Rok 2022 był kolejnym rokiem, w którym Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) wykonywała działania kontrolne, dofinansowywane przez Unię Europejską, najpierw w latach 2015-2020 jako Program Survey, a od 2021 r. jako Program SMP (Single Market Program).
Celem działań kontrolnych jest:
- ochrona terytorium Polski i Unii Europejskiej przed dotychczas niewystępującymi agrofagami szkodliwymi dla roślin,
- wczesne wykrywanie nowych zagrożeń fitosanitarnych,
- w przypadku wykrycia zagrożenia – podjęcie szybkich i skutecznych działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się agrofagów na inne obszary UE,
- podniesienie poziomu wiedzy o poszukiwanych agrofagach oraz wymiana doświadczeń pomiędzy państwami Unii Europejskiej,
- podniesienie świadomości w zakresie zagrożenia stwarzanego przez agrofagi.
Jednolite wytyczne dla wszystkich państw UE
Komisja Europejska określa dla wszystkich państw UE jednolite wytyczne dotyczące realizacji działań kontrolnych, w tym listę agrofagów, pod kątem których należy je wykonać. W zależności od roku działaniami kontrolnymi objęto od 25 agrofagów do 61 agrofagów (2015 – 28, 2016 – 25, 2017 – 32, 2018 – 30, 2019 – 37, 2020 – 39, 2021 – 61, 2022 – 60). Wzrost liczby agrofagów objętych kontrolami od 2021 r. wynika z nowych założeń dla Programu SMP i możliwości prowadzenia działań kontrolnych również pod kątem agrofagów wskazanych w Rozporządzeniu 2019/2072, których dotychczas nie notowano na terytorium UE.
W ramach monitoringu PIORiN:
- wykonuje oceny wizualne roślin, produktów roślinnych i przedmiotów w:
- lasach, parkach, ogrodach, sadach, na plantacjach towarowych,
- otoczeniu przejść granicznych,
- miejscach obrotu materiałem roślinnym,
- wykorzystuje pułapki wabiące owady,
- pobiera próby do badań laboratoryjnych oraz wykonuje takie badania.
W latach 2017 – 2022 w Polsce wykonano różną liczbę ww. działań kontrolnych. Od 2019 r., oprócz kontroli wizualnych, wykorzystuje się pułapki feromonowe dla następujących agrofagów – Anoplophora chinensis, Anoplophora glabripennis, Agrilus planipennis, Bursaphelenchus xylophilus, Popillia japonica oraz Spodoptera frugiperda, a liczba tych pułapek corocznie wzrasta. Szczegółowe dane dotyczące wykonywanych działań kontrolnych są przedstawiane na wykresach.
Co najczęściej wykrywano
W wyniku działań monitoringowych na przestrzeni tych lat, najczęściej wykrywano w bulwach ziemniaka bakterię Clavibacter sepedonicus (sprawcę bakteriozy pierścieniowej ziemniaka) w glebie nicienia – Globodera rostochiensis (mątwik ziemniaczany), a także zdarzały się pojedyncze wykrycia grzyba Synchytrium endobioticum (rak ziemniaka). We wszystkich przypadkach podjęto odpowiednie działania zwalczające, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.
Hurtownia stali jako kluczowy partner – w jakich branżach warto nawiązać współpracę?
Komisja Europejska pozytywnie oceniła realizację polskich programów w latach 2015-2021 i przyznała Polsce dofinansowanie w łącznej wysokości ponad 3 mln EUR. Zmniejszona kwota dofinasowania w 2021 r. wynika z ograniczonych środków finansowych na poziomie Unii Europejskiej dla wszystkich państw członkowskich. Ostateczna wysokość dofinansowania Programu SMP w 2022 r. będzie ustalona przez Komisję w oparciu o sprawozdanie za rok 2022, które GIORiN złożył w maju 2023 r. (wartość Programu ponad 830 tys. EUR).
