W ostatnim czasie notuje się coraz większe zainteresowanie przemysłu spożywczego, farmaceutycznego i kosmetycznego owocami róży, będącymi bardzo cennym źródłem wielu związków bioaktywnych.

Poszukiwanie przyczyn chorób cywilizacyjnych determinowanych jakością pożywienia jest ważnym wyzwaniem dla współczesnych producentów żywności. Konsumenci wymagają obecnie smacznej, naturalnej i funkcjonalnej żywności, wyprodukowanej w czystym środowisku. Wiele dziko rosnących roślin zawiera ekstremalnie dużo cennych związków bioaktywnych i ich wykorzystanie może być odpowiedzią na zainteresowanie konsumentów żywnością prozdrowotną. Uprawa nowych roślin, bogatych w związki bioaktywne na skalę towarową, po zwala rozszerzyć zaplecze surowców do produkcji prozdrowotnej żywności i preparatów pozwalających na wyeliminowanie dodatków do żywności, często otrzymywanych metodami syn tezy chemicznej.

Róża cennym źródłem związków bioaktywnych

Przykładem rośliny, której owoce są bardzo cennym źródłem wielu związków bioaktywnych, jest róża. Z tego względu w ostatnim czasie notuje się coraz większe zainteresowanie tą rośliną przemysłu spożywczego, farmaceutycznego i kosmetycznego. Owoce wielu gatunków róż są bogate w składniki biologicznie aktywne, mające właściwości antyoksydacyjne, cytotoksyczne i przeciwbakteryjne.

Owoce róż posiadają wiele substancji wykazujących aktywność przeciwutleniającą, takich jak witamina C, karotenoidy i polifenole.

Owoce róży są najbogatszym źródłem witaminy C występującym w przyrodzie – 840–3500 mg witaminy C w 100 g świeżej masy.

Chile największym producentem owoców róż

Z Chile, jednego z większych producentów owoców róż na świecie, sprowadza się do Europy (głównie do Niemiec i Szwecji) blisko 7000 ton rocznie tego surowca. W Europie dużo owoców produkuje się na Węgrzech, w Niemczech i krajach skandynawskich. W Szwecji uprawiane są wyselekcjonowane typy róży sinej i rdzawej. W Polsce owoce pozyskuje się głównie ze stanowisk naturalnych, a spora ich część eksportowana jest do Niemiec.

Jakie róże są uprawiane w Polsce?

Na nielicznych plantacjach towarowych w Polsce uprawiane są róża pomarszczona i róża dzika, a także wyselekcjonowane odmiany – ‘Karpatia’, pochodząca od róży jabłkowatej, oraz, na niewielką skalę, ‘Konstancin’ – odmiana zawierająca bardzo dużo witaminy C.

Uprawa róż, czyli jak zapewnić obfite kwitnienie

Wyselekcjonowane typy i odmiany róż rozmnaża się wegetatywnie przez sadzonki zielne, zdrewniałe lub in vitro. Na plantacjach towarowych krzewy róż sadzone są w rozstawie od 0,7 m do 3–4 m. Szerokie międzyrzędzia ułatwiają pracę sprzętem mechanicznym. Powinny być one mulczowane lub utrzymywane w koszonej murawie.

Pierwsze owoce na krzewach pojawiają się po 1–2 latach, a najwyższe plonowanie występuje po 4–6 latach. Owoce dojrzewają pod koniec września. W zależności od genotypu z jednej rośliny zbiera się ok. 1,5–4 kg owoców. Plantacje należy odmładzać, gdy plon owoców zaczyna spadać.

Krzewy rejuwenalizuje się, przycinając je na wysokość 10 cm od ziemi, ale należy liczyć się z brakiem owocowania w danym roku.

Na plantacjach ekologicznych nie stosuje się nawożenia mineralnego. Pozostałe nawozi się nawozami wieloskładnikowymi w dawce 250 kg/ha NPK (12-4-17). Ze szkodników największe zagrożenie dla roślin stwarza nica różówka, która uszkadza owoce. 

Dr hab. Bożena Matysiak, prof. nadzw. Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, fot. pixabay.com