Komisja Europejska zaleciła uwzględnienie celów unijnego Zielonego Ładu w krajowych planach strategicznych w ramach wspólnej polityki rolnej – podaje EURACTIV.pl. Jakie są konkretne oczekiwania KE wobec państw członkowskich w tym zakresie?
W piątek (18 grudnia) Komisja Europejska opublikowała zestaw zaleceń, które posłużą państwom członkowskim w opracowaniu własnych krajowych planów strategicznych tworzonych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR).
Jak wyjaśnia KE, wydane zalecenia „mają pomóc państwom członkowskim w opracowaniu planów strategicznych WPR poprzez określenie kluczowych obszarów, na których każde z nich powinno się skoncentrować, aby zapewnić osiągnięcie celów WPR oraz przyczynić się do realizacji celów Zielonego Ładu”.
„Celem jest zapewnienie, by państwa członkowskie w pełni wykorzystywały przyszłą WPR i jej instrumenty do wspierania rolników w przechodzeniu na bardziej zrównoważone systemy produkcji żywności, przy jednoczesnym uwzględnieniu ich lokalnych warunków i potrzeb”, wskazano. Komisja zapewnia, że będzie wspierać państwa w tym procesie.
Wśród rekomendacji ważną rolę odgrywają kwestie związane ze środowiskiem. Komisja stanowczo rekomenduje, aby krajowe plany zostały oparte o założenia Europejskiego Zielonego Ładu. Jest to część działań UE zmierzających do podporządkowania walki z kryzysem klimatycznym przez większość obszarów wspólnej polityki.
Na czym polegają zalecenia?
W opublikowanych zaleceniach Komisja Europejska przedstawia analizę sektora rolnego i obszarów wiejskich każdego z 27 państw członkowskich UE w odniesieniu do celów Europejskiego Zielonego Ładu.
Cele te zakładają ograniczenie do 2030 r. o połowę wykorzystania pestycydów w produkcji, ograniczenie o co najmniej jedną piątą stosowania nawozów, jak również redukcję o połowę sprzedaży środków przeciwdrobnoustrojowych stosowanych u zwierząt gospodarskich i w akwakulturze. Ponadto jedna czwarta użytków rolnych ma zostać przeznaczona na uprawy ekologiczne. Dodatkowo założenia obejmują zapewnienie w 100 proc. dostępu do szybkich sieci szerokopasmowych na obszarach wiejskich.
W planach strategicznych WPR państwa członkowskie będą zobowiązane do opracowania strategii interwencji, wyjaśniając, w jaki sposób wykorzystają instrumenty WPR do osiągnięcia jej celów z uwzględnieniem celów Zielonego Ładu.
Jak wskazuje Komisja, zalecenia same w sobie nie są prawnie wiążące, ale zostaną one wykorzystane przez KE jako ważny dokument referencyjny przy ocenie planów WPR w trakcie procesu zatwierdzania, opartym na kryteriach określonych w przyszłym rozporządzeniu w sprawie planów strategicznych WPR.
Zmiany klimatu a rolnictwo
Komisja Europejska w zestawie swoich zaleceń zwraca uwagę, że postępujące zmiany klimatu i spadek bioróżnorodności mają szczególny wpływ na sektor rolny. Podkreśla, że jednym ze skutków zmian zachodzących w środowisku są gwałtowne zjawiska i katastrofy naturalne, takie jak susze, nawałnice, powodzie, które w oczywisty sposób przekładają się na znacząco mniejsze plony. Podobne konsekwencje powodują epidemie chorób roślin i zwierząt oraz szkodniki. Zapobieganie wszystkim tym zjawiskom, jak wskazuje Komisja, wymaga pilnych działań w zakresie walki z kryzysem klimatycznym.
W kontekście ochrony środowiska ogromne znaczenie mają lasy. KE zaznacza, że ich powierzchnia w UE zwiększa się i obecnie wynosi 45 proc. całego terytorium Unii. Mimo to, jak wskazuje, lasy znajdują się „pod rosnącą presją” z powodu zmian klimatu, a także działalności człowieka, w tym wyludniania się obszarów wiejskich, słabego zarządzania, rozdrobnienia na skutek zmian w charakterze zagospodarowania danych obszarów. Nie należy zapominać też o rosnącym popycie na drewno i inne produkty z niego wytwarzane (np. papier), jak również o rozwoju infrastruktury. KE wskazuje na konieczność zwiększania terytorium obszarów leśnych, ale także poprawy ich stanu, przypominając, że odgrywają one kluczową rolę z punktu widzenia bioróżnorodności, ale także unijnych celów neutralności klimatycznej.
