Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa sprawuje nadzór nad wytwarzaniem, oceną, jakością oraz obrotem materiałem szkółkarskim zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Oceny polowej określonych gatunków/rodzajów roślin wymienionych w załączniku I Dyrektywy Rady 2008/90/WE dokonuje urzędowy kwalifikator. Natomiast materiał szkółkarski kategorii CAC jest oceniany przez dostawcę pod nadzorem Inspekcji. Zanim jednak uzyskamy dane z tegorocznej oceny, sięgnijmy do najważniejszych wyników z ubiegłego roku.
Materiał kategorii kwalifikowany i elitarny
W 2023 roku Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa wykonała ocenę 551,42 ha upraw kwalifikowanego i elitarnego materiału szkółkarskiego roślin sadowniczych. Urzędową ocenę przeprowadzono w 200 gospodarstwach szkółkarskich.
Produkcja materiału szkółkarskiego była prowadzona w 1 061 gospodarstwach, z czego 27 gospodarstw wytwarzało wyłącznie materiał szkółkarski kwalifikowany, 173 gospodarstwa materiał kwalifikowany i CAC, natomiast wyłącznie materiał szkółkarski kategorii CAC był wytwarzany w 861 gospodarstwach.
Produkcja kwalifikowanego materiału szkółkarskiego
Do przodujących województw w produkcji kwalifikowanego materiału szkółkarskiego należą lubelskie, mazowieckie oraz kujawsko-pomorskie.
Największą powierzchnię wśród ocenianych rodzajów materiału szkółkarskiego zajmują szkółki drzewek owocowych – 239,67 ha (43,5%), plantacje podkładek wegetatywnych – 105,57 ha (19,1%) oraz plantacje sadzonek truskawek – 96 ha (17,4%).
W roku 2023 produkcja drzewek kwalifikowanych wynosiła nieco ponad 7,4 mln sztuk, co w porównaniu do 2022 r. stanowi spadek o 23%. Największą pozycję w produkcji drzewek owocowych zajmowała jabłoń domowa. Asortyment odmianowy był bardzo zróżnicowany, obejmował 75 odmian. Od lat największą popularnością wśród szkółkarzy cieszą się: Golden Delicious i jego mutanty (Golden Delicious Reinders, Camspur), Szampion i jego mutanty (Szampion Reno, Szampion Arno, Reno 2) oraz Idared i jego czerwone mutanty (Najdared, Idaredest).
Produkcja kwalifikowanych krzewów jagodowych (agrest, borówka wysoka, jeżyna, malina, porzeczka biała, porzeczka czarna i porzeczka czerwona) w roku 2023 wyniosła nieco ponad 11,9 mln sztuk. Największy udział w produkcji stanowiły porzeczka czarna, borówka wysoka oraz malina.
Kwalifikowane sadzonki truskawek wyprodukowano w liczbie ok. 77 mln sztuk – w porównaniu z rokiem 2022 odnotowano wzrost o 15,2%.
Materiał szkółkarski CAC
Alternatywą dla kwalifikowanego bądź elitarnego materiału szkółkarskiego jest zastosowanie materiału CAC, którego udział jest z roku na rok coraz większy.
W 2023 r. produkcja materiału szkółkarskiego CAC drzewek owocowych była zlokalizowana na powierzchni 743 ha, na której wytworzono około 31,4 mln sztuk drzewek. W porównaniu z rokiem poprzednim produkcja drzewek CAC wzrosła o 9,9%.
W skali całego kraju produkcja drzewek owocowych CAC była 5-krotnie większa niż drzewek kwalifikowanych (wykres 1).
Produkcja krzewów jagodowych CAC w 2023 roku wyniosła 47 mln sztuk i była niższa o 5,8% w porównaniu z rokiem ubiegłym.
Sadzonki truskawek CAC zostały wyprodukowane w liczbie blisko 185,3 mln sztuk, co w porównaniu z rokiem 2022 oznacza spadek o 11,4%.
Najwięcej materiału CAC wyprodukowano w województwach: podkarpackim, lubelskim i mazowieckim.
Materiał szkółkarski spełniający wymagania jakościowe i zdrowotne jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na wzrost i sukces w produkcji szkółkarskiej.
Biuro Nasiennictwa GIORiN
