Projekt ustawy o rybołówstwie morskim przyjęty. Jakie będą zmiany?

Nowa ustawa w kompleksowy sposób określa zasady wykonywania rybołówstwa morskiego oraz tryb postępowania, jak również zakres zadań i właściwość organów w odniesieniu do nadawania, cofania i zawieszania uprawnień do wykonywania rybołówstwa morskiego, racjonalnego wykonywania rybołówstwa morskiego, w tym ochrony żywych zasobów morza, nadzoru nad wykonywaniem rybołówstwa morskiego oraz nad wyładunkiem i przeładunkiem organizmów morskich.

Celem jej powstania jest zapewnienie ram prawnych dla efektywnego funkcjonowania sektora rybołówstwa morskiego dzięki dostosowaniu polskich przepisów do wymogów unijnych. Należy pamiętać, że wykonywanie rybołówstwa morskiego w przeważającym stopniu regulowane jest przepisami unijnymi, które mogą być wprawdzie stosowane wprost, jednak często wymagają doprecyzowania przez państwo członkowskie. Zachodzi, zatem potrzeba usystematyzowania w jednym akcie prawa krajowego zagadnień ujętych w rozporządzeniach Unii Europejskiej, co ułatwi ich stosowanie. Projektowana ustawa będzie regulować te zagadnienia, które zostały pozostawione do rozstrzygnięcia państwom członkowskim. Określi ona również właściwość organów i tryb postępowania we wskazanych sprawach.

Najistotniejsze zmiany w stosunku do obowiązującej ustawy to:

• wprowadzenie rozwiązań dotyczących szczegółowych zasad prowadzenia rejestru statków rybackich,
• rozwiązania w zakresie podziału zdolności połowowej (GT i kW),
• wprowadzenie obszarowej segmentacji floty rybackiej,
• rozwiązania umożliwiające zarządzanie kwotami połowowymi przez organizacje producentów,
• wprowadzenie wieloletnich udziałów połowowych,
• wprowadzenie możliwości rezygnacji z kwot połowowych przez armatorów,
• przepisy regulujące wymiany międzynarodowe kwot połowowych,
• podział dodatkowych kwot połowowych,
• pomniejszanie kwot połowowych w przypadku ich niewykorzystywania,
•  wdrożenie przepisów UE dotyczących poważnych naruszeń Wspólnej Polityki Rybołówstwa oraz systemu zapobiegania nielegalnym, nieraportowanym i nieuregulowanym połowom oraz ich powstrzymywania i eliminowania.

Zasadnicze zmiany dotyczą samego pojęcia rybołówstwa morskiego, które dotychczas – na gruncie obecnej ustawy – oznacza połów organizmów morskich dla celów zarobkowych, natomiast w nowej ustawie zarobkowe prowadzenie połowów będzie określane jako wykonywanie rybołówstwa komercyjnego. Rybołówstwo morskie natomiast obejmie szerszy zakres działalności, tzn. rybołówstwo komercyjne, rybołówstwo rekreacyjne, połowy organizmów morskich prowadzone w celach badań naukowych lub prac rozwojowych albo w celu kształcenia, w zakresie rybołówstwa morskiego, zarybianie oraz chów lub hodowlę organizmów morskich, wprowadzanie do obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej lub przenoszenie w tych obszarach morskich organizmów morskich gatunków obcych lub organizmów morskich niewystępujących miejscowo.

W projektowanej ustawie określono ogólne warunki wymagane dla wykonywania rybołówstwa komercyjnego, w tym wskazano, jakimi statkami i na jakim obszarze rybołówstwo to może być wykonywane. W szczególności, rybołówstwo komercyjne może być prowadzone wyłącznie statkiem rybackim wpisanym do rejestru statków rybackich, na który wydano licencję połowową oraz specjalne zezwolenie połowowe. Takie warunki wykonywania rybołówstwa komercyjnego wynikają z przepisów Unii Europejskiej – rozporządzenia nr 1224/2009 oraz rozporządzenia nr 404/2011.

W projekcie wprowadzono nie funkcjonującą dotychczas w Polsce instytucję prawną segmentacji floty rybackiej. Segmentacja ta odnosi się do obszarów, na których wykonywane jest rybołówstwo komercyjne na podstawie wydanych specjalnych zezwoleń połowowych. Wprowadzenie segmentacji uzależnionej od obszaru wykonywania rybołówstwa oraz długości statków rybackich jest istotne z punktu widzenia utrzymania dotychczasowego nakładu połowowego na danym obszarze i nie zwiększania presji połowowej na żywe zasoby morza.

Segmentacja polega na podziale floty na obszary: Morza Bałtyckiego, Zalewów (morskich wód wewnętrznych) oraz obszarów dalekomorskich (obszarów morskich położonych poza Bałtykiem). W ramach segmentacji bałtyckiej wprowadzono podsegmentację w zakresie długości statków rybackich. Na Morzu Bałtyckim nie będą mogły być wprowadzane statki rybackie o długości całkowitej poniżej 5 m lub bez silnika o mocy minimum 15 kW. Na obszarach Zalewów nie będą mogły zostać wprowadzone statki rybackie o długości większej niż 12 m.