Komisja wspomina również o szkodliwym amoniaku, którego emisja w znacznym stopniu pochodzi z rolnictwa. Jego obecność przyczynia się do poważnego zanieczyszczenia powietrza. KE ostrzega, że emisja amoniaku w niektórych państwach członkowskich rośnie, a na części obszarów przekracza dopuszczalne normy. Jeszcze innym problemem jest ubożenie gleb na skutek erozji, kompakcji, zasolenia, wysuszenia gleby, a także zmniejszającej się bioróżnorodności.
Dla środowiska wodnego największym zagrożeniem jest natomiast zanieczyszczenie azotanami. Jak podkreślono, na wielu obszarach nadmierne wykorzystanie azotu i fosforu w obornikach i nieorganicznych nawozach sztucznych (także w pestycydach) przyczynia się do większego zanieczyszczenia wody i powietrza oraz spadku bioróżnorodności. Ponadto KE wskazuje, że niektóre miejsca zmagają się z niedoborem wody w konsekwencji wykorzystania dużej ilości wody do celów rolniczych.
Rozpoczęto konsultacje społeczne dla Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2021-2027
Co Komisja rekomenduje państwom w zakresie Zielonego Ładu?
Redukcja emisji gazów cieplarnianych
Podobnie jak w innych obszarach polityki, Komisja Europejska zwraca szczególną uwagę na konieczność ograniczenia w rolnictwie emisji gazów cieplarnianych, co, jak wskazuje, jest kluczowe w osiągnięciu przez UE ustalonego przed rokiem celu neutralności klimatycznej do 2050 r., a także podjętego w ubiegłym tygodniu zobowiązania do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. do 2030 r., w porównaniu do poziomu z 1990 r.
„Podczas gdy Unia Europejska wyznacza sobie coraz ambitniejsze cele redukcji emisji, proces ten w sektorze rolnictwa w ostatnich latach znajdował się w fazie stagnacji, a w wielu krajach emisja nawet wzrosła – czy to w obszarze hodowli zwierząt, czy uprawy ziemi”, zwraca uwagę Komisja.
KE zaleca wszystkim państwom członkowskim redukcję emisji gazów cieplarnianych także w sektorze rolnym, zwłaszcza w hodowli zwierząt oraz gospodarowaniu glebami. Wskazuje przy tym, by korzystać z wymiany wiedzy i technologii, aby uczynić produkcję rolną bardziej zrównoważoną i nowoczesną.
Sekwestracja CO2
W zaleceniach podkreślono również niewykorzystany potencjał sekwestracji (wyłapywania, tj. wychwycenia CO2 ze spalin, przetransportowaniu na składowisko i zdeponowaniu tak, aby uchronić go przed dostaniem się do atmosfery) dwutlenku węgla oraz konieczność ochrony gleb bogatych w węgiel, na przykład torfowisk i terenów podmokłych. W przypadku tych typów gleb Komisja zwraca uwagę na tendencję spadkową sekwestracji w ostatnich latach.
„Komisja wspiera i zaleca rozwój upraw sprzyjających pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebę jako nowego modelu biznesowego dla rolników”, zaznaczono w oświadczeniu towarzyszącym zaleceniom.
Inne zalecenia
Komisja sugeruje działania na rzecz bardziej wydajnego gospodarowania składnikami pokarmowymi oraz bardziej precyzyjnego wykorzystania środków ochrony roślin. Celem jest redukcja wykorzystania pestycydów oraz innych nawozów sztucznych oraz rozwinięcie alternatywnych metod ochrony roślin. Konieczne w uprawie ziemi jest również wypracowanie bardziej efektywnych metod nawadniania, tak, aby nie powodować niedoboru wody na danym obszarze.
KE rekomenduje także zmiany na polu zarządzania hodowlą zwierząt i gospodarowania obornikiem. Innym koniecznym rozwiązaniem jest zdaniem KE lepsza synergia między sektorami hodowli zwierząt gospodarskich, upraw i leśnictwa.
Nie tylko WPR, czyli jak inne fundusze łączą rolnictwo z celami Zielonego Ładu?
Komisja Europejska przypomina jednak, że działania w ramach WPR nie są jedynym narzędziem, jakie może przyspieszyć wdrożenie transformacji ekologicznej w obszarze rolnictwa.
Duże znaczenie dla osiągnięcia założeń Zielonego Łady będą miały także program Horyzont Europa oraz proponowana misja UE w zakresie zdrowej gleby i żywności. Jak podkreślono, obie te inicjatywy będą ukierunkowane na finansowanie badań naukowych i innowacji w dziedzinie żywności i rolnictwa.
Działania te w konsekwencji umożliwią bądź ułatwią opracowanie narzędzi i praktyki na rzecz zrównoważonego rolnictwa i lepszego gospodarowania zasobami naturalnymi.
