Branża drzewna apeluje o ograniczenie lub całkowity zakaz eksportu polskiego drewna poza Unię Europejską. Tymczasem politycy nie podejmują działań, a odpowiedzialność za tę sytuację przypisywana jest Lasom Państwowym. Czy to uzasadnione?
Od kilku lat eksport drewna okrągłego z Polski stał się istotnym problemem dla sektora drzewnego. Sprawa nie jest jednak jednoznaczna. Z jednej strony eksport ten stanowi wyzwanie dla krajowego przemysłu przetwórczego, tworząc dla niego konkurencję. Z drugiej strony temat ten często wykorzystywany jest w kampaniach informacyjnych wymierzonych w Lasy Państwowe, a także pojawia się w dyskusjach politycznych i koalicyjnych, jako argument za ograniczeniem wycinki w polskich lasach.
Dyskusja na temat eksportu drewna poza UE nasiliła się w 2020 roku, kiedy „Puls Biznesu” opublikował artykuł sponsorowany przez stowarzyszenia drzewne. Z danych Centrum Analitycznego Izby Administracji Skarbowej wynikało, że w 2019 roku ponad 4 mln metrów sześciennych kłód tartacznych zostało wysłanych z Polski do Chin. Jednak czy te liczby zostały właściwie obliczone i zrozumiane? Wiele wskazuje na to, że mogło dojść do błędów w przeliczeniu kilogramów – podstawowej jednostki statystyki eksportowej – na metry sześcienne, co zniekształciło obraz sytuacji.
Artykuł ten wywołał jednak lawinę pomysłów i komentarzy. Domagano się zatrzymania eksportu drewna z Polski, o wszystko obwiniano błędną politykę sprzedażową LP oraz nadmierne pozyskiwanie surowca.
Eksporter czy producent?
Eksport to transfer towaru poza granicę kraju, w którym zostały wytworzone dane dobra, oraz poza jurysdykcję krajowych władz celnych. W przypadku państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym Polski, sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. Pojęcie eksportu reguluje art. 2 pkt 8 polskiej ustawy o VAT, zgodnie z którym jest to potwierdzona przez urząd celny dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium naszego kraju poza obszar Unii Europejskiej.
Jako członek Unii Europejskiej Polska zobowiązała się do przestrzegania prawa unijnego, w tym do zasad swobodnego przepływu towarów, o czym mówi Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Sprzedaż towarów do krajów członkowskich to tzw. sprzedaż wewnątrzwspólnotowa. Różni się od eksportu tym, że kraje członkowskie nie stosują wobec niej ceł i innych ograniczeń, o których mówi TFUE.
Obie formy transportu towarów poza granice kraju mają różne nazewnictwo i podstawy prawne, chociaż dla ułatwienia można nazywać je eksportem.
Lasy Państwowe nie są eksporterem, lecz producentem. Nie podejmują żadnych działań, których celem jest opuszczenie przez towar, czyli drewno, granic UE. Oczywiście, wśród klientów LP znajdują się firmy, które deklarują, że będą przetwarzać nabywane drewno poza granicami Polski. Nie stanowią jednak więcej niż 5 proc. nabywców i nie jest prawdą, że ich udział w rynku rośnie.
W dwóch kierunkach
Jak zatem wygląda sprzedaż drewna klientom zagranicznym z punktu widzenia Lasów Państwowych? Nabywcy zagraniczni podlegają innym przepisom podatkowym, dlatego w LP wyodrębniono odrębne kody dla umów i faktur, z których „18” oznacza eksport, a „19” – dostawę wewnątrzwspólnotową. Sprzedaż drewna firmom zagranicznym zwiększyła się w 2017 roku, czyli po huraganie stulecia. Było to logiczne, gdyż wbrew deklaracjom krajowego przemysłu nie było możliwe w tak krótkim czasie przerobić prawie 10 mln m sześc. drewna. W rekordowym roku 2018 zagraniczni kontrahenci nabyli blisko 2,5 mln m sześc. surowca, z czego 1,4 mln m sześc. stanowiło drewno średniowymiarowe. Nabywcy spoza UE odebrali wówczas niecałe 130 tys. m sześc. surowca bezpośrednio od LP.
Źródło: Lasy Państwowe
