Wysokie i wartościowe plony, możliwość uprawy bez nawożenia azotem mineralnym i dużo wartościowych resztek pożniwnych powoduje, iż lucerna jest szczególnie przydatna do uprawy w systemie rolnictwa ekologicznego i integrowanego.
Lucerna, nazywana przez niektórych królową pasz, należy do ważniejszych roślin motylkowatych uprawianych w naszym kraju. Pod uprawę tej rośliny należy przeznaczyć gleby o odczynie alkalicznym, przewiewne, przepuszczalne i szybko nagrzewające się zaliczane do kompleksów pszennych: pszenny bardzo dobry, pszenny dobry, pszenny wadliwy i żytnich: żytni bardzo dobry, żytni dobry, zwłaszcza gdy są zasobne w wapń znajdujący się w podglebiu.
Delikatna natura
Lucerna wykazuje dużą wrażliwość na brak wilgoci w glebie w fazie siewek. W późniejszych fazach rozwojowych jej długi system korzeniowy umożliwia korzystanie z wody głębiej usytuowanej w glebie. Na kilkuletnim lucerniku korzenie mogą sięgać na głębokość 2-3 m, a czasem znacznie głębiej. Roczne zapotrzebowanie lucerny na wodę opadową wynosi 400-600 mm, z czego 340-470 mm powinno przypadać na okres wegetacji. Największe zapotrzebowanie lucerny na opady przypada na okres letni.
Roślina ta posiada dosyć duże wymagania termiczne, co powoduje, że szczególnie niebezpieczne są dla niej wiosenne wahania temperatury. Nie zaleca się uprawy lucerny w strefie nadmorskiej i w górach. Mieszanki lucerny z trawami można uprawiać w zasadzie na terenie całego kraju na wszystkich glebach przydatnych do uprawy lucerny oraz na glebach nieco gorszych, jak np. gleby kompleksu zbożowo pastewnego mocnego lub pszennego górskiego.
Plan zasiewów
Dobrym przedplonem dla lucerny i mieszanek są okopowe, uprawiane na oborniku lub zboża ozime i jare w drugim roku po oborniku. Ze względu na zagrożenie przez choroby i szkodniki uprawa tych roślin po innych motylkowatych lub strączkowych nie jest wskazana. Zaleca się 3-4 letnią przerwę w uprawie lucerny po sobie. Bezpośrednio po lucernie i jej mieszankach powinny być uprawiane rośliny jare np. owies, kukurydza, ziemniaki, a w następnym roku pszenica ozima lub jara. Lucerna i jej mieszanki z trawami pozostawiają po sobie bardzo dobre stanowisko dla roślin następczych. Ma to szczególne znaczenie w gospodarstwach specjalizujących się w uprawie roślin zbożowych. Lucernę i mieszanki lucerny z trawami uprawia się w siewie czystym lub wsiewa w zbożowe rośliny ochronne: owies na zielonkę lub jęczmień na ziarno.
Po zbiorze rośliny przedplonowej trzeba starannie przygotować glebę pod zasiew lucerny lub mieszanki, wykonać wapnowanie oraz zastosować przedsiewne nawożenie fosforem i potasem. Zespół uprawek przedsiewnych zależy od rośliny przedplonowej.
Jak zasilać?
Wapnowanie gleb kwaśnych wykonuje się z reguły pod roślinę przedplonową. Jeżeli zachodzi konieczność wapnowania bezpośrednio pod lucernę czy mieszankę, wapno stosuje się jesienią po zbiorze przedplonu. Wielkość dawki nawozów wapniowych pod te uprawy wynosi 1,7- 3,0t CaO/ha. Jesienią wysiewa się też nawozy fosforowe i potasowe, których dawki ustala się łącznie dla rośliny ochronnej i wsiewek (lucerna lub mieszanka). Dawka fosforu przeznaczona na pokrycie zapotrzebowania rośliny ochronnej i wsiewki w roku siewu oraz w pierwszym roku pełnego użytkowania wynosi 80-110 kg P2O5/ha, natomiast potasu 80-100 kg K2O /ha. W latach pełnego użytkowania tą samą roczną ilość potasu stosuje się w dawkach podzielonych wiosną, pod pierwszy i drugi pokos. W przypadku, gdy jesienią nie zastosowano nawożenia fosforem i potasem można je zastosować na wiosnę przed uprawą roli.
Walka z chwastami
W celu uniknięcia nadmiernego zachwaszczenia w okresie wschodów lucernę lub jej mieszanki wsiewa się w zbożową roślinę ochronną. W roku siewu nawożenie azotem tych zasiewów stosuje się wyłącznie w przypadku uprawy metodą wsiewki w rośliny ochronne w dawce 30-45 kg N/ha pod jęczmień i 60 kg N/ha pod owies na zielonkę. Po zastosowanym nawożeniu przedsiewnym wiosną doprawia się glebę agregatem uprawowym. Staranne wyrównanie pola przed siewem zapewnia dobre warunki w czasie wschodów lucerny trwających około 7-10 dni. Po zasiewie zbożowej rośliny ochronnej w terminie dla niej optymalnym wskazane jest zwałowanie pola wałem gładkim i odrębnym przyjściem siewnika wykonanie płytkiego siewu nasion lucerny czy mieszanki lucerny z trawą (do głębokości około 1-1,5 cm). Gdy lucerna lub mieszanka z trawą uprawiana jest bez rośliny ochronnej to jednolub dwukrotne przykoszenie roślin we wczesnej fazie rozwojowej jest skuteczną formą walki z chwastami. Można też stosować herbicydy. W przypadku wsiewki lucerny i mieszanek w owies wskazane są niższe dawki herbicydów.
Ilość wysiewu lucerny zależy od sposobu uprawy i wynosi w siewie czystym 12-15 kg nasion na hektar oraz 15-18 kg/ha w warunkach wsiewki w zbożową.
dr Eliza Gaweł
Zakład Uprawy Roślin Pastewnych IUNG-PIB Puławy
Źródło: Raport Rolny, www.raportrolny.pl
