Czubatka, podobnie jak inne amatorskie rasy kur, przed laty miała znaczenie gospodarcze i uważana była za dobrą nioskę. W późniejszym czasie wyeliminowano ją z hodowli zastępując rasami i mieszańcami o lepszej produktywności. Jednak znaczna część tych kur nadal jest utrzymywana przez ludzi, którzy cenią je za unikatowość i niecodzienny wygląd. Paradoksalnie czubatka polska jest bardziej znana w gospodarstwach rolników w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Holandii i Czechach niż w sowim rodzimym kraju, w Polsce.
W ostatnich latach coraz częściej wielu polskich rolników i hodowców hobbystów utrzymuje czubatki polskie, a zakup ciekawie wyglądającej kury nie stanowi obecnie takiego problemu, z jakim spotkałby się nabywca jeszcze kilka lat temu.
W innych krajach Unii Europejskiej chów ras amatorskich jest o wiele bardziej upowszechniony, dlatego większość polskiego materiału rodzicielskiego pochodzi właśnie stamtąd. Czubatki polskie to jedne z najpiękniejszych ras drobiu z mnóstwem odmian barwnych (srebrne, wielbłądzie, białe, niebieskie, czarne, czerwone, pręgowane). Za ojczyznę czubatek uważa się Polskę, lecz duży wkład w prace hodowlaną włożyli Holendrzy, Turcy i Francuzi. Ich głowy oraz brody zdobi ogromny pióropusz piór. Kury te kiedyś nazywane Czubatkami Padewskimi znów zaczynają pojawiać się w Europie pod właściwą im nazwą.
Skąd pochodzą?
Powszechnie przyjmuje się, że kury czubate rozpoczęły podbój Europy z terenów południowej Rosji, a na nie z kolei pierwotne kury czubate przywędrowały z Azji w XIII wieku wraz z koczowniczymi ludami mongolskimi, których imperium w tamtym czasie rozciągało się od Pacyfiku po Morze Czarne.
Tę teorię wzmacnia fakt pokrewieństwa kur czubatych z kurami jedwabistymi, pochodzącymi z Chin. Polska XV, a zwłaszcza XVI wieku to największe państwo w ówczesnej Europie, którego granice sięgały Krymu. Kury czubate zostały przejęte przez Rusinów i w efekcie Unii Lubelskiej znalazły się w granicach Polski. Kraj był wówczas zasobny, bogaty i spokojny, a te czynniki sprzyjają zawsze rozwojowi stabilnej hodowli, chociaż praca hodowlana w tamtych czasach zapewne nie przypominała dzisiejszej, posiłkującej się wiedzą naukową.
XVI wiek w Polsce to okres tworzenia się magnaterii, przy czym największe majątki powstawały na kresach wschodnich, czyli tam, gdzie czubatki były dość popularne. Właściciele wielkich majątków często podróżowali, zabierając niejednokrotnie ze sobą zwierzęta, w tym kury. W ten sposób czubatki mogły trafić do Holandii i Włoch, gdzie prowadzono ich dalszą hodowlę.
![\"\"](\"/wp-content/uploads/files/Image/DSCN2803.jpg\")
Odmiany barwne
Czubatki występują w dwóch typach. Pierwsze są to ptaki standardowe, czyli duże, których masa ciała koguta wynosi od 2 do 2,5 kg , a kury od 1,5 do 2 kg. Z kolei kogut czubatki miniaturowej waży do 0,8 kg a kura do 0,7 kg. Czubatki standardowe znoszą rocznie od 100 do 140 jaj o wadze 50g w białej skorupie, a miniaturowe do 80 jaj o wadze 30 g również w białej skorupie. Głowa obydwu typów czubatek powinna być średniej wielkości z wypukłym ciemieniem, z którego wyrasta duży czub. Czub musi być duży, składający się z długich piór opadających na szyję i obie strony głowy. Czubatki nie posiadają na głowie grzebienia.
Oczy z kolei powinny być czerwone lub ciemne, zausznice małe i białe, a dzwonki średniej wielkości. Kark ptaków musi być średnio długi z opierzoną grzywą, a grzbiet szeroki w ramionach, zwężający się ku tyłowi i lekko wygięty. Ogon czubatek powinien być wysoko noszony, zwarty z długimi, pięknie zwisającymi piórami. Samica ma bardziej widoczny brzuch, a jej bardziej okrągły czub składa się z szerokich piór, zaokrąglonych na końcach. Czub kury ma kształt zbliżony do pełnej chryzantemy.
Istnieje wiele odmian barwnych czubatek. Białe czubatki posiadają czysto białą tonacje upierzenia bez żółtego nalotu, a dziób i nogi powinny mieć barwę od białej do niebiesko-szarej. Czubatki niebieskie charakteryzuje równomiernie rozłożona ciemno-niebieska barwa, niekiedy z ciemniejszym rysunkiem. Czub ptaka jest biały, a dziób i nogi ciemno-niebieskie. Czarne czubatki cechuje z kolei czarna barwa upierzenia z zielonym połyskiem i białym czubem. Nogi i dziób u tej odmiany barwnej są ciemno-niebieskie aż do czarnych.
Z kolei podstawową barwą czubatek cętkowanych jest kolor czarny, a na każdym piórku znajduje się szaro-niebieski rysunek. Czub jest biały, a dziób i nogi szaro-niebieskie. Kogut jest zawsze jaśniejszy od kury. Czubatki czarno-białe posiadają białe plamki równomiernie rozłożone po całym ciele, które jest czarne z zielonkawym połyskiem. U młodych kur plamki są bardzo małe, ale w drugim roku po wypierzeniu są decydowanie większe. Czub pozostaje biały, a dziób i nogi są czarne.
