Dyrektywa narzuca obowiązek oczyszczania ścieków komunalnych, zobowiązując kraje członkowskie do budowania systemów odbioru ścieków oraz oczyszczalni. Definiuje trzy podstawowe metody oczyszczania: pierwotne (zazwyczaj ogranicza się do mechanicznego), wtórne (najczęściej biologiczne) i właściwe (zaawansowane metody usuwania substancji biogennych).
W Polsce realizacja dyrektywy ściekowej wdrażana jest poprzez Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK). Dokument ten stanowi wykaz aglomeracji, które muszą zostać wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków w terminach określonych w Programie. Jednym z efektów Programu jest systematyczne ograniczanie funkcjonowania oczyszczalni pozbawionych technologii biologicznego usuwania zanieczyszczeń ze ścieków komunalnych.
Czym jest „aglomeracja”?
„Aglomeracja” oznacza obszar, gdzie zaludnienie i/lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych albo do końcowego punktu zrzutu”.
Termin „aglomeracja” odnosi się przede wszystkim do obszaru o wystarczającej koncentracji, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych.
Tak więc obszar aglomeracji powinien obejmować pełne działki ewidencyjne gruntów, zaś granice aglomeracji powinny pokrywać się z zewnętrznymi granicami działek stanowiących najbardziej zewnętrzne części obszaru aglomeracji. Aglomeracja powinna obejmować cały obszar, na którym skupienie ludności jest odpowiednie do jej wyznaczenia, tym samym aglomeracja może obejmować obszar położony na terenie kilku gmin, jak również może być położona w granicach tylko jednej gminy(bądź jej części). Obszar i granice aglomeracji wyznacza się, uwzględniając wskaźnik koncentracji, zasięg systemu istniejącej sieci kanalizacyjnej oraz zasięg systemu planowanej do budowy sieci kanalizacyjnej. Granice aglomeracji mogą się również pokrywać z granicami zasięgu istniejącego zbiorczego systemu zbierania, w celu zapewnienia blisko 100% poziomu zbierania ścieków komunalnych siecią kanalizacyjną.
Źle wyznaczone strefy aglomeracji
Według Komisji Europejskiej zostały źle, w rozumieniu nie ekonomicznie wyznaczone strefy aglomeracji dla oczyszczalni ścieków, co w rezultacie dało nieekonomiczne ich wykorzystanie i zostały źle zaplanowane sieci kanalizacyjne obejmujące obszary o rozproszonej zabudowie. Dlatego ważne aby gminy wyznaczając granice aglomeracji wzięły pod uwagę zgodności z dyrektywą ściekową i prawidłowo wyznaczyły, lub zlikwidowały istniejące. Komisja także zarzuca niewystarczający stopień oczyszczania zrzucanych ścieków.
Z dniem 31.12.2020 r. upływa termin ważności aktów prawa miejscowego wyznaczających obszar i granice aglomeracji (uchwał lub rozporządzeń), które zostały podjęte na mocy przepisów uchylonej ustawy Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (art. 565 ust. 2 ustawy Prawo Wodne z dnia 20 lipca 2017 r.). Dlatego tez gminy obecnie są w trakcie aktualizacji granic.
Jedną z najistotniejszych kwestii przy wyznaczaniu aglomeracji jest wzięcie pod uwagę, że budowa nowej sieci kanalizacyjnej na obszarze aglomeracji z doprowadzeniem do oczyszczalni ścieków albo końcowego punktu zrzutu ścieków komunalnych powinna być uzasadniona ekonomicznie i technicznie, jak również powinien zostać osiągnięty odpowiedni wskaźnik koncentracji stałych mieszkańców aglomeracji i osób czasowo przebywających w aglomeracji na 1 km planowanej do budowy sieci kanalizacyjnej. Wskaźnik ten wynosi 120osób/km. Dopuszcza się budowę sieci kanalizacyjnej na obszarach o niższym wskaźniku koncentracji –nie mniejszym niż 90 osób/km sieci, ale tylko w przypadkach ściśle określonych w rozporządzeniu aglomeracyjnym (§ 3 ust.5). Zwrócić należy uwagę, że zgodnie z rozporządzeniem aglomeracyjnym, przy wyznaczaniu wskaźnika koncentracji nie wlicza się RLM z sektora przemysłowego.
