O reformie WPR w Augustowie

W dniach 22 – 23 lutego 2012 r., odbywała się w Augustowie konferencja ministrów rolnictwa Estonii (przedstawiciel ministra), Litwy, Łotwy i Polski.

Rozmowy dotyczyły kluczowych elementów reformy WPR i były podzielone na dwie sesje.

W środę omówiono zmiany systemu płatności bezpośrednich po 2013 roku, a w czwartek poruszono kwestie rozwoju obszarów wiejskich oraz organizacji rynków rolnych w perspektywie do 2020 roku.

WPR odgrywa istotną rolę nie tylko w zakresie dostarczania żywności, lecz także zapewnia zrównoważoną ochronę środowiska i rozwój obszarów wiejskich. Uczestnicy spotkana chcą silnej i skutecznej WPR, finansowanej odpowiedniej wysokości środkami z budżetu UE. Nowe wyzwania wymagają solidarnego i uczciwego traktowania oraz równych warunków konkurencji.

Estonia, Litwa, Łotwa i Polska krytycznie oceniają zaproponowane przez Komisję Europejską alokacje na płatności bezpośrednie. Proponowany kształt płatności bezpośrednich prowadziłyby do utrzymywania nierówności w wysokości indywidualnego wsparcia pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi i zagrażałyby swobodnej konkurencji pomiędzy rolnikami z różnych krajów UE. Od momentu akcesji rolnicy z krajów bałtyckich otrzymują najniższe wsparcie bezpośrednie w Unii. Dlatego należy bezwzględnie odejść od obecnej alokacji opartej wyłącznie o historyczne poziomy produkcji rolnej. Propozycja KE nie spełnia tego warunku. Konieczna jest zmian dystrybucji środków pierwszego filara i oparcie jej o obiektywne kryteria, powiązane z celami, jakie są stawiane przed zreformowaną WPR.

Uczestniczący w spotkaniu przedstawiciele czterech państw podzielają ideę realizacji celów środowiskowych w polityce rolnej, uważają jednak, iż zaproponowane przez Komisję „zazielenienie” płatności bezpośrednich (tzw. komponent prośrodowiskowy) nie jest dobrym rozwiązaniem. Koncepcja ta pogłębiałaby nierówności w możliwości realizacji jednakowych w całej UE zadań przez rolników w poszczególnych krajach, ponieważ utrzymane byłby nadal różnice w stawkach płatności (wciąż wynikających z historycznych parametrów produkcji). Propozycja Komisji jest sprzeczna z dążeniem do uproszczenia WPR, pomija też możliwości osiągania dodatkowych efektów środowiskowych poprzez obecne instrumenty, takie jak zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance) oraz programy rolno-środowiskowe II filara WPR. Dla skutecznej realizacji celów środowiskowych, konieczne jest przede wszystkim pełne odejście od historycznych kryteriów ustalania stawek i krajowych kopert płatności bezpośrednich preferujących regiony i gospodarstwa o intensywnej produkcji rolnej.

Uczestnicy spotkania byli zgodni co do konieczności wzmocnienia finansowego II filara WPR na poziomie UE. Silny finansowo II filar jest potrzebny do wzrostu skuteczności i efektywności WPR w kontekście realizacji nowych wyzwań związanych z ochroną środowiska naturalnego, zarządzaniem ryzykiem, czy też zastosowaniem nowych technologii. Jest on także niezbędny do dalszych przekształceń strukturalnych, modernizacji na obszarach wiejskich oraz zapewnienia spójności społeczno-ekonomicznej w rozszerzonej UE. Spotkanie w Augustowie potwierdziło zbieżność w postrzeganiu przez cztery kraje sposobów dystrybucji wsparcia dla rozwoju obszarów wiejskich.

Uczestnicy augustowskiej konferencji są gotowi do dalszej współpracy na rzecz zmiany propozycji Komisji, aby doprowadzić do wyrównania warunków wsparcia rolników i osiągnąć faktyczne uproszczenie WPR.