Kurnik dla czubatek
Czubatki są bardziej odporne na niekorzystne warunki środowiska niż np. brojlery kurze, ale chcąc je utrzymywać musimy pamiętać aby nie dopuścić do zamoczenia ich czuba. Dlatego w pomieszczeniach niedopuszczalna jest zbyt wysoka wilgotność, a na wybiegach obszary, na których utrzymuje się dość długo woda lub błoto. W przeciwnym wypadku kurze czuby pokrywają się warstwą kurzu, błota i innych zanieczyszczeń, co w konsekwencji doprowadza rolnika do ich usunięcia.
Z kolei czubatka bez czuba nie jest już tak atrakcyjna. Przeznaczamy dla nich widne kurniki, które czyścimy gruntownie co najmniej raz w miesiącu. Pamiętajmy, że podczas zimy kurnik brudzi się częściej, dlatego wymaga częstszego czyszczenia. W związku z utrzymaniem odpowiednich warunków mikroklimatycznych wysokość kurnika powinna wynosić około 2 m. Koniecznie w ścianach muszą znaleźć się otwory umożliwiające wentylację oraz chociaż jedno okno. Ściany kurnika warto ocieplić, co pozwoli na utrzymanie optymalnej temperatury podczas mrozów. Wnętrze budynku najlepiej raz do roku bielić wapnem, a cały kurnik odkazić 2% roztworem sody kaustycznej. W tym czasie ptaki przenosimy do innego pomieszczenia.
Jako ściółkę stosować możemy: słomę, wióry drzewne lub torf (odznacza się największą zdolnością pochłaniania wody). W kurniku zawsze powinna znajdować się grzęda, na tyle duża aby umożliwić ptakom spokojny sen. Pod ścianą ustawiamy skrzynie, wiklinowe kosze lub specjalnie skonstruowane budki, które posłużą ptakom do składania jaj. Średnio wystarcza jedno gniazdo na dwie nioski.
Bezpośrednio do kurnika powinien przylegać wybieg ogrodzony płotem o wysokości wynoszącej przynajmniej 1,60 m. Teren taki obsiewamy trawą i obsadzamy najlepiej krzewami owocowymi (porzeczki, agrest, borówki) oraz drzewami, które stworzą zaciszne miejsca. Tuż obok siatki warto również posadzić zimozielony żywopłot (świerk, żywotnik, sosna, jałowiec) który będzie dodatkowym utrudnieniem dla drapieżników (lis, kuna, psy, koty). Pamiętajmy, że czubatka poprzez swój bardzo rozbudowany czub nie jest w stanie dostrzec niebezpieczeństwa zbliżającego się z góry (kruk, jastrząb), dlatego w rejonach, gdzie występują licznie ptaki drapieżne i krukowate to kury te lepiej utrzymywać w wolierach lub na wybiegach gęsto obsadzonych rozłożystymi drzewami.
Na wybiegu możemy umieścić także kilka drewnianych daszków, pod którymi czubatki będą mogły schronić się podczas niepogody lub mocnego słońca. Dobrym rozwiązaniem w przypadku hodowli czubatek jest pobudowanie niedużej woliery, która powinna przylegać do kurnika i być całkowicie zadaszona. Ponadto nie powinna gromadzić się tam woda opadowa. W takiej wolierze ptaki bez problemu możemy utrzymywać cały rok bez obawy zamoczenia cennego czuba.
Co jedzą?
Czubatki można żywić dostępnymi mieszankami przeznaczonymi dla kur utrzymywanych ekstensywnie jak również sami możemy przygotowywać im odpowiedni pokarm. Kurom podajemy ziarno pszenicy, ześrutowane ziarno kukurydzy i jęczmienia, przekrojone na pół buraki półcukrowe i cukrowe, kapustę, sałatę, jarmuż, tartą marchew, gotowane ziemniaki, chwasty (mniszek lekarski, żółtnica, pokrzywa, komosa i in.), w mniejszych ilościach zielonki (koniczyna, trawa) i owoce (jabłka, gruszki). Karmidła powinny być zabezpieczone w ten sposób aby uniemożliwić kurom wchodzenie do nich i rozgrzebywanie paszy. Jeśli chodzi o poidła to uważa się, że najlepsze są poidła kropelkowe, dzięki którym notuje się najmniejsze straty wody. W kurniku musi znajdować się również pojemnik z drobnymi kamykami (gastrolity), które pozwolą kurom na lepsze trawienie pokarmu.
W Polsce przydomowy chów drobiu jest bardzo popularny, co stwarza niepowtarzalne możliwości utrzymywania czubatek. Spotyka się wiele ogłoszeń zarówno w prasie krajowej jak i zagranicznej o możliwościach zakupu właśnie tych ptaków. Również licznie powstające gospodarstwa agroturystyczne i ekologiczne sięgają właśnie po stare i oryginalne czubatki, jako urozmaicenie obejścia i źródło pozyskiwania ekologicznych produktów, czyli jaj i mięsa. Warto wiedzieć, że sprzedaż kilogram mięsa czubatek z krajach Europy zachodniej wynosi nawet 12 euro przy cenie 4 euro za kilogram mięsa standardowych brojlerów kurzych.
Tekst i fot.: Radosław Kożuszek, AR Poznań
