Certyfikat weterynaryjny – przegląd i atest dojarki

Obowiązkiem każdej mleczarni jest, aby wszyscy jej dostawcy posiadali tzw. certyfikat weterynaryjny. Zaś jednym z punktów owego certyfikatu jest przegląd i atest dojarki.

Wielu  producentom mleka, wymóg ten jest znany już od kilku lat, bowiem ich mleczarnie chcąc uzyskać lepszą pozycję na rynku odpowiednio wcześniej zadbały o wypełnienie tego warunku. Niektórzy zaś dopiero w ostatnich miesiącach stanęli przed tą koniecznością. Wymogi stawiane urządzeniom udojowym (w naszych realiach są to w zdecydowanej większości dwubańkowe dojarki Alfa Laval) są tłumaczeniem norm ISO z lat 1982-1983, a dotyczą w zasadzie wypełnienia parametrów technicznych tych urządzeń przewidzianych przez producenta. Pewnym nowum jest uwzględnienie wzrostu wydajności krów, która niewątpliwie w okresie tych 25 lat (od 1982 roku) nastąpiła i stąd zmiana pewnych parametrów dojarek, o czym w dalszej części artykułu. Jakim zatem wymaganiom mają sprostać dojarki?

1. Podciśnienie – wartość ustalona przez producenta dla danej instalacji udojowej.
W zasadzie najczęściej stosowanym u nas podciśnieniem jest 50 kPa, choć większość naukowców uważa, iż jest to ciśnienie zbyt wysokie dla delikatnych  wymion coraz wydajniejszych krów (stąd tendencja do jego obniżenia do poziomu 38-43 kPa). Wiemy, iż wyższe ciśnienie pozwala na szybsze przeprowadzenie doju (czas działania oksytocyny jest ograniczony), stąd też wielu użytkowników dojarki tym tłumaczy wyższe niż przewiduje norma podciśnienie w układzie. Tymczasem należy sobie zdawać sprawę, iż wysokie podciśnienie ma destrukcyjne oddziaływanie na wymię czego efektem będzie zwiększona liczba komórek somatycznych w mleku, a w dalszej kolejności podrażnienia i zapalenia wymion.

Z parametrem podciśnienia związany jest kolejny wymóg – dokładność wskazań wakuometru – nie wymaga komentarza. Warto tylko dodać, iż istotne dla dojarza jest usytuowanie wakuometru. Najlepiej jeśli jest on
w takim miejscu, iż możliwa jest obserwacja jego wskazań w trakcie doju (ważne jest podciśnienie w czasie doju a nie „na sucho”).

2. Rezerwa efektywna
Jest to wartość określająca wydajność pompy próżniowej, która powinna być na tyle wysoka, by zapewnić powietrze dla pracujących aparatów udojowych oraz odpowiednią rezerwę (np. w trakcie zakładania i zdejmowania kubków udojowych do instalacji wpuszczana jest spora ilość powietrza i wydajność pompy próżniowej musi to uwzględnić by nie nastąpił spadek podciśnienia w instalacji). Minimalna wydajność pompy dla instalacji 2-bańkowej winna wynosić 240 l/min.

3. Parametry pracy pulsatora.
Pulsator jest urządzeniem sterującym zmianami podciśnienia w komorze międzyściennej kubka udojowego, czyli mówiąc obrazowo decyduje o fazach ssania i masażu w trakcie doju. Właściwe jego parametry mają wpływ na szybkość wydajania (podciśnienie i częstotliwość pulsacji), jak i kondycję strzyka (odpowiednia faza masażu). Istotnym jest również tzw. balans czyli różnica parametrów między dwoma komorami pulsatora (max 5%). Niewłaściwa wartość tego parametru może prowadzić do tego, że gdy w jednej połówce wymienia (pulsator dzieli wymię na dwie części – najczęściej przód i tył) dój został ukończony, a w drugiej jeszcze trwa, wówczas w tej pierwszej będzie tzw. pustodój, co w konsekwencji może doprowadzić do zniszczenia wymienia. Pomiaru parametrów pulsatora w zasadzie można dokonać dysponując odpowiednim sprzętem diagnostycznym, jedynie częstotliwość można zmierzyć mając do dyspozycji zegarek i słuch. Właściwa częstotliwość pracy pulsatora winna wynosić 60 zmian/min. +- 3.

4. Parametry kolektora.
Wymagania w tym punkcie są w zasadzie najbardziej zmienione w stosunku do tego, co jeszcze nie tak dawno obowiązywało. Wiąże się to z dość znacznym wzrostem wydajności krów, co przy założeniu, iż czas działania oksytocyny  (a zatem czas doju) nie zmienił się, spowodowało znacznie większy przepływ mleka w jednostce czasu. W konsekwencji małe pojemności kolektora mogą powodować zahamowanie spływu mlek, a czasem nawet przepływy powrotne. Sytuacja taka jest bardzo niekorzystna dla zdrowotności wymienia oraz jakości mleka. Stąd zwiększenie wymaganej pojemności kolektora. W tej sytuacji, najstarsze kolektory o pojemności 45 ml nie mogą być używane do doju. Podobnie (zwiększeniem przepływu ilości mleka) tłumaczy się konieczność zwiększonej średnicy wewnętrznej króćców mlecznych kolektora do min. 10 mm (dotychczas użytkowane kolektory posiadają średnicę wewnętrzną króćców mlecznych – 8 mm). Jest jeszcze jeden dość istotny parametr dotyczący kolektora – wlot powietrza. Norma mówi, iż kolektor winien wpuszczać do swego wnętrza 4-10 l/min. powietrza. Niejeden zapyta po co w ogóle ten wlot powietrza? Otóż powietrze jest wpuszczane do kolektora po to by ułatwić odpływ mleka, w innym przypadku powstawałoby wewnątrz podciśnienie zatrzymujące słupy mleka (podobnie jak butelka z płynem przyłożona do ust – należy co jakiś czas wpuścić do niej odrobinę powietrza by w ogóle móc się napić). Sęk w tym, że powietrze wpuszczane do kolektora pochodzi znad ściółki, a zatem jest mocno zanieczyszczone bakteriami i drobnoustrojami. Dlatego też należy wpuścić go jak najmniej, jednak na tyle dużo, by nie utrudniać spływu mleka.

5. Wymagania odnośnie gum strzykowych
W trakcie przeglądu dojarki w zasadzie nie ocenia się czystości i jakości czy zużycia gum strzykowych (może to zrobić każdorazowo lekarz weterynarii). Serwisant zwróci uwagę na średnicę wewnętrzną króćców mlecznych gumy strzykowej. Podobnie jak w wyżej omówionych kolektorach, średnice te winny wynosić min. 10 mm (z przyczyn jak powyżej).

Pozostałe parametry pracy urządzeń udojowych, jak i ocena podzespołów odnosi się w zasadzie do wypełnienia instrukcji obsługi i użytkowania dojarki. A zatem ocenie podlega:

• poprawność pracy układu smarowania,
• czystość i drożność rurociągu powietrznego,
• czystość zbiornika podciśnienia,
• czystość i poprawność pracy zaworu regulacji podciśnienia,
• poprawność montażu rurociągu,
• sprawność zaworów odwadniających,
• sprawność króćców podciśnieniowych.

Przyznać należy, iż zapewnienie przez rolników powyższych wymagań w swoich urządzeniach udojowych pozwoli ich użytkownikom na poprawne wykonanie doju, zadba o zdrowie krów jak i wysoką jakość mleka.

Źródło: Stanisław Kacprzak, Lubuskie Aktualności Rolnicze, Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.lodr.pl, fot. sxc.hu