Nawozy mineralne, w tym obornik, odgrywają coraz większe znaczenie nie tylko w rolnictwie ekologicznym, rolnictwie integrowanym, ale również w tradycyjnym, jako jeden z lepszych środków nawozowych.
Obornik określany jest jako nawóz naturalny, organiczny, składający się z mieszaniny kału i moczu zwierząt oraz ściółki. Uważany jest za nawóz uniwersalny, który zawiera wszystkie niezbędne w żywieniu roślin składniki pokarmowe, a ponadto substancję organiczną oraz bogatą mikroflorę, która pozytywnie wpływa na rozwój korzystnej flory bakteryjnej.
Znaczenie obornika i innych nawozów organicznych znacznie wzrosło za sprawą drogich nawozów mineralnych. Obornik nie jest w stanie zastąpić szybko działających nawozów mineralnych, ale może znacznie zmniejszyć nawozowe nakłady na produkcję. To najtańszy nawóz. Najlepiej go stosować jesienią i wskazana jest jego aplikacja pod zaplanowaną na wiosnę uprawę roślin okopowych. Coraz częściej rolnicy stosują obornik do nawożenia użytków zielonych. To zabieg pożyteczny i plonotwórczy, ale warunkiem jest, by był dobrze przefermentowany. Wartość i skład chemiczny obornika nie jest stały i zależy od wielu czynników. Przede wszystkim od gatunku, rodzaju żywienia i użytkowania zwierząt, sposobu produkcji, warunków przechowywania obornika oraz ilości i jakości stosowanej ściółki.
Obornik, to nie tylko składniki mineralne niezbędne w żywieniu roślin, ale też masa organiczna, z której w glebie w procesach przemian powstaje próchnica. Wzrost próchnicy w glebie to poprawa jej żyzności i urodzajności, zdolności chemicznej, fizycznej i biologicznej gleby, poprawa jej struktury, napowietrzania gleby oraz zdolności zatrzymywania wody i składników odżywczych. Wraz z obornikiem oprócz składników pokarmowych i masy organicznej wprowadzamy do gleby jeszcze całą pulę korzystnych mikroorganizmów, które przyczyniają się do poprawy biologicznej aktywności gleby poprzez rozwój odpowiedniej mikroflory glebowej. Obieg materii organicznej i jej rozkład do prostych związków chemicznych i składników pokarmowych, które następnie wykorzystywane są w żywieniu roślin, to zasługa drobnoustrojów glebowych.
Należy zaznaczyć, iż obornik jako nawóz wykazuje same zalety i korzyści tylko wtedy, kiedy stosowany jest w racjonalnych – odpowiednich dawkach. Zgodnie z zaleceniami Dobrej Kultury Rolniczej dawka nawozu naturalnego (obornik, gnojówka, gnojowica) na ha użytków rolnych w ciągu roku nie może przekroczyć 170 kg N/ha. Odpowiada to rocznej dawce obornika w ilości 40 ton na ha lub w dawce gnojowicy 45 m3 na ha/rok, co w przeliczeniu na obsadę zwierząt w gospodarstwie wynosi 1,5 sztuki dużej przeliczeniowej na ha UR. Ograniczenia, co do ilości stosowanych nawozów naturalnych zostały wprowadzone w celu ochrony środowiska, głównie ochronę gleb i wód przed zanieczyszczeniem azotem i fosforem, gdyż N i P oprócz cennych podstawowych właściwości plonotwórczych, stanowią potencjalne źródło zanieczyszczeń rolniczych gleb i wód.
Najlepszym terminem nawożenia obornikiem roślin i gleb jest wiosna, jednak dotyczy to gleb lekkich, natomiast na glebach ciężkich – zwięzłych, optymalnym terminem stosowania obornika jest późna jesień. Natomiast najlepszym terminem stosowania obornika na użytki zielone jest końcowy okres wegetacji roślin, czyli późna jesień.
Podstawowym, wymiernym dla rolnika, efektem nawożenia obornikiem na gruntach ornych jest wzrost plonu ziemiopłodów, a nawożenia użytków zielonych: wydłużenie okresu użytkowania traw, poprawa ich zagęszczenia, zwiększenie masy korzeniowej oraz lepsze zimowanie roślin.
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu
