Metody nawadniania ziemniaków na przykładzie Farm Frites Poland

Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na wzrost ziemniaków jest woda. Od kilku lat w okresie wegetacyjnym opadów jest zbyt mało, aby wegetacja przebiegała bez zakłóceń. Zdarzają się okresy suszy, w czasie których wzrost bulw jest zatrzymany, a po obfitych deszczach następuje przyspieszenie wzrostu i bulwy mogą pękać lub pojawia się wtórny wzrost, bulwy są niekształtne, występują przewężenia, lalkowatość. Występowanie tych problemów na bulwach pogarsza wartość surowca przeznaczonego na frytki, a nawet dyskwalifikuje go ze względu na brak wartości przetwórczej.

Stacja monitoringu wody DACOM
 

Jedynym sposobem na uniknięcie tych problemów jest nawadnianie plantacji. Nawadnianie uniezależnia rolnika od zmiennych warunków atmosferycznych panujących w czasie wegetacji. Natomiast utrudnieniem dla plantatorów jest możliwość wystąpienia opadów po nawadnianiu, co może spowodować okresowe zalania, szkodliwe dla rosnących ziemniaków. Trzeba więc mieć na uwadze, że w naszych warunkach klimatycznych, nawadnianie jest bardzo ważnym zabiegiem, lecz jego rola polega jedynie na uzupełnianiu naturalnych opadów. Należy śledzić przebieg pogody oraz jej prognoz i starać się  przewidywać zmiany, aby w odpowiednim momencie zastosować właściwą dawkę wody. Jeżeli spóźnimy się z nawadnianiem, to nie ograniczymy negatywnych zmian w bulwach. Z kolei zbyt wczesne rozpoczęcie nawadniania ograniczy rozwój systemu korzeniowego i w konsekwencji rośliny przy kolejnych wahaniach wilgotności gleby szybciej zwiędną i mocniej zareagują na suszę.

Zalecana wilgotność gleby w czasie wegetacji ziemniaków nie powinna być niższa niż 70 proc. polowej pojemności wodnej. Zatem nawadniając plantację należy dążyć do utrzymania potrzebnego roślinom poziomu wilgotności.

W praktyce ocena wilgotności gleby bez specjalistycznych narzędzi jest dosyć trudna i obarczona znacznym błędem. Posiadając odpowiednie doświadczenie można robić odkrywki glebowe, sprawdzać wysycenie wodą profilu glebowego do poziomu minimum 30-40 cm.

Kolejnym krokiem jest pobranie próbki gleby i uformowanie z niej kuli. Jeśli kula się nie rozpada to uznajemy, że wilgotność jest odpowiednia. Jest to dosyć kłopotliwa i bardzo subiektywna ocena. Dużo łatwiej posłużyć się urządzeniami do pomiaru wilgotności gleby.

W gospodarstwie FFP Dwa do oceny wilgotności wykorzystuje się czujnik mierzenia wilgotności zamontowany na stałe, dodatkowo wyposażony w miernik opadów i pomiar temperatury na dwóch głębokościach 15 i 30 cm. Urządzenie to rysuje nam ciągły wykres wilgotności gleby na czterech poziomach 0-10cm, 10-20 cm, 20-30cm, 30-40cm. Pozwala to precyzyjnie ocenić wilgotność i podjąć właściwa decyzję o terminie nawadniania, jak i wielkości dawki nawodnieniowej

Jeśli jesteśmy w stanie określić wilgotność gleby i widzimy, że obniża się, podejmujemy decyzję o podlaniu. Pojawia się kolejna niewiadoma, która musimy rozstrzygnąć to jest jaką dawkę wody użyć. Jest to zależne od następujących czynników:

• jaki mamy system nawadniania (podsiąkowe, kropelkowy, szpulowy, PIVOT),
• ile ha musi obsłużyć posiadane urządzenie,
• jakiej wydajności mamy pompy 
• ile mamy dostępnej wody.

