Podatek rolny – kto płaci?

W przestrzeni publicznej co jakiś czas pojawia się błędna opinia, że rolnicy nie płacą podatków. Nic bardziej mylnego. Rolnicy płacą podatki – zarówno te pośrednie, które są wliczone w cenę dóbr i usług, jak i bezpośrednie, którym jest np. podatek rolny.

Podatnikami podatku rolnego są:

1.właściciele,

2. posiadacze samoistni,

3. użytkownicy wieczyści,

4. posiadacze gruntów, które są własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:

– wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego albo

– jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów, które wchodzą w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub są w zarządzie Lasów Państwowych. W tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa i Lasów Państwowych.

5.dzierżawcy gruntów gospodarstwa rolnego, które zostały w całości lub części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych.

Kto i jakie płaci podatki?

Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Wysokość podatku zależy od wielkości gospodarstwa rolnego, a stawka podatku wynosi równowartość pieniężną 2,5-5 kwintali żyta od 1 hektara przeliczeniowego.

Hektar przeliczeniowy to umowna jednostka kalkulacyjna powierzchni gruntu, która równa się 1 ha klasy gruntów przyjętej za podstawę do przeliczania powierzchni innych klas gruntów. Za 1 hektar przeliczeniowy przyjęto 1 ha gruntów klasy IV, biorąc za podstawę plon zbóż z 1 ha gleby IV klasy.

Hektar przeliczeniowy, na gruncie podatkowym, ma zastosowanie tylko w przypadku gospodarstw rolnych. Podstawę opodatkowania stanowi liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego. Aby ustalić liczbę hektarów przeliczeniowych, należy powierzchnię gruntów rolnych każdej klasy gruntów występującą na terenie gospodarstwa rolnego (w ha) pomnożyć przez odpowiedni współczynnik od 0,05 do 1,95 – w zależności od warunków ekonomicznych i produkcyjno-klimatycznych. Odpowiednie współczynniki, przeliczniki znajdziemy w ustawie o podatku rolnym w rozdziale 2 pt. Zasady ustalania podatku.

4 okręgi podatkowe

W zależności od warunków ekonomicznych i produkcyjno-klimatycznych, ustalono 4 okręgi podatkowe, w których odpowiednio przeliczniki dla poszczególnych klas wynoszą:

• dla gruntów ornych:

• dla użytków zielonych (łąki i pastwiska):

Sady przelicza się na hektary przeliczeniowe według tych samych przeliczników, co grunty orne, z tym że do sadów klasy III i IV stosuje się odpowiednio przeliczniki dla klasy IIIa i IVa.

Grunty pod stawami zarybionymi bez względu na miejsce położenia przelicza się na hektary przeliczeniowe według następujących przeliczników:

1. 1 ha stawu zarybionego łososiem, trocią, głowacicą, palią i pstrągiem – 1,0 ha przeliczeniowy;
2. 1 ha stawu zarybionego innymi gatunkami ryb – 0,20 ha przeliczeniowego.
3. Grunty pod stawami niezarybionymi przelicza się na hektary przeliczeniowe – według przeliczników z tabeli.

Po przemnożeniu powierzchni w hektarach fizycznych poszczególnych klas gruntów przez właściwe współczynniki i po dodaniu iloczynów uzyskuje się sumę hektarów przeliczeniowych.

Przepisy dotyczące podatku rolnego są określone w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. z 2013 r., poz. 1381 z późn. zm.) oraz uchwałach rad gmin. Powyższe akty prawne regulują zasady opodatkowania gruntów sklasyfikowanych jako użytki rolne (np. grunty orne, pastwiska, łąki, sady, trwałe plantacje) oraz gruntów zadrzewionych lub zakrzewionych. Przepisy nie mają zastosowania dla gruntów, na których prowadzona jest działalność gospodarcza.

Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, które stanowią własność lub znajdują się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Przeliczniki powierzchni użytków rolnych zostały określone w ustawie o podatku rolnym. Jeżeli nie można ustalić przelicznika powierzchni użytków rolnych, przyjmuje się, że 1ha fizyczny odpowiada 1ha przeliczeniowemu.

Wysokość podatku zależy od rodzaju oraz wielkości gruntu:

• dla gospodarstwa rolnego podatek wynosi równowartość pieniężną 2,5 kwintali żyta – od 1 hektara przeliczeniowego,
• dla pozostałych gruntów podlegających opodatkowaniu podatkiem rolnym – równowartość pieniężną 5 q (kwintali) żyta – od 1 hektara.

Przypomnijmy, że do 2012 roku przyjmowana była cena żyta za pierwsze 3 kwartały danego roku. Po licznych wystąpieniach, w tym samorządu rolniczego, od 2013 roku przyjmuje się średnią cenę skupu żyta za 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy. Zmiana jest korzystna, zarówna dla podatników, jak i dla gmin, gdyż cena ta jest bardziej stabilna i nie podlega już tak dużym wahaniom, jak za 3 kwartały danego roku.

Średnią cenę skupu żyta za 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy ogłasza Prezes GUS najpóźniej do 20 października każdego roku.

Oto jak przestawiały się średnie ceny żyta od 2008 roku:

W sytuacji relatywnie wysokich cen żyta rady gmin powszechnie korzystają ze swojego przywileju obniżenia obowiązujących cen. Wymagana jest w tym względzie opinia właściwej miejscowo izby rolniczej i o taką opinię gmina powinna wystąpić przed podjęciem uchwały. Zgodnie z art. 89 i nast. ustawy o samorządzie gminnym podjęcie uchwały bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu, w tym przypadku opinii izby rolniczej, może skutkować unieważnieniem tego aktu.

Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Obowiązek podatkowy wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek.

Zwolnienie od podatku rolnego obejmuje m.in.:

1. użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych,

2. grunty przeznaczone na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha:

– będące przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, nabyte w drodze umowy sprzedaży,

– będące przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste,

– wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objęte w trwałe zagospodarowanie,

3. grunty pod wałami przeciwpowodziowymi i grunty położone w międzywałach,

4. publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy, w zakresie gruntów zajętych na działalność oświatową,

5. prowadzących zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej [5]

6. instytuty badawcze,

7. przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego [6], w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych.

Podatnikom przysługuje ulga inwestycyjna z tytułu wydatków poniesionych na:

1. budowę lub modernizację budynków inwentarskich, które służą do chowu, hodowli i utrzymywania zwierząt gospodarskich oraz obiektów, które służą ochronie środowiska,
2. zakup i zainstalowanie:

– deszczowni,

– urządzeń melioracyjnych i urządzeń zaopatrzenia gospodarstwa w wodę,

– urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód) jeżeli wydatki te nie zostały sfinansowane w całości lub w części z udziałem środków publicznych.

Rada gminy może wprowadzić uchwałą zwolnienia i ulgi inne niż określone w ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących pomocy publicznej.

Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku rolnego jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Podatek rolny na rok podatkowy od osób fizycznych ustala się w drodze decyzji wydawanej przez organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia gruntów.

Podatek rolny płatny jest w czterech ratach – do 15 marca, do 15 maja, do 15 września oraz do 15 listopada roku podatkowego. Podatek jest płacony na konto bankowe lub gotówką w kasie urzędu gminy lub u sołtysa. Gdy kwota podatku nie przekracza 100 zł, wtedy podatek jest płacony jednorazowo w terminie płatności pierwszej raty.

Opracowanie: Grzegorz Wysocki
WIR