Dobrostan a techniczne wyposażenie produkcji zwierzęcej

Wyniki produkcyjne w chowie zwierząt inwentarskich stanowią efekt złożonego zbioru czynników, wśród których – obok wysokiej jakości pasz i starannej opieki weterynaryjnej – istotną rolę pełnią warunki utrzymania zwierząt.

Warunki utrzymania zwierząt inwentarskich przekładają się na ich komfort, samopoczucie i bezpieczeństwo, które odzwierciedlają poziom osiąganego przez zwierzęta dobrostanu. Doskonalenie dobrostanu bezsprzecznie zalicza się do priorytetowych aspektów wdrażania nowoczesnych technologii produkcji zwierzęcej w gospodarstwach.

Stworzenie zwierzętom komfortowych warunków w pomieszczeniach inwentarskich wymaga zwrócenia uwagi na techniczne wyposażenie budynków dla zwierząt. Odpowiednio dobrana infrastruktura techniczna i jej umiejętne wykorzystanie zaliczają się bowiem do kluczowych ogniw gwarantujących spełnienie wymagań zwierząt w zakresie warunków środowiskowych i bezpieczeństwa. Można to wyjaśnić na przykładzie produkcji bydła mlecznego.

Obowiązujące standardy jednoznacznie precyzują, że wysoki poziom dobrostanu bydła mlecznego osiąga się poprzez stworzenie zwierzętom warunków, które:

• ograniczają ryzyko pojawienia się urazów i uszkodzeń ciała, cierpień i uszczerbku zdrowia;
• zapewniają swobodę ruchu, w szczególności zaś kładzenia się, wstawania i leżenia;
• umożliwiają wzrokowy kontakt z innymi zwierzętami.

Ponadto, poszczególne technologie chowu muszą zapewniać to, by zwierzęta były wolne od głodu, pragnienia, niedożywienia, stresu, strachu i cierpienia. Stąd, konieczne jest przestrzeganie określonych zasad postępowania ze zwierzętami. Bydłu mlecznemu zapewnia się stały dostęp do wody i paszy.

Istotne jest zainstalowanie w pomieszczeniach inwentarskich określonego wyposażenia, w tym stałego lub przenośnego oświetlenia umożliwiającego kontrolę i doglądanie zwierząt gospodarskich o każdej porze w ciągu doby. Obowiązkowe doglądanie zwierząt powinno być przeprowadzane co najmniej raz dziennie.

Szczegółowe wymagania dotyczące oświetlenia pomieszczeń inwentarskich dla bydła uwzględniają dostosowanie natężenia oświetlenia do danej grupy zwierząt i miejsca, w którym ta grupa jest przetrzymywana (np. porodówki, stanowiska zabiegowe i hale udojowe).

Pomieszczenia dla zwierząt gospodarskich, ich wyposażenie oraz sprzęt używany w chowie powinny być wykonane z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia zwierząt oraz nadających się do czyszczenia i dezynfekcji, które przeprowadza się z określoną częstotliwością. Przykładowo, odchody zwierząt oraz niezjedzone resztki pasz usuwa się z pomieszczeń gospodarskich z taką częstotliwością, aby uniknąć wydzielania się nieprzyjemnych woni, zanieczyszczenia paszy lub wody oraz zabezpiecza się je przed muchami i gryzoniami.

Wyposażenie i sprzęt przeznaczone do karmienia i pojenia zwierząt gospodarskich wykonuje się i umieszcza w sposób minimalizujący możliwość zanieczyszczenia paszy lub wody oraz ułatwiający bezkonfliktowy dostęp zwierząt do paszy i wody.

Stan techniczny wyposażenia i sprzętu w pomieszczeniach inwentarskich dla zwierząt gospodarskich sprawdza się co najmniej raz dziennie, a wykryte usterki niezwłocznie usuwa.

W pomieszczeniach inwentarskich dla zwierząt gospodarskich obieg powietrza, stopień zapylenia, temperatura, względna wilgotność powietrza i stężenie gazów powinny być utrzymane na poziomie nieszkodliwym dla zwierząt.

Stworzenie określonych warunków mikroklimatycznych w pomieszczeniach inwentarskich dla bydła mlecznego nasuwa potrzebę kierowania się szeregiem zasad przy projektowaniu wentylacji, w tym bezpośrednio związanych z komfortem zwierząt. Do najważniejszych z nich zalicza się odpowiedni dobór intensywności przepływu powietrza, a także możliwość ograniczenia szkodliwych dla zwierząt przeciągów.

Duże znaczenie dla komfortu zwierząt wykazuje także odpowiednie zaprojektowanie infrastruktury ciągów komunikacyjnych, w tym korytarzy i bramek przejściowych w oborze, a także drzwi na wybiegi, które powinny umożliwiać bezkolizyjne przemieszczanie się bydła.

Właściwy dobór parametrów (wysokości, prześwitów, wytrzymałości) wyposażenia technicznego obory dotyczy również przegród technologicznych, w tym: drabin paszowych, przegród stanowisk legowiskowych i innych. Ograniczenie dostępu do paszy (w wyniku nieprawidłowo dobranej wysokości żłobu lub szerokości drabin paszowych w stosunku do liczby zwierząt w kojcu), a także ograniczenie swobody kładzenia się i wstawania (w efekcie niewłaściwie dobranej długości wiązań lub rozmiarów stanowisk legowiskowych), zaliczają się do typowych przykładów dyskomfortu zwierząt, prowadzącego do pojawiania się stresu i pogorszenia dobrostanu.

Techniczna infrastruktura wyposażenia gospodarstwa, stanowiąca o możliwości mechanizowania procesów produkcji zwierzęcej, zalicza się do istotnych ogniw ograniczających nakłady pracy i uciążliwość obsługi zwierząt. Mechanizacja powinna być jednak wdrażana racjonalnie, stawiając na równi korzyści personelu obsługującego stado, jak i samych zwierząt.

dr inż. Marek Gaworski
Katedra Organizacji i Inżynierii Produkcji
SGGW w Warszawie

Źródło: Nowa Wieś Europejska wyd.101