Pomimo, że w lutym bywa jeszcze mroźno, to jednak w rodzinie pszczelej pozostającej w kłębie zimowym zachodzą stopniowe zmiany niewidoczne na zewnątrz ula.
W centrum kłębu, szczególnie w rodzinach silnych, matka zaczyna składać jajeczka. Czerwienie matki wymaga od pszczół utrzymywania wysokiej temperatury około 35°C. W tym okresie pszczoły zużywają na ogrzanie czerwiu dużo energii i pokarmu.
Pszczoły nie oddają odchodów w okresie zimowania, dlatego z upływem zimy w ich jelicie prostym gromadzą się coraz większe ilości kału, którego pozbędą się dopiero podczas oblotu oczyszczającego.
W lutym istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia wiosennego oblotu pszczół. Oblot pszczół przy temperaturze powyżej 10°C nie powinien niepokoić pszczelarza. Natomiast oblot przy zaledwie kilku stopniach powyżej zera świadczy o złym zimowaniu rodzin. Te rodziny należy skontrolować w pierwszej kolejności podczas pierwszego przeglądu pasieki wiosną.
Na podstawie obserwacji rodzin w czasie ich oblotu możemy wnioskować o ich stanie. Zazwyczaj jako pierwsze dokonują oblotu rodziny, które przezimowały gorzej. Rodziny bez matki oblatują się słabo, robotnice są niemrawe, chodzą po przedniej ścianie ula. Brudzenie przez pszczoły ścian ula kałem może świadczyć o chorobie sporowcowej (nosemozie) lub obecności w zapasach pokarmowych zimą miodu spadziowego. Aby przekonać się co jest przyczyną można pobrać próbki po około 50 szt. pszczół i wysłać je do badania, które jest odpłatne.
Rodziny, które przezimowały bardzo dobrze oblatują się najpóźniej. Oblot ich jest masowy i nie przeciąga się w czasie zbyt długo.
W razie stwierdzenia, że któraś rodzina osypała się podczas zimowania, należy zamknąć ul, aby inne pszczoły nie rabowały pozostałych zapasów miodu zawierających ewentualnie zarazki chorobotwórcze. Mogą zdarzyć się rodziny głodne, którym brakuje pokarmu – należy je niezwłocznie podkarmić. Najlepiej w tym czasie podać pszczołom pokarm w postaci ciasta: np. ciasto miodowo-cukrowe, cukrowo-drożdżowe czy pyłkowo-cukrowe.
W okresie przedwiośnia i wczesnej wiosny pszczoły cierpią na brak białka. Niedobór białka w postaci pyłku i pierzgi ogranicza wiosenne czerwienie matek i pogarsza kondycję pszczół.
Ciasto miodowo-cukrowe
Robi się je z cukru pudru i podgrzanego miodu. Stosunek wagowy cukru do miodu wynosi 3:1. Na 1 kg cukru potrzeba około 25-30 dag miodu. Miód należy podgrzać do temperatury ok. 50-60°C w celu uzyskania płynnej konsystencji. Następnie dodać do cukru pudru i wyrabiać ciasto. Gdy ciasto jest jeszcze rzadkie dodaje się cukier puder. Miarą prawidłowo wyrobionego ciasta jest jego twarda konsystencja, czyli nie "rozpływa się" ono po upływie pewnego czasu.
Ciasto drożdżowo-cukrowe
Drożdże w swoim składzie zawierają duże ilości białka ogólnego ok. 45% (drożdże browarniane 47%, drożdże pastewne 44%). Z dużym powodzeniem mogą być stosowane jako pokarm uzupełniający białko dla pszczół. Świeże piekarnicze drożdże ugniata się z cukrem dodając 10-13 dag na 1 kg cukru pudru.
Ciasto miodowo-pyłkowe
Ciasto pyłkowe wykonujemy w proporcjach: 40 dag zmielonych obnóży pyłkowych, 120 dag cukru pudru, 40 dag płynnego miodu. Wymieszać pyłek z cukrem, a następnie dodać płynny miód i wyrabiać tak długo, aż masa będzie plastyczna. Przyjmując, że w tym pyłku znajduje się 20% białka otrzymamy pokarm o 4% zawartości białka. W przypadku drastycznego niedoboru pyłku, co objawia się ograniczeniem matki w czerwieniu, można przygotować ciasto pyłkowo-cukrowe w proporcjach 1:1.
Ciasto umieszcza się na ramkach w ulu i przykrywa folią lub papierem pergaminowym. Na rodzinę pszczelą przeznacza się ok. 0,5 kg ciasta. Aby pszczoły mogły zjadać ciasto, należy uprzednio usunąć beleczki odstępnikowe z 2-3 uliczek w środkowej części gniazda.
Antoni Zaleski,
Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, fot. sxc.hu
