Grzyby Trichoderma

Właściwości grzybów Trichoderma są bardzo wszechstronne, dlatego mogą one być wykorzystywane zarówno w przemyśle jak i w rolnictwie. Enzymy produkowane przez te grzyby wykorzystywane są np. w przemyśle tekstylnym do zmiękczania tkanin, w przemyśle spożywczym do poprawy ekstrakcji i klarowania soków owocowych lub ulepszania pieczywa. W rolnictwie grzyby Trichoderma są głównie wykorzystywane do ochrony i poprawy wzrostu roślin uprawnych. Ich działanie polega m.in. na: a/ intensywnej produkcji enzymów litycznych, która jest związana ze zdolnością Trichoderma do pasożytowania innych grzybów, w tym chorobotwórczych dla roślin; b/ produkcji antybiotyków, c/ wspomaganiu wzrostu roślin; d/ wzbudzaniu mechanizmów obronnych w roślinach. 

Zespoły naukowców z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Uniwersytetu Łódzkiego podjęły się opracowania technologii produkcji preparatów z grzybami Trichoderma do zastosowania w integrowanej uprawie warzyw oraz do utylizacji odpadów organicznych z gospodarstw rolnych i przemysłu rolno-spożywczego. Badania pt. „Polskie szczepy Trichoderma w ochronie roślin i zagospodarowaniu odpadów organicznych” są prowadzone od 2010 r. i są współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.

Pomimo, iż nieliczne preparaty, głównie produkcji zagranicznej, są obecne na rynku, zespół badaczy proponuje innowacyjne rozwiązania takie jak:

1/ wykorzystanie mieszanek kilku izolatów Trichoderma o różnych lecz komplementarnych mechanizmach działania, co ma zapewnić dobrą skuteczność i stabilność;

2/ produkcję preparatów Trichoderma z wykorzystaniem odpadów organicznych;

3/ zastosowanie Trichoderma do utylizacji odpadów rolnych m.in. do przyspieszania ich kompostowania i poprawy stanu sanitarnego uzyskanych kompostów.

Pożyteczne izolaty, tak powszechnych w naturze Trichoderma, są poszukiwane wśród grzybów izolowanych z kompostów, z polskich gleb uprawnych oraz z korzeni roślin warzywnych. Działanie tych izolatów jest badane według systemu „AMOR”, który został opracowany specjalnie na potrzeby projektu. System „AMOR” służy do selekcji grzybów o cechach najbardziej predysponujących je do wykorzystania w preparatach. Prowadzone są też badania nad możliwością stosowania aktywnych szczepów Trichoderma wraz ze zmniejszonymi dawkami fungicydów lub naprzemiennie w celu ograniczenia zużycia pestycydów. Opracowywane są kompozycje odpadowych materiałów z przemysłu rolno-spożywczego, które będą służyły jako nośnik Trichoderma i jednocześnie jako nawóz organiczny poprawiający strukturę gleby i stan odżywienia roślin warzywnych. Równocześnie przygotowywana jest technologia produkcji i przechowywania zarodników konidialnych Trichoderma, znów w oparciu o organiczne odpady, które to zarodniki będzie można wykorzystywać jako zaprawy nasienne lub do oprysku nadziemnych części roślin w trakcie uprawy. Z kolei zarodniki grzybów wykazujących zdolności do przyspieszania rozkładu materii organicznej będą stosowane w procesie kompostowania resztek pożniwnych.

Skuteczność preparatów z Trichoderma będzie badana w doświadczeniach polowych i szklarniowych w uprawach różnych gatunków warzyw. Oceniany będzie wpływ stosowanych preparatów na strukturę i zasobność gleby w składniki odżywcze oraz zdolność roślin do ich pobierania, stan odżywienia i zdrowotność warzyw w czasie wegetacji, plonowanie roślin oraz jakość plonu i jego przydatność do przechowywania. Badany będzie również stopień ryzyka związany z użyciem preparatów z wybranymi grzybami Trichoderma oraz ich wpływ na środowisko.

 Do tej pory wyselekcjonowano kilka szczepów Trichoderma o właściwościach wskazujących na możliwość ich wykorzystania w uprawach m.in. ze względu na zdolności do stymulacji wzrostu roślin i wzbudzanie w nich odporności na warunki stresowe. Szczególnie interesujące są wyniki wskazujące na potencjał niektórych szczepów Trichoderma do eliminacji form przetrwalnych grzybów chorobotwórczych z gleby, które są bardzo trudne do zniszczenia i mogą powodować znaczne straty w plonach.

Więcej informacji o prowadzonych badaniach oraz grzybach Trichoderma można znaleźć na stronie www.iwarz.pl/trichoderma.

Dr Magdalena Szczech,Pracownia Mikrobiologii, Instytut Ogrodnictwa
Oddział Warzywnictwa, Skierniewice