Aglomerację może obsługiwać jedna lub kilka oczyszczalni ścieków komunalnych. Każda oczyszczalnia w aglomeracji musi być zdolna do oczyszczenia ścieków do poziomu określonego jak dla RLM aglomeracji. Oznacza to, że ścieki z całego terenu aglomeracji muszą być poddane oczyszczaniu w oczyszczalniach ścieków w stopniu zapewniającym ich oczyszczenie zgodnie z rozporządzeniem ściekowym, w tym zapewnić jakość ścieków oczyszczonych zgodnie z załącznikiem nr 3 i w określonym zakresie z załącznikiem nr 4 tego rozporządzenia.
W celu przeglądu dotychczas wyznaczonych granic i obszaru aglomeracji należy przeprowadzić analizy biorąc pod uwagę następujące parametry oraz elementy systemu zbierania i oczyszczania ścieków:
- punktem wyjścia dla określenia konieczności przeglądu wielkości aglomeracji jest ocena aktualnego stanu jej wyposażenia w system kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnię/ oczyszczalnie ścieków komunalnych konieczną do wybudowania; dlatego zakres nowej inwestycji jest ustalany przy spełnieniu warunku koncentracji określonego w rozporządzeniu aglomeracyjnym.
- oczyszczalnia ścieków –musi umożliwiać osiąganie parametrów ścieków oczyszczonych dla całego ładunku generowanego w aglomeracji w zależności od wielkości i wydajności, zgodnie z rozporządzeniem ściekowym.
- liczba RLM aglomeracji –obliczona na podstawie metody opisanej w definicji RLM aglomeracji, zgodnie z rozporządzeniem aglomeracyjnym.
- oszacowanie kosztów przewidywanych inwestycji dla zweryfikowanego obszaru aglomeracji.
Gmina zainteresowana wyznaczeniem, zmianą lub likwidacją aglomeracji, na podstawie art. 87 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2018r. poz. 2268) oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2019r. poz. 506.) przygotowuje projekt uchwały wyznaczającej, zmieniającej lub likwidującej aglomerację.
Szkody spowodowane silnymi opadami należy zgłosić do Urzędu Gminy
Jeżeli aglomeracja ma obejmować tereny położone w dwóch lub więcej gminach, właściwa do wyznaczenia aglomeracji jest rada gminy o największej równoważnej liczbie mieszkańców, zainteresowane gminy muszą jednak zawrzeć stosowne porozumienie. Wyznaczenie aglomeracji następuje po uzgodnieniu przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z wodami Polskimi (właściwy dla gminy wiodącej Zarząd Zlewni), a w zakresie obszarów objętych przynajmniej jedną formą ochrony przyrody, o której mowa w art. 6 formy ochrony przyrody ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 1 tej ustawy –z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
Zgodnie z rozporządzeniem aglomeracyjnym podstawę wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji stanowią:
- studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
- miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego;
- ramowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego związku metropolitalnego;
- decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;
- pozwolenia na budowę w zakresie gospodarki wodnej;
- zgłoszenia budowy, budowli oraz obiektów liniowych w zakresie gospodarki wodnej, wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych,;
- programy funkcjonalno-użytkowe.
Należy pamiętać, że nie można zlikwidować aglomeracji posiadających i sieć kanalizacyjną, do której podłączonych jest przynajmniej 2000 RLM. Takie aglomeracje są zgodne z definicją aglomeracji. Dotyczy to również aglomeracji, które uzyskały dofinansowanie na inwestycje w ramach KPOŚK, zobowiązując się tym samym do spełnienia wymogów dyrektywy 91/271/EWG. Ponadto nie jest wystarczającym powodem dla likwidacji aglomeracji brak środków finansowych na realizację inwestycji na jej terenie.
Kolejny zarzutem Komisji Europejskiej jest niewystarczający stopień oczyszczania ścieków. Dlatego też oczyszczalnie ścieków muszą zweryfikować stopień oczyszczania i wprowadzić konieczne zmiany technologiczne. Najczęściej dotyczące oczyszczania wtórnego.
Jeśli Polska jako kraj nie spełni wymogów dyrektywy ściekowej, to mogą zostać nałożone na Polskę kary finansowe. Wstępna estymacja wg informacji MGMiŻŚ wysokości kary dla Polski, w takim zakresie jaki został ujęty przez Komisję w opinii, wynosi 549 min EUR w formie ryczałtu oraz 522,18 min EUR opłaty okresowej (półrocznej). Oznacza to, iż w przypadku wyroku w takim zakresie, kara za okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2020 r. może wynieść ok. 5,22 mld EUR opłaty okresowej oraz wspomniane 549 mln EUR w formie ryczałtu. Są to znaczące finansowo kary nasz kraj może zapłacić.
Źródło: MGMiŻŚ, PGW WP, NFOŚiGW.
WIR
