Specjalizacja gospodarstw w kierunku produkcji mleka spowodowała liczne zmiany w żywieniu bydła mlecznego. Coraz wyższy potencjał genetyczny krów oraz gwałtowny wzrost wydajności ma swoje odzwierciedlenie w nowych rozwiązaniach dotyczących żywienia. Odpowiednio zbilansowana dawka, która pokrywa zapotrzebowanie krów na wszystkie składniki, witaminy i związki mineralne to warunek uzyskania satysfakcjonujących efektów ekonomicznych w hodowli.
Tradycyjne żywienie już nie wystarcza. Hodowcy zdają sobie sprawę, że muszą zastosować takie produkty w żywieniu, które będą ograniczać występowanie chorób metabolicznych, podnosić wskaźniki rozrodu i poprawiać wydajność. Dlatego też nieuniknione jest zastosowanie specjalistycznych dodatków paszowych, które kosztują, ale pozwalają podnieść zysk od krowy, jaki jest uzyskiwany w gospodarstwie.
Wykorzystanie energii i białka zawartego w dawce żywieniowej możliwe jest tylko poprzez odpowiednie zbilansowanie potrzeb mineralno-witaminowych, specyficznych dla każdego systemu żywienia. Witaminy, makro i mikroelementy są obok energii i białka czynnikami, które są niezbędne do życia i decydują o wzroście, kondycji, rozrodzie zwierząt oraz ich produkcyjności, tj. wyższej mleczności i zwiększonych przyrostach masy ciała.
W sprzedaży mamy do wyboru szereg dodatków paszowych oferowanych przez różne firmy. Jednak zakupując preparat, należy brać pod uwagę:
- Dla jakiej grupy krów ma być zastosowany?
- Czy dla krów w okresie: laktacji, zasuszonych, czy w okresie okołoporodowym?
Szczegółowe informacje dotyczące stosowania preparatów, zawartości poszczególnych komponentów i dawkowania, zawarte są na etykietach na opakowaniu.
Przedstawię kilka podstawowych składników zawartych w dodatkach paszowych, szczególnie zalecanych w profilaktyce i zaburzeniach metabolicznych w okresie okołoporodowym, zwłaszcza w prewencji ketoz. Syndrom ketozy w naszych warunkach zaczyna występować już w okresie wysokiej ciąży (9 miesiąc) oraz między 2, a 6 tygodniem laktacji. Klinicznie obserwujemy u krów utratę apetytu, przebieranie w korycie, zostawianie części paszy treściwej i kiszonki, przy większym spożyciu słomy i siana. Obniżająca się produkcja mleka powiązana jest z szybkim chudnięciem. Schorzenie kończy się nerwowymi oznakami, zaleganiem, a w końcu śmiercią.
Oto poszczególne dodatki paszowe i ich krótka charakterystyka:
- ß – karoten – traktowany jest jako dodatek poprawiający wskaźniki płodności, a przede wszystkim skuteczność unasieniania. Wpływa na skrócenie okresu międzyciążowego, jak również na częstotliwość występowania wczesnych poronień.
- DL – metionina – jest formą niechronioną i służy do budowy białka mikroorganizmów żwacza.
- Witamina E – reguluje przemiany węglowodanowe i tłuszczowe. Aktywizuje rozwój i ochronę ciąży, a także przemiany hormonalne, za które odpowiada przedni płat przysadki mózgowej.
- Niacyna (witamina PP) – bierze udział w reakcjach komórkowych dostarczających energii. Zwiększa syntezę białka w żwaczu, zmienia kierunek fermentacji w żwaczu na „propionową", zmniejsza rozkład tłuszczu ciała oraz stopień koncentracji ciał ketonowych we krwi. Niedobór niacyny w organizmie pojawia się w okresie niedoborów energetycznych. Najbardziej narażone są krowy w okresie okołoporodowym.
- Cynk (Zn) – jest pierwiastkiem niezbędnym do funkcjonowania ponad 20 enzymów, biorących udział w przemianie białkowej, tłuszczowej i hormonalnej. Niedobór cynku wywołuje schorzenie wymienia i racic, parakeratozę ścian żwacza, zaburzenia keratynizacji (np. strzyków), słabe libido, zniekształcenie płodów.
- Jod (J) – jest niezbędny do rozwoju systemu nerwowego w życiu płodowym. Jego niedobór obniża przemianę materii, upośledza funkcję gruczołów rozrodczych, wywołuje trudności zachodzenia w ciążę oraz zwiększoną śmiertelność noworodków, ronienia i obniżenie mleczności.
- Selen (Se) – bierze udział w wielu procesach przemiany materii. Pełni funkcję ochronną wobec witaminy E. Niedobór selenu wpływa na zaburzenia w rozrodzie krów mlecznych oraz rozwój płodu.
- Kobalt (Co) – jego rola wiąże się przede wszystkim z tworzeniem witaminy B12 syntetyzowanej przez mikroflorę żwacza. Ponadto jest składnikiem enzymów biorących udział w syntezie białek i kwasów nukleinowych. Niedobór kobaltu powoduje również zaburzenia w tworzeniu krwinek czerwonych, a także zaburzenia wzrostu, anemię, zapalenia skóry.
- Glicerol (Glikol) – w okresie okołoporodowym zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób przemiany materii. Stosowanie glikolu i gliceryny łagodzi skutki niedoboru energii w okresie okołoporodowym.
O celowości poniesienia wydatków na zakup dodatków paszowych i stosowania ich w żywieniu krów mlecznych przekonał się nie jeden hodowca z terenu gminy Lutocin.
I tak: Pan Piotr Paluszewski z Chraponi, utrzymując 25 krów mlecznych i zastępując je jałówkami cielnymi z zakupu z dużym dolewem krwi rasy Hf, jeszcze kilka lat wstecz, osiągał średnią wydajność ok. 4000 litrów mleka od krowy rocznie. Wprowadził do żywienia krów pasze pełnoporcjowe, zbilansowane pod względem zawartości energii, białka, makro i mikroelementów oraz witamin. Uzyskał efekt w wydajności mlecznej, średnio ok. 5750 litrów rocznie od sztuki. Ponadto, polepszyła się zdrowotność krów i skuteczność inseminacji.
Podobnych przykładów, gdzie tą drogą uzyskano poprawę efektów produkcyjnych, w tym także i finansowych, w gminie Lutocin jest więcej.
Źródło: Radosław Rogowski, Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.modr.mazowsze.pl
