Grunty gorszej klasy mają duży potencjał, jeżeli chodzi o produkcję bioenergii z biomasy oraz minimalizację konkurencji między uprawami hodowanymi na żywność oraz na paliwa.
Nadal brak jest jednak precyzyjnych definicji i metod oceny dotyczących wyboru gruntów gorszej klasy do produkcji biomasy oraz obliczania ich potencjału.
Finansowany przez UE projekt SEEMLA miał na celu stworzenie odpowiednich innowacyjnych strategii użytkowania gruntów na rzecz zrównoważonej produkcji energii z roślin uprawianych na gruntach gorszej klasy, przy jednoczesnej poprawie ogólnych usług ekosystemowych.
„Naszym celem było zrównoważone wykorzystanie biomasy z gruntów gorszej klasy, która nie jest wykorzystywana do produkcji żywności i pasz i nie stanowi zagrożenia dla środowiska”, mówi koordynator projektu Diego Piedra-Garcia.
Nowatorskie podejście do wykorzystania gruntów gorszej klasy w produkcji biomasy
W projekcie SEEMLA zastosowano podejście wykorzystujące zintegrowany zestaw kryteriów biofizycznych w celu określenia stopnia pogorszenia klasy gruntów i oceny ich potencjału w zakresie produkcji biomasy na potrzeby bioenergii.
Podejście przeszło testy pilotażowe w Niemczech, Grecji i na Ukrainie, gdzie na gruntach gorszej klasy uprawiano różne rośliny bioenergetyczne. Propozycje i informacje zwrotne od regionalnych zainteresowanych stron, takich jak rolnicy i leśnicy, przyczyniły się do udoskonalenia podejścia oraz podniesienia świadomości na temat lokalnych łańcuchów dostaw.
Partnerzy projektu ocenili dostępność i przydatność gruntów gorszej klasy jako alternatywnych miejsc produkcji zasobów odnawialnych. Ocenili również stopień pogorszenia klasy gruntów przy użyciu narzędzia oceny jakości gleb Müncheberg w celu określenia żyzności gleby.
Metoda ta doprowadziła do opracowania narzędzia w postaci systemu informacji geograficznej (GIS), który mapuje grunty gorszej klasy w całej Europie, oraz aplikacji internetowej, która pomaga w identyfikacji i wykorzystaniu tych gruntów do produkcji biomasy.
Naukowcy opracowali kryteria i wskaźniki pogorszenia klasy gruntów w oparciu o wskaźnik oceny jakości gleb oraz zastosowali metody oceny jakości gleb do narzędzia GIS w celu oceny dostępności gruntów gorszej klasy w Europie. W celu zaproponowania odpowiednich gatunków roślin uprawnych uczeni stworzyli katalog roślin bioenergetycznych odpowiednich do uprawy na gruntach gorszej klasy i włączyli go do tego narzędzia. Internetowy kalkulator oceny jakości gleb mierzy stopień pogorszenia klasy gruntów na danej działce z uwzględnieniem powyższych kryteriów i wskaźników.
Uzasadnienie środowiskowe i społeczno-ekonomiczne
Aby zadbać o trwałość aktualnie stosowanych praktyk, partnerzy projektu SEEMLA przeprowadzili szeroko zakrojoną ocenę środowiskową oraz ocenę społeczno-ekonomiczną. Uzyskane oceny zostały wykonane na przypadkach pilotażowych w Łużycach (Niemcy), Macedonii Wschodniej i Tracji (Grecja) oraz Winnicy, Połtawie, Wołyniu i Lwowie (Ukraina). Pozwoliły one na poznanie zalet i wad gruntów gorszej klasy w zakresie produkcji bioenergii.
Zespół zidentyfikował, wdrożył i ocenił również najlepsze praktyki produkcji biomasy na gruntach gorszej klasy. Następnie scenariusze dobrych praktyk przekazywano interesariuszom sektora słabo wykorzystywanych gruntów gorszej jakości w ramach takich wydarzeń, jak warsztaty i konferencje.
Wreszcie, ocena polityki UE i krajowych instrumentów polityki trzech państw docelowych doprowadziła do powstania zaleceń dotyczących bezpośrednich zmian polityki. Te konkretne propozycje uważa się za niezbędne dla rozwoju spójnej unijnej polityki w zakresie produkcji bioenergii z gruntów gorszej klasy. Przewodnik dla rolników przedstawia kierunki zrównoważonego wykorzystania gruntów gorszej klasy do produkcji bioenergii.
„W projekcie SEEMLA pomyślnie zademonstrowano zrównoważone wykorzystanie produkcji biomasy oraz przekonano kluczowe zainteresowane strony o potencjale gruntów gorszej klasy, tworząc narzędzia do użytkowania gruntów i podnosząc świadomość na temat tego niedocenianego zasobu”, podsumowuje Piedra-Garcia.
„Właściciele gruntów i rolnicy będą mogli rozwijać nową gałąź lokalnej gospodarki, ponieważ energia produkowana w wyniku wykorzystania gruntów gorszej klasy będzie używana na poziomie regionalnym”.
Kamila Szałaj
