Behawior żywieniowy jako aspekt dobrostanu

Nowoczesne rolnictwo nastawione jest na maksymalizowanie zysku. W hodowli nie odniesie się jednak sukcesu bez zapewnienia zwierzętom odpowiednich warunków. W ostatnich latach ze względu na wzrost intensyfikacji produkcji zwierzęcej, szczególną uwagę należy poświęcić zapewnieniu dobrostanu w chowie i hodowli bydła. Jego ocena prowadzona jest w oparciu o wskaźniki produkcyjne, fizjologiczne, zdrowotne oraz behawioralne. Jednakże najsilniej z zagadnieniem dobrostanu jest związana etologia, której przedmiotem jest behawior.

Behawior jest pojęciem ujmującym wzorzec działania, występujący u zwierząt instynktownie lub dobrowolnie. Bydło posiada swoje naturalne dobowe wzorce zachowań, których znajomość dostarcza informacji niezbędnych do udoskonalania strategii żywieniowych, pozwala monitorować zdrowotność oraz informuje o zdolnościach adaptacyjnych zwierząt do nowych warunków środowiska.

Bardzo ważnym aspektem dobrostanu jest żywienie. Do najważniejszych czynników determinujących behawior żywieniowy należą czynniki osobnicze takie jak: masa ciała, wiek, rasa, status fizjologiczny oraz indywidualne cechy zwierzęcia. Natomiast do głównych czynników środowiskowych zalicza się: system żywienia, dostępność, rodzaj oraz jakość podawanej paszy.

Pobranie paszy jest regulowane na trzech poziomach fizjologicznych (gębowo-gardłowym, żwaczowym i metabolicznym). Wielkość pobrania pasz oraz parametry behawioru żywienia są efektem interakcji na tych trzech poziomach. Zwierzęta nie mają wrodzonej zdolności rozpoznawania potrzebnych im składników odżywczych. Preferencje pokarmowe kształtują się na podstawie prób i doświadczeń. Dopiero odpowiedź organizmu po strawieniu paszy decyduje o preferencjach pokarmowych.

Intensyfikacja produkcji spowodowała zamknięcie zwierząt na określonej przestrzeni oraz zastosowanie efektywniejszych systemów grupowego żywienia, jak TMR czy PMR. W wyniku czego aktywność żywieniowa bydła jest mocno związana z porą podawania i dostępnością. Bydło w warunkach naturalnych poświęca więcej czasu w ciągu doby na poszukiwanie zróżnicowanego pokarmu.

Zróżnicowanie osobnicze w stadach bydła jest nadal wysokie. Dlatego też zaspokojenie indywidualnego zapotrzebowania zwierząt na składniki mineralne w systemach intensywnego grupowego żywienia może być problematyczne. Pobranie odpowiednich ilości składników mineralnych ma zasadnicze znaczenie dla zdrowia, wzrostu i rozwoju oraz optymalnej produkcji mleka. Niedobory w żywieniu mineralnym mogą prowadzić do zwiększonej zachorowalności zwierząt, spadku produkcji mleka, problemów reprodukcyjnych oraz pogorszenia rozwoju i wzrostu zwierząt.

Chęć uzupełnienia dawki pokarmowej pobranej przy stole paszowym w składniki mineralne motywuje bydło do poszukiwania ich w otoczeniu. Przykładem tego mogą być nietypowe zachowania takie jak: zlizywanie ścian, legowisk, elementów wyposażenia czy też rozrobionego środka do kąpieli racic.

Aby uniknąć kosztownych problemów wynikających z niedoborów mineralnych, dobrym rozwiązaniem jest podanie zwierzętom minerałów w formie lizawek, które nie zawierają substancji nęcących. Wówczas bydło pobiera składniki mineralne na zasadzie samoregulacji – w wyniku indywidualnego zapotrzebowania. Dodatkowym atutem formy lizawki jest to, iż powoduje zwiększenie wydzielania śliny, która stanowi bardzo istotny mechanizmem przeciwdziałający zakwaszeniu żwacza. Zawiera dwuwęglany oraz fosforany sodu i potasu, które neutralizują LKT, tym samym buforuje odczyn żwacza.

Świetnym rozwiązaniem zaspokojenia indywidualnych potrzeb zwierząt jest specjalistyczna linia bloków mineralnych Calseabloc, której działanie opiera się na mechanizmie samoregulacji u bydła. Zastosowanie tego typu bloków pozwala na ekspresję naturalnych zachowań zwierząt, a co za tym idzie zmniejszenie stresu oraz polepszenie ich dobrostanu i zdrowotności. Minerały zbilansowane dla określonych grup produkcyjnych stanowią idealne uzupełnienie dawki pokarmowej.

Anna Rogowska, fot. dreamstime.com