Ograniczenia zmierzają do zapewnienia bezpiecznego wykonywania rybołówstwa komercyjnego i ochrony ekosystemu danego akwenu.

W ramach segmentacji wprowadzone zostało również ograniczenie w zakresie maksymalnej zdolności połowowej, wyrażonej jako GT i kW, jaka może zostać wykorzystana do zarejestrowania statków rybackich w danym segmencie floty. W projekcie określono maksymalne zdolności połowowe, jakie będą mogły zostać wykorzystane na danym akwenie. Rozwiązanie to pozwoli na ochronę żywych zasobów organizmów morskich i ich odbudowanie, gdyż ograniczy ekspansję armatorów z Morza Bałtyckiego na obszar Zalewów, jak również armatorów operujących na wodach wewnętrznych na wody Morza Bałtyckiego.

Czytaj także:
Ile z UE na rybołówstwo na lata 2014-2020?

Jednocześnie w projekcie określa się, że minister właściwy do spraw rybołówstwa jest właściwy we wszystkich sprawach związanych z wpisem statku w rejestrze, a także realizuje obowiązki i uprawnienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej związane z prowadzeniem rejestru. Projektuje się, że wpis statku do rejestru statków rybackich będzie następował w drodze decyzji administracyjnej, a co za tym wszystkie postępowania dotyczące wpisania statku do rejestru będą dokonywane w drodze decyzji administracyjnej, czyli na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Rozwiązanie takie zapewni pewność obrotu prawnego, bowiem za dzień wpisu lub dzień zmiany wpisu uważać się będzie datę wydania decyzji w tym przedmiocie.

Przepisy projektowanej ustawy wprowadzają regulacje prawne dotyczące zarządzania zdolnością połowową polskiej floty rybackiej, co jest niezbędne z uwagi na dotychczasowy brak norm prawnych w tym zakresie w obecnie obowiązującej ustawie. Zgodnie z rozporządzeniem nr 1380/2013, zdolność połowowa statku rybackiego jest określana jego pojemnością brutto (GT) oraz mocą napędu (kW). W projektowanej regulacji określono zakres oraz źródła zdolności połowowych, jakie składają się na indywidualną zdolność połowową i dodatkową zdolność połowową, a także podmioty uprawnione do dysponowania tymi zdolnościami.

Jako realizację przepisu art. 21 rozporządzenia nr 1380/2013 wprowadzono przepis stanowiący o możliwości ustanowienia wieloletnich udziałów połowowych. Projektowane przepisy znajdą zastosowanie w praktyce jedynie w przypadku wydania aktu wykonawczego, który ma charakter fakultatywny. Przepisy przewidują, że jeśli takie rozporządzenie zostanie wydane, minister właściwy do spraw rybołówstwa będzie mógł ustalić wieloletnie udziały połowowe dla określonych gatunków organizmów morskich co 5 lat na okres 5 lat. Udziały te będą przyznawane, w drodze decyzji, na wniosek armatorów statków rybackich na określony gatunek organizmów morskich. Minister właściwy do spraw rybołówstwa będzie ogłaszał na stronie internetowej urzędu obsługującego tego ministra okresy, na które będą ustalane wieloletnie udziały połowowe na określony gatunek organizmów morskich. Natomiast wieloletni udział połowowy przyznawany będzie armatorowi na statek rybacki wpisany do rejestru statków rybackich, na który posiada on licencję i specjalne zezwolenie połowowe obejmujące gatunek organizmów morskich, którego dotyczy wniosek. Wieloletni udział połowowy armatora danego statku rybackiego wnioskowanego gatunku organizmów morskich będzie się obliczać na podstawie wzoru zawartego w projekcie ustawy.

Jako kolejne nowe rozwiązanie, przewiduje się wprowadzenie możliwości zarządzania kwotami połowowymi przez uznane organizacje producentów ryb, dzięki czemu członkowie organizacji producentów będą mogli wykonywać rybołówstwo komercyjne w danym roku kalendarzowym w ramach zbiorczej kwoty połowowej.

Poważne naruszenia przepisów WPR zostały zdefiniowane w przepisach art. 42 ust. 1 rozporządzenia nr 1005/2008 oraz art. 90 ust. 1 rozporządzenia nr 1224/2009. Szczegółowe zasady stosowania przedmiotowego systemu punktów zawarte zostały w rozporządzeniu nr 404/2011. W projektowanejustawie o rybołówstwie morskim wskazano, że co do zasady punkty za poważne naruszenia przepisów WPR będzie otrzymywał armator statku rybackiego. Natomiast w przypadku, gdy naruszenia dokona kapitan statku rybackiego punkty w tej samej liczbie otrzyma zarówno armator i kapitan danego statku. Punkty za naruszenia przepisów przyznawał będzie okręgowy inspektor rybołówstwa morskiego w drodze decyzji administracyjnej, w której wymierzona zostanie również kara pieniężna.

Nowa ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2015 r., a przepisy dotyczące stosowania kar pieniężnych mają obowiązywać od 1 lutego 2015 r.