Problem z płatnościami dla rolników. Najgorsza sytuacja w Polsce

Unia Europejska powinna poprawić wskaźniki odzyskiwania nieprawidłowo wypłaconych płatności dla rolników, twierdzi Europejski Trybunał Obrachunkowy. Największy problem ma z tym Polska.

Niewłaściwie wydanych środków z budżetu UE

Europejski Trybunał Obrachunkowy zwrócił ostatnio uwagę na długotrwały proces zwracania do budżetu UE niewłaściwie wydanych środków. W sprawozdaniu specjalnym „Systemy Komisji służące do odzyskiwania nieprawidłowych wydatków UE” z 7 maja ostrzegł, że odzyskiwanie tych pieniędzy bardzo się przeciąga, a często w ogóle nie udaje się odzyskać nieprawidłowo wypłaconych płatności.

„Odzyskiwanie środków UE oznacza zażądanie zwrotu części lub całości kwot wypłaconych danej organizacji wdrażającej lub beneficjentowi w przypadku, gdy stwierdzono, że nie stosowali się oni do zasad obowiązujących w ramach finansowania unijnego”, wyjaśnia ETO w wydanym oświadczeniu.

„Jeśli środki UE zostały wydane niezgodnie z zasadami, uznaje się je za nieprawidłowe wydatki”, dodaje.

W 2022 r. tego rodzaju wydatki stanowiły 4,2 proc. budżetu UE. „Część lub całość tych wydatków może kwalifikować się do odzyskania – albo bezpośrednio przez Komisję, albo przez państwo członkowskie lub organ, który odpowiadał za zarządzanie tymi środkami”, wskazuje ETO.

Zdaniem Trybunału ryzyko dotyczy zwłaszcza pomocy bezpośredniej dla rolników. Nowa, zreformowana Wspólna Polityka Rolna (WPR), obowiązująca do 2027 r. nie zawiera już bowiem zasady z 2006 r., zgodnie z którą państwa członkowskie musiały same pokryć część nieodzyskanej kwoty, gdyby proces trwał zbyt długo.

Według szacunków Trybunału stosowanie tamtej zasady pozwoliło w latach 2015–2022 odzyskać 234 mln euro.

W przypadku Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) w ramach WPR (składającego się głównie z dotacji bezpośrednich dla rolników) Trybunał wykrył nieprawidłowe wydatki w latach 2007–2022 w wysokości 2,4 mld euro, z czego 52 proc. odzyskano do końca 2022 r., 9 proc. umorzono, a 39 proc. nadal nie odzyskano.

ETO zalecił Komisji Europejskiej, aby rozważyła dodanie nowych „zachęt” w następnym cyklu WPR w celu bardziej terminowego odzyskania nieprawidłowych wydatków i poprawy wskaźników odzyskiwania.

Największy problem w Polsce

Największy problem z nieprawidłowo wypłaconymi płatnościami bezpośrednimi dla rolników mają Francja, Włochy, Hiszpania oraz Polska. Wskaźnik odzyskiwania nienależnych płatności jest najwyższy w Austrii (92 proc.), a najniższy w naszym kraju, gdzie wynosi tylko 17 proc.

Inna jest sytuacja w przypadku Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, współfinansowanego przez władze krajowe (EFRROW). W okresie 2015-2021 wskaźnik odzyskiwania nieprawidłowo wypłaconych pieniędzy w przypadku EFRROW wyniósł 78 proc., a w przypadku EFRG – 49 proc.

Różnica zdaniem ETO wynika z tego, że „w przypadku EFRROW państwa członkowskie mogą ponownie wykorzystać odzyskane środki, a w ramach współfinansowania wykorzystuje się też środki krajowe”, co stanowi motywację do szybszego odzyskiwania środków.

„Istnieje ryzyko, że wobec braku zachęt stopa odzysku w obszarze rolnictwa jeszcze bardziej spadnie”, szczególnie w odniesieniu do EFRG, wskazuje Trybunał.

„Komisja uważa, że (…) system zarządzania długami jest odpowiedni do celu”, stwierdził rzecznik KE w komentarzu dla EURACTIV.com.

Dodał jednak, że Komisja „zgadza się z (zaleceniem – red.) (…), aby dokonać oceny potrzeby wprowadzenia dodatkowych zachęt dla państw członkowskich w celu poprawy stopy odzysku w rolnictwie”.

Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa Komisji „przeprowadzi taką ocenę, o ile zaobserwuje obniżanie się stopy odzysku”, zapewnił rzecznik.

Źródło: Angelo di Mambro | EURACTIV.com | Tłumaczenie Aleksandra Krzysztoszek