System podsiąkowy. System podsiąkowy polega  na doprowadzeniu wody systemem rowów otaczających pole, która systemem drenarskim rozchodzi się wysycając ziemię. Tutaj ograniczeniem stosowania jest ukształtowanie terenu, który musi być bardzo płaski. Taki system stosowany jest przez naszych dostawców na Żuławach. W tym systemie, ilość nawadnianych hektarów zależy wyłącznie od posiadanych zasobów wody i musimy mieć możliwość zarówno podwyższenia jak i obniżenia poziomu wody.

Drugim systemem jest system kropelkowy. Jest to system bardzo dobry, polegający na podawaniu wody roślinom za pomocą perforowanych rurek rozłożonych wzdłuż rzędów bezpośrednio w pobliże korzeni. System rzadko stosowany na dużych obszarach ze względu na dużą pracochłonność i stosunkowo wysoki koszt. W bieżącym sezonie ma być, na próbę, zamontowany w Bobrownikach na farmie Farm Frites Poland Dwa. Przy tym systemie ilość obsługiwanych hektarów zależy od ilości posiadanego sprzętu nawodnieniowego i zabezpieczenia wody.

Czytaj także:
Zrównoważone zarządzanie glebą: zasobność w składniki mineralne
Uprawa ziemniaka a zrównoważone gospodarowanie glebą: zmianowanie

Deszczownia szpulowa

Kolejnym systemem jest system szpulowy, najbardziej popularny wśród naszych dostawców. W systemie tym możemy rozprowadzać wodę na polu dwoma sposobami: za pomoc armatki wodnej lub za pomocą lancy o szerokości np.30m, na której równomiernie rozmieszczone są zraszacze. Przy tym rodzaju podlewania nie występuje erozja, ponadto na rośliny woda spada bardzo łagodnie nie wywołując stresu. Jedynym ograniczeniem są przeszkody na polu, na przykład słupy elektryczne lub kępy drzew itp. Potrzeba też znacznie niższego ciśnienia, zatem można zastosować mniejsze pompy. Przy armatkach wodnych energia z jaką spada woda może powodować uszkodzenia roślin oraz powodować erozję gleby – szczególnie w przypadku pofałdowanych pól mogą tworzyć się okresowe zastoiny wody w zagłębieniach terenu. Woda musi być podawana pod dużym ciśnieniem, 8-9 atmosfer, aby doleciała na odległość 50 m. Minimalna wydajność pompy to 50-60m3/godz. W tym systemie jedno przejście nawadniania musi zabezpieczyć rośliny na minimum 5-7 dni w zależności od przypisanej powierzchni posiadanemu urządzeniu, dlatego dawka wody musi być taka, żeby wystarczyła do kolejnego podlania i powinna wynieść 15- 20 mm .

Nawadnianie systemem PIVOT. Jest to urządzenie umożliwiające jednym cyklem pracy nawodnić pole o powierzchni 60 ha. Ilość hektarów zależna jest od długości urządzenia. System ten polega na tym, że woda jest doprowadzana do centralnego miejsca na polu, do miejsca montażu nieruchomej części systemu, która stanowi jednocześnie jego oś obrotu. Z miejsca tego wyprowadzone jest ramię o długości 430 m z rozmieszczonymi  zraszaczami, za pomocą których rozlewana jest woda. Zaletą jest równomierność podlania i niska pracochłonność obsługi. Ograniczeniem jest wielkość i kształt pola i znajdujące się na polu przeszkody (tak jak przy systemie szpulowym z lancą). Dawka dzienna wody w tym systemie może być mała (5-7 mm), ponieważ kolejne podlanie możemy przeprowadzić bezpośrednio po zakończeniu poprzedniego, jest to uzależnione wyłącznie od odczytu wilgotności na posiadanych miernikach. Musimy mieć zabezpieczoną odpowiednią ilość wody lub studnię o odpowiedniej wydajności.

Wiesław Dzięciołowski, fot. FFP Dwa