specjalny premiks dla krów zasuszonych.
Ważne jest, aby kryć jałówki HF, kiedy osiągną masę co najmniej 360 kg i wysokość w kłębie minimum 135 cm. Ważna jest masa ciała, a nie wiek! Nie zawsze istnieje możliwość zważenia jałówki, więc łatwiej zmierzyć wysokość w kłębie lub obwód klatki piersiowej. Taśma zoometryczna sprawdza się tu znakomicie.
Warto też kontrolować wzrost i rozwój jałowic i krów. Należy pamiętać, że od odchowu jałówek zależy późniejsza wydajność krów. Błędów popełnionych w tym okresie nie da się już później wyrównać. Wszystko jest w rękach hodowcy – efekty odchowu, późniejsza wydajność krów, a tym samym jego własna przyszłość.
Grażyna Sowińska
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Minikowo
Oddział w Zarzeczewie